Ադրբեջանի հետ երկկողմ ձևաչափը արդյունավետ է. Փաշինյանը հրաժարվում է ռուսական միջնորդությունից
Արայիկ Հարությունյանը չէր ուզում Արցախի վերջին նախագահը լինել, և տեսնելով,որ ամեն ինչ ավարտված է, հրաժարական տվեց. նրա հրաժարականը ՀՀ իշխանության հետ համաձայնեցված էր կամ նրանց ճնշման ներքո էր»:
Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու Տաթևիկ Հայրապետյանի կարծիքով՝ պաշտոնական Բաքուն հստակ Հայաստանի հանդեպ կիրառում է ուժի սպառնալիքի քաղաքականություն, որն ինչ-որ իրավիճակներում հավասարազոր է ուժի կիրառմանը:
Միջազգային հարաբերությունների դոկտոր, Լոնդոնի համալսարանական քոլեջի դասախոս Էդուարդ Աբրահամյանն այն կարծիքին է, որ Ադրբեջանը քաղաքակրթական դաշնակից է Ռուսաստանի համար:
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար, ՀՀԿ ԳՄ անդամ Տիգրան Աբրահամյանն այն կարծիքին է, որ Ռուսաստանի դեմ Հայաստանի իշխանությունների դեմարշով Հայաստանն արտաքին քաղաքական դերակատարների կողմից դարձավ ոչ ընկալելի, ոչ կանխատեսելի երկիր, իսկ Ռուսաստանը Հարավային Կովկասում իր դիրքը պահպանելու առումով հաջողությամբ աշխատում է Ադրբեջանի հետ:
«Պարզից էլ պարզ է, որ վիճակն ավելի է լարվում, մենք հետզհետե ի դեմս Ռուսաստանի՝ ոչ թե փորձում ենք թեկուզ թղթով ամրագրված դաշնակցային հարաբերությունները զարգացնել, պահել, գուցե այլ ճանապարհներ գտնել, այլ…Մարդամեկին այս իշխանություններից արդեն ՌԴ-ում դեսպան են ընդունել, ինչը նշանակում է, որ թե՛ Երևանում, թե՛ Մոսկվայում գոհ են երկկողմ հարաբերությունների մակարդակից:
Արթուր Աթանեսյանի խոսքով՝ իշխանության ոլորտում անհատապաշտություն դրսևորելը պետք է արգելված լինի Հայաստանում. «Համակարգը պետք է ունենա դա թույլ չտալու մեխանիզմ, օրինակ՝ համեստության մշակույթ սերմանելով և պահանջելով այն գործիչներից, ովքեր իշխանություն են ստանձնում, մասնավորապես՝ զրկելով իրենց, օրինակ՝ ծառայողական մեքենաներից: Դա մեթոդ է՝ պայքարելու անհատապաշտության դեմ՝ իշխանության ոլորտում: Կոլեկտիվիզմը շատ կարևոր է նաև ընդդիմության մտածողության համար»:
«Խաղաղություն բառը շատ լավ աշխատում է: Դրա համար պետք է ընտրանի, որը լավ հասկանում է իրավիճակը: Այս իրավիճակը մի կողմից՝ իրոք վտանգավոր է, մանավանդ, որ պարտված և այսքան թույլ ենք, բայց մյուս կողմից, եթե լավ ղեկավար ունենանք, սա նաև շանս է»:
«ՀՀ իշխանությունները դա չէին կարող հերքել, փորձեինք հերքել՝ Ադրբեջանը ձայնագրություն կհրապարակեր: Նիկոլը շատ լավ գիտի, որ իր բոլոր կապերը Բաքվի հետ ձայնագրվում են: Ինքը էդքան չկա, որ հերքի Ալիևին»,- ասաց նա:
Ռազմական փորձագետ Դավիթ Ջամալյանն անհեթեթություն է որակում այս օրերին շրջանառվող այն տեսակետները, թե Ռուսաստանը վերակենդանացրել է «Զանգեզուրի միջանցք»-ի հարցը, և, որ դա բխում է ՌԴ շահերից:
«Յուրաքանչյուրը փորձում է իր քաշին և իր ազդեցությանը համապատասխան՝ ոչ միայն սեփական դիրքավորում ապահովել, այլև որոշակի ծառայություններ մատուցել իր դաշնակիցներին: Ես կարծում եմ, որ թե՛ Շոյգուի, թե՛ Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պայմանավորված էր ոչ միայն տարածաշրջանում ՌԴ դիրքերի ճշտմամբ, այլ նաև ՌԴ-ն ինչ-որ չափով փորձում է երաշխավոր լինել Իրանի առջև՝ առնվազն Ադրբեջանի չեզոքության առումով հնարավոր զարգացումների ժամանակ»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
«Պուտինն ասում է, որ չնայած ռուս-ուկրաինական կոնֆլիկտին, ունեն շահեր և հետաքրքրություններ Հարավային Կովկասում: Կողմերի վերաբերյալ շեշտադրումը խոսում է այն մասին, որ ինչքանով Հայաստանն ու Ադրբեջանը շահագրգռված կլինեն, այդքանով ավելի ակտիվ Ռուսաստանը կմասնակցի տարածաշրջանի գործերին, բայց նույնիսկ հակառակ պարագայում Ռուսաստանն այստեղ կա, ունի հետաքրքրություն, և չնայած՝ իր ապագայի համար շատ կարևոր կոնֆլիկտ է Ուկրաինան, դա չի խանգարում նրան զբաղվել նաև այս տարածաշրջանի հարցերով»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
«Հայաստանի իշխանությունների այն քաղաքականությունը, որ, պատկերավոր ասած՝ եթե նապաստակն իրեն խելոք պահի, գայլն իրեն չի ուտելու, դա որևէ արդյունք տալ չի կարող: Այսինքն՝ ցանկացած պահի, անկախ Հայաստանի իշխանությունների դիրքորոշումից, եթե Ադրբեջանին պետք լինի, կարող են սրել իրավիճակը, անգամ՝ ռազմական գործողություններ հրահրել»։
Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հատուկ հանձնարարությունների գծով ներկայացուցիչ Էլչին Ամիրբեկովն օրերս կրկնել էր իր ղեկավարի այն հայտարարությունը, որ եթե ՀՀ-ն չփոխի իր Սահմանադրությունը, խաղաղության պայմանագիրը չի կնքվի։ Նա նաև ասել է, որ Նիկոլ Փաշինյանը Սահմանադրության փոփոխության հարցը քննարկել է Ադրբեջանի կառավարության ներկայացուցիչների հետ։
Հայ-գերմանական իրավաբանների ասոցիացիայի նախագահ, միջազգային իրավունքի մասնագետ, Էռլանգեն-Նյուրնբերգի համալսարանի դասախոս Գուրգեն Պետրոսյանն այն կարծիքին է, որ խաղաղության ամենակարևոր սկզբունքներից մեկը հենց արդարադատությունն է:
«Ալիևը գիտի, որ Հայաստանում Փաշինյանի դեմքով ունի մի վիզավի, որը պատրաստ է զիջումների: Մի կողմից՝ նրանք բեռնաթափում են խաղաղության պայմանագիրը՝ բոլոր կարևոր հարցերը դրանից դուրս թողնելով, մյուս կողմից՝ ամեն ինչ անում են խաղաղության պայմանագիր չստորագրելու համար»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
«Իրան-Իսրայել հակամարտությունը նոր փուլ է մտնում, և չի բացառվում, որ և՛ Թուրքիան, և՛ Ադրբեջանն օգտվեն այդ հնարավորությունից և փորձեն լուծել իրենց խնդիրները, մասնավորապես՝ Սյունիքի մարզի առումով»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գեղամ Մանուկյանը նշեց, որ չի հասկանում Արա Այվազյանի հայտարարությունից հետո եղած աժիոտաժը: Նա հիշեցրեց, որ դեռ 2022 թվականի դեկտեմբերի 20-ին են ինքն ու Աննա Գրիգորյանն ասուլիս հրավիրել և խոսել այդ հուշագրի մասին:
«Մի քանի շերտանոց խաղ է գնում. իրավիճակն օդից կախված է: Ադրբեջանին ձեռնտու է մաքսիմալ ձգել իրավիճակը, որ օդից կախված լինի: Ստորացման և նսեմացման գերագույն մակարդակներից մեկն այն է, երբ պետության պաշտոնյաներն ասում են, որ Ադրբեջանի զիջումն այն է, որ ինքը չի ուզում կլանի Հայաստանի հարավը, և ապրի Ամերիկան, որ կարողացավ համոզել Ադրբեջանին: Դա ստորացման վերջնագույն մակարդակն է: Ցավոք, ստորացումը, նսեմացումը, ինքնության դավաճանումը ՀՀ իշխանությունների կողմից ներկայացվում է՝ որպես քաղաքական գիծ»։
«Չգիտեմ՝ աշխարհում կա՞ն երկրներ, որոնք այնքան բարեկեցիկ են և անդարդ, որ ԱԺ նախագահի աթոռին նստածը, նախագահի աթոռին նստածը, վարչապետի աթոռին նստածը և ԱԳ նախարարի աթոռին նստածը միաժամանակ արձակուրդ գնան»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության ղեկավար Հայկ Մամիջանյանը:
«Երբ սեփական զավակիդ ուղարկում էիր՝ քեզ ու քո ընտանիքը, հայրենիքդ պաշտպանելու, այն ժամանակ էլ էիր մտածո՞ւմ, որ Արցախն Ադրբեջան է: Ո՛չ: Ինքը հիմա փորձում է մանիպուլացնել, որ այդպես դեռ 2018-ին պետք է ասեր, որ մեղքը դնի 2018-ից առաջ եղածների վրա»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Թևան Պողոսյանը:
«Մարդիկ, ովքեր հիմա հետևելով Փաշինյանին՝ կեր, խմիր, ուրախացիր սկզբունքով են գնում, դա շատ կարճ է տևելու: Այդ զանգվածն էլ պետք է հասկանա՝ ուր ենք գնում: Երբ ադրբեջանցիները սկսեն վերաբնակեցվել Հայաստանում, այդ ժամանակ Հայաստանի սուվերենության, ինքնիշխանության վերջնական խաչը կարող եք քաշել, որովհետև իրենք այլևս այստեղից չեն գնալու»:
«Հայաստանի դրածո իշխանությունները հրաշալի կատարում են հոգեբանական պատերազմի տրամաբանությունից թելադրված օպերացիաները: Ես հեռու եմ այն մտքից, որ այս իշխանություններն այնքան գրագիտություն, գիտելիք ունեն, որ իրենք են կազմակերպում, բայց քանի որ իրենք շատ լավ կատարողներ են՝ բարոյական որևէ սահման չունեցող, ինչ թելադրվի՝ կանեն»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց հոգեբան Կարինե Նալչաջյանը՝ անդրադառնալով այս լարված իրավիճակում Փաշինյան ընտանիքի ակտիվությանը:
«Երբ կոչ էին անում ճակատներին գրել՝ «դուխով», այդպիսի բան կարող էր անել միայն սրիկան, միայն տականքը: Հիմա մեծ մասը հասկանում է, որ գործ ունենք ծրագրավորված, կամ, որ ավելի վտանգավոր է՝ համակարգված… Որովհետև եթե ծրագրավորված է, կարող ես համարել մարդկային դրսևորում, ուրեմն՝ սատանայական բան է: Եկեղեցու դեմ պայքարը մի պահ նույնիսկ հասավ լկտի մակարդակի, որովհետև եկեղեցին հայկական ազգային միակ մշտատև հաստատությունն է»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց ԱԻՄ առաջնորդ Պարույր Հայրիկյանը:
«Տարածաշրջանում լարված իրավիճակ է, Հայաստանը գրեթե շրջապատված է պատերազմական օղակով, և այս իրավիճակում ոչ ադեկվատ, ոչ համարժեք վերաբերմունքն այն անձանց, ովքեր ներկայացնում են Հայաստանի Հանրապետության իշխանությունը, ինձ համար զարմանալի չէ: Իրականում, այդ մարդիկ իշխանություն չեն, իրենք խամաճիկ են, դրածո, և իրենց տիկնիկի պես դրել են այդ տեղերում ու ասում են՝ հանգիստ նստեք, երբ ասենք՝ հեծանիվ քշեք՝ կգնաք՝ հեծանիվ կքշեք, երբ ասենք՝ գնացեք՝ ուրիշի փաթաթած տոլման ու եփած խաշլաման ցուցադրեք, դա կանեք, երբ ասենք՝ հեծանիվից իջեք՝ էշ քշեք, կիջնեն՝ էշ կքշեն»։
Արցախի «Արդարություն» կուսակցության համանախագահ Հակոբ Հակոբյանն այն կարծիքին է, որ խաղաղության պայմանագրի պայմանների, կետերի վրա ՀՀ իշխանությունները մեծ դերակատարություն չունեն, գնում են միակողմանի զիջումների:
«Ես՝ որպես ՀՀ քաղաքացի, 2020 թվականից հետո ինձ ոչ մի օր, ոչ մի ժամ ապահով չեմ զգում. Անկանխատեսելի մթնոլորտում է Հայաստանը: Այս իրավիճակում առողջ ապրելակերպ քարոզելը, հեծանիվը և այլն հատուկ են արվում: Ես նորմալ կհամարեի, եթե մենք նորմալ պայմաններում ապրեինք, բայց կյանքը ցույց է տվել, հատկապես՝ վերջին 4 տարիներին, որ երբ լինում է շատ լարված, ողբերգական մթնոլորտ, իրենք ընտանիքով սկսում են ակտիվանալ, ինչ-որ բաներ անել՝ կերակուր կամ առողջ ապրելակերպ գովազդել»:
«Ադրբեջանի ահաբեկչական ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը գիտակցում է, որ մարդկության դեմ հանցագործություն կատարելը չի կարող չհանգեցնել պատասխանատվության: Սրան զուգահեռ՝ COP29-ին ընդառաջ Ադրբեջանի ղեկավարությունը ջանում է «մարդասեր» ձևանալ և փորձել խաղալ այն խաղը, որը իրենց թույլ կտա որպես քաղաքական մեծ թատերաբեմում դեռևս որոշ ժամանակ պատասխանատվության չենթարկված և բռնապետության անունը կրող երկիր հանդես չգալ»:
«Հիմա բոլոր ջանքերն ուղղված են նրան, որ մինչև նոյեմբեր որևէ պայմանագիր ստորագրվի. Նախապես նշեմ, որ դա չի լինելու խաղաղության պայմանագիր, լինելու է միջանկյալ պայմանագիր, որտեղ նշված կլինեն ապագա պայմանագրի հիմնական սկզբունքները»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց APRI գիտահետազոտական կենտրոնի փորձագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, միջազգայնագետ Սերգեյ Մելքոնյանը՝ ընդգծելով՝ Ալիևը շահագրգռված չէ որևէ փաստաթուղթ ստորագրել, բայց դա պետք է ԱՄՆ-ին:
«ԱԳՆ-ն չհերքեց, որ Ադրբեջանը, որպես խաղաղության փաստաթղթի ստորագրման նախապայման՝ ուղղակի պարտադրում է, որ Հայաստանը փոխի իր Սահմանադրությունը: Ադրբեջանի պաշտոնյան հստակ ասում է, որ առանց ՀՀ Սահմանադրության փոփոխության՝ 100 տարի էլ անցնի՝ խաղաղության որևէ պայմանագիր չի կնքվելու, որովհետև իրենց պետք են հստակ երաշխիքներ, որ որևէ հաջորդ իշխանություն չի գալու և այն չի չեղարկելու: Մենք տեսնում ենք, որ այսօր ԱԳՆ-ն ինչի մասին ասես՝ խոսել է, բացի այն ուլտիմատումից, որ ՀՀ Սահմանադրությունն Ադրբեջանի պահանջով պետք է փոխվի»։
