Եռացող Անդրկովկաս. Ի՞նչ կարելի է սպասել առաջիկայում և ի՞նչ կարող է շահել Հայաստանը այս իրավիճակից

Տնտեսագետ Հրայր Կամենդատյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է. «Եռացող Անդրկովկաս!

Ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունների սրումը, հատկապես՝ միգրանտների զանգվածային արտաքսման, ռուս լրագրողների ձերբակալման և ռուսական ալիքների արգելափակման ֆոնին, ազդանշան է այն բանի, որ Մոսկվայի և Բաքվի միջև անվստահությունն արդեն հասել է բախման շեմին։ Սա պատմական փուլ է՝ Ադրբեջանը դադարել է վախենալ Ռուսաստանից, իսկ Ռուսաստանը սկսել է կասկածել Ադրբեջանի լոյալությանը։

Ի՞նչ է կատարվում իրականում

1. Ռուսաստանը զայրացած է, որ Ալիևը վերջնականապես փակում է իր վրա դուռը։Արցախից ռուս խաղաղապահների դուրսբերումն առանց համաձայնեցման, ռուս լրագրողների ձերբակալումը՝ «լրտեսության» կամ չարաշահումների հոդվածներով, ցույց է տալիս, որ Ադրբեջանն այլևս Ռուսաստանը չի դիտում որպես իր հովանավոր։

2. Միգրանտների դեմ ռեպրեսիաները՝ հստակ քաղաքական մեսիջ։ Ռուսաստանն օգտագործում է իր ամենազոր մեթոդը՝ տնտեսական պատժամիջոցը միգրանտների միջոցով։ Սա նույն մարտավարությունն է, ինչ կիրառվել է Տաջիկստանի, Ուզբեկստանի և Վրաստանի դեմ։ ՌԴ համար սա ստորացումի վրեժի ձև է։

3. Ռազմավարական ճեղքում՝ Մոսկվան կորցնում է Կովկասը։ Հայաստանը քայլ առ քայլ փակում է դռները ռուսական զինուժի առաջ, իսկ Ադրբեջանը հրապարակային նվաստացնում է ռուսական մամուլին ու պետականությանն ուղղված ներկայացուցիչներին։

Ի՞նչ կարելի է սպասել առաջիկայում

1. Տնտեսական ճնշումներ Ադրբեջանի վրա՝ վիզաների, տրանսպորտի և առևտրի սահմանափակում։

2. Բաքվի վրա վերահսկվող կամ ուղղորդված հիբրիդային ճնշումներ՝ Լեզգիների, թալիշների, մյուս փոքրամասնությունների ակտիվացմամբ։

3. Ռուսական բազաներին նոր աշխարհաքաղաքական դեր տալու փորձ՝ Սյունիքի կամ Վայոց ձորի ուղղությամբ ակտիվացում։

4. Թուրքական գործոնի սրում՝ Մոսկվան կփորձի հակաքայլ անել թուրք-ադրբեջանական դաշինքին։

Ի՞նչ կարող է շահել Հայաստանը այս իրավիճակից

Հայաստանն այս պահին բացառիկ հնարավարություն ունի, բայց պետք է գործի ոչ թե որպես զոհ, այլ՝ որպես հաշվենկատ սուբյեկտ։

1. Գեոպոլիտիկ կշիռի աճ

Երբ ՌԴ-ն կռվում է Բաքվի հետ, Երևանը դառնում է այլընտրանք։ Եթե Հայաստանը խելացի քայլ անի՝ չշտապելով ամբողջապես վերացնել ռուսական ներկայությունը, կարող է ուժեղ դիրք ձեռք բերել բանակցային սեղաններին։

2. Միջանցքային ճնշումների մեղմացում

Ռուս-ադրբեջանական սրումը կարող է տապալել Սյունիքի միջանցքային ճնշումը։ Եթե Մոսկվան էլ չհովանավորի այդ պլանը՝ այն կմնա միայն թուրք-ադրբեջանական ագրեսիվ տեսլական։

3. Արևմտյան շահերը բալանսի բերելու հնարավորություն

Արևմուտքը, տեսնելով, որ Հայաստանը այլևս Ռուսաստանի ստրուկը չէ, բայց նաև սառը գլխով է գործում՝ առանց խուճապային քայլերի, կարող է աջակցել Հայաստանին՝ որպես կայունության կետ։

4. Տեղեկատվական պատուհան՝ հակաադրբեջանական քարոզչության համար

ՌԴ-ում սկսվող հակաադրբեջանական ալիքը՝ միգրանտներից մինչև պետական մակարդակ, կարելի է տեղեկատվական հզոր ալիքով օգտագործել՝ ներկայացնելով Ալիևի ռեժիմը որպես անկայուն ու վտանգավոր նաև Ռուսաստանի համար։

Եզրակացություն

Ռուս-ադրբեջանական կոնֆլիկտը Հայաստանի համար վտանգ ու շանս է միաժամանակ։ Հիմա դիվանագիտության, քարոզչության, տնտեսական ճկունության և անվտանգային վերագնահատման պահն է։ Հիմա կամ Հայաստանը մուտք կգործի որպես խաղացող՝ կամ կդառնա խաղասեղանի զոհ։

Ճիշտ հաշվարկը՝ սա է ազգային շահը։

Իսկ ինչպիսի՞ ազդեցություն կունենա այս ամենը Վրաստանի համար։

Վրաստանը, որպես չեզոք դիրք բռնած երկիր, կարող է մաքսիմալ շահել ռուս-ադրբեջանական հակասության սրման ֆոնին։ Այս հակամարտությունը հնարավորություն է տալիս Թբիլիսիին ուժեղացնել իր դիրքը որպես տարածաշրջանային հաբ և փոխարինել թե՛ Ադրբեջանին, թե՛ Հայաստանին որոշ ուղղություններում։

1. Տրանսպորտային և էներգետիկ ուղիների կենտրոնացումը Վրաստանի ձեռքում

Եթե Ադրբեջան-ՌԴ առևտրային հարաբերությունները սահմանափակվեն, շատ ապրանքների մատակարարումը, շինանյութը, գազի որոշ հոսքեր կարող են տեղափոխվել Վրաստանի տարածքով դեպի երրորդ երկրներ։

Այսինքն՝ Վրաստանը կարող է դառնալ նոր տարանցիկ հանգույց՝ փոխարինելով Ադրբեջանին։

2. Միգրանտների արտահոսքի վերահսկում՝ Վրաստանի միջոցով

ՌԴ-ից արտաքսվող ադրբեջանցի միգրանտները, մեծ հավանականությամբ, կանցնեն Վրաստանի տարածքով։ Դա կբերի միգրացիոն լոգիստիկայի, բանկային գործարքների աճի։ Բանկերը ու բիզնեսը Վրաստանում դրանից կշահեն։

3. Ռուսական ներդրումների վերահղում

ՌԴ-ն, զայրացած Բաքվի վարքից, կարող է իր մնացյալ ներդրումային նախագծերը Կովկասում ուղղել դեպի Վրաստան։ Աշխարհաքաղաքական հաշվարկով՝ Վրաստանն այսօր ավելի կանխատեսելի է, քան Բաքուն։ Թբիլիսին կարող է դառնալ ռուսական կապիտալի՝ «արտաքին վստահելի վայրը»։

4. Արևմտյան ուշադրության աճ

Արևմուտքը, տեսնելով Ադրբեջան-Ռուսաստան սրումը, կփնտրի նոր կայուն գործընկեր Կովկասում։ Հայաստանը դեռ անկայուն ու վտանգված է, իսկ Վրաստանը ներկայանում է որպես կայուն՝ թե՛ քաղաքական, թե՛ լոգիստիկ առումով։ Սա նրա՝ ԵՄ-ի ու ՆԱՏՕ-ի հետ հարաբերություններն ամրապնդելու եզակի պահն է։

5. Իմիջային հաղթանակ՝ որպես «խելամիտ միջին գործընկեր»

Վրաստանը ներկայանում է որպես երկիր, որը ոչ թե գնում է բաց հակամարտության ՌԴ-ի հետ (ինչպես Հայաստանը) և ոչ էլ խայտառակ հարձակման ռուսական մամուլի ու անձանց վրա (ինչպես Ադրբեջանը), այլ խաղում է սառնարյուն ու ստանում զսպվածության արդյունքը։Եթե ռուս-ադրբեջանական բախումն ուժեղանա՝ Վրաստանը կարող է դառնալ նոր լարվածության կետ, հատկապես, եթե այնտեղ ակտիվանան ադրբեջանական գործակալական կամ կրոնական օջախներ։

Թուրքիան կարող է ստիպել Վրաստանին ընտրել կողմ՝ Ադրբեջան թե Ռուսաստան, ինչը Թբիլիսիին կդնի դժվար երկընտրանքի առաջ։

ՌԴ կարող է հիշեցնել 2008-ի պատերազմը և փորձել ճնշման այլ մեթոդներ կիրառել՝ Աբխազիա, Օսիա ուղղությամբ։

Վրաստանը՝ որպես չեզոք դիտորդ, ունի հնարավորություն դառնալ Կովկասի նոր «տարանցիկ առաջնորդը»։ Բայց նա պետք է խելամտորեն հավասարակշռի Ռուսաստանի, Արևմուտքի և Թուրքիայի ճնշումները՝ մնալով ոչ թե պասիվ դիտորդ, այլ խորամանկ խաղացող»։