«Իրանի լռությունը պատահական չէ. ճանապարհը կարող է բացվել թե՛ Մոսկվայից, թե՛ Վաշինգտոնից հնարավոր զանգով». Տաթևիկ Հայրապետյան

Պատմական գիտությունների թեկնածու, Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Տաթևիկ Հայրապետյանի կարծիքով՝ երբ Ալիևը խոսում է խաղաղության մասին, նկատի ունի՝ խաղաղություն՝ առանց հայերի:

«Բաքվի համար խաղաղություն կոչվածը՝ առանց հայերի է, այսինքն՝ երբ ասում է՝ խաղաղություն հաստատենք, ոչ թե հայերի հետ է խաղաղություն հաստատում, այլ՝ առանց հայերի»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:

Ալիևն ադրբեջանական լրատվամիջոցներին տված հարցազրույցում հայտարարել էր, որ բոլոր նրանք, ովքեր չեն ցանկանում ապրել Լեռնային Ղարաբաղում՝ որպես Ադրբեջանի քաղաքացիներ, կարող են հեռանալ, քանի որ նրանց հեռանալու համար ճանապարհը բաց է: Ադրբեջանի նախագահի այս հայտարարություններին Հայաստանից պատասխան եղավ միայն երկու օր անց, այն էլ՝ ԱԳՆ խոսնակի մակարդակով:

Տաթևիկ Հայրապետյանի դիտարկմամբ՝ Ալիևն ինքը հայկական կողմին տալիս է գործիքներ, որոնք, սակայն, չեն օգտագործվում.

«Ես կարծում եմ՝ Փաշինյանն իսկապես զգուշանում է: 2020թ. հետո նա բոլորվին այլ… չգիտեմ, գիծ էլ չեմ կարողանում անվանել, որովհետև գիծ չկա: Ես Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքականության մեջ գիծ չեմ տեսնում, ինքը մի օր մի բան կասի, հաջորդ օրը՝ այլ, և ամեն օր նոր ձևով կմանիպուլացնի իրավիճակը:

Եթե ուշադրություն դարձնեք նրա արձագանքին՝ Արցախի իշխանությունների հայտարարությանը, երբ ասում է՝ պետք է զգուշավոր լինենք, առաջին հերթին, ինքը պետք է զգուշավոր լինի: Ես հասկանում եմ այդ նկատառումը, որ պետք է զգույշ լինել, որ ավելորդ բառ չհնչի, որ ադրբեջանցիները դա մեր դեմ չկարողանան օգտագործել, բայց դա բոլորի վրա է տարածվում, առաջին հերթին՝ Փաշինյանի ու իր քաղաքական թիմի ներկայացուցիչների: Իրենց ասածներն են ամենաշատը դառնում ադրբեջանական քարոզչադաշտի մաս»:

Նա նկատեց՝ Հայաստանի գործող իշխանությունները հրաժարվել են իրենց նախընտրական ծրագրի՝ Արցախի վերաբերյալ դրույթներից.

«Դրանից հետո բերել են իրավունքների և անվտանգության տերմիններն են ներմուծել, իսկ Ալիևն ասաց, որ պատրաստ է իրավունքներն ու անվտանգությունն ապահովել, ինչպես Ադրբեջանի բոլոր քաղաքացիներինն է ապահովում: Հետո սկսեցին ուղիղ երկխոսության թեման, բայց ի սկզբանե ասելով, որ Արցախը բոլորը ճանաչել են Ադրբեջանի մաս: Խնդիրն այստեղ է: Եթե դուք կոչ եք անում կամ միջազգայիններին ասում եք՝ չենք ուզում խառնվել, բայց միջնորդում ենք Ստեփանակերտի իշխանությունների հետ ուղիղ երկխոսության համար, ինչո՞ւ եք ի սկզբանե որոշում այդ երկխոսության ելքը, ինչո՞ւ եք ի սկզբանե զրկում ինքնորոշման իրավունքի հնարավորությունից»:

Դիտարկմանը՝ Փաշինյանն ասում է, որ 30 տարի առաջ էր ամեն ինչ որոշված կամ 2007թ. մադրիդյան սկզբունքներով է դա որոշվել, և այլն, նա արձագանքեց. «Նա ինչո՞ւ դա չէր ասում, երբ կանգնում էր Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում և ասում՝ Արցախը Հայաստան է, և վերջ: Չի կարող նույն մարդն այդքան տարբեր բաներ ասել: Դա ուղղակի խայտառակություն է: Առավել ևս, պետության ղեկավարն է այդ մարդը»:

Տաթևիկ Հայրապետյանը նշեց, որ երբ Փաշինյանի թիմում էր, այն ժամանակ իրենց ներկայացվել է, որ անհրաժեշտ է ժամանակ՝ պատրաստվելու պատերազմի, որովհետև Ադրբեջանը գնում է այդ պատերազմին.

«Դա պարզ էր, այլ բան է, որ միգուցե նաև մեր մեղավորությունն էր, կամ չէինք հասկանում, որ բավարար չէ այդ ժամանակը: Բայց այդ կեղծ դիսկուրսը, որ ստեղծում են, որ՝ եթե զիջումների գնայինք, պատերազմ չէր լինի, ես դա չեմ կիսում, որովհետև ես գիտեմ Ադրբեջանը: Նոյեմբերի 9-ի թղթով մենք ամենածանր զիջումների ենք գնացել, եղե՞լ է խաղաղություն: Այդ զիջման գիծը, որ ասում է՝ չկա, այո, չկա, բայց չզիջելու համար էլ աշխատել է պետք»:

Նա կարծում է, որ իրականում Հայաստանի իշխանությունները, ըստ իրավիճակի, բավականին ռուսամետ են. «Այդ միֆը, որ իրենք արևմտամետ են և այլն, իրենք շատ հաճախ ուղղակի օգտագործում են արևմտամետ մամուլի և վերլուծական շրջանակների ռեսուրսները: Այստեղ խնդիրը արևմտամետության կամ հակառուսականության մեջ չէ, այստեղ խնդիրը մեր պետության պետականության գիտակցության մեջ է: Մեր հասարակությունն ի սկզբանե ռուսամետ է եղել, խնդիրը ռուսական պետության կողմից եկող քայլերն ու հայտարարություններն են, որոնք շատ հաճախ չեն էլ ընկալվում հայկական հանրության կողմից: Մեկը ես՝ որպես վերլուծաբան, օրինակ, չեմ կարող հասկանալ Լավրովի՝ հետկոնֆլիկտյան իրականություն արտահայտությունը, որը կրկնում է Բայրամովին, ու շատ հաճախ ռուսները երբեմն ադրբեջանական գիծն ավելի են պաշտպանում»:

Հարցին՝ բայց ինչի՞ց հետո է ռուսական կողմը նման հայտարարություններ անում, նա պատասխանեց. «Ռուսներին թվում էր, որ 2020թ. նոր ստատուս-քվոն ապահովելու է իրենց թիկունքը Հարավային Կովկասում, բայց իրենք դա չեն տեսնում, որովհետև Ադրբեջանի հետ շատ սերտ են համագործակցում Արևմուտքից, համագործակցում է Իսրայելը և այլ պետություններ, և ռուսական կողմն էլ ունի այդ գիծը, որ զիջենք փոքր քայլերով, լարման չգնանք, այսինքն՝ հաճոյանալ ադրբեջանցիներին՝ փորձելով կանխել հնարավոր ռիսկերը, այս քաղաքականությունն են իրենք կրում: Բայց երկարաժամկետ կտրվածքով Ռուսաստանում պետք է որ հասկանան, որ Լեռնային Ղարաբաղից դուրս գալը առհասարակ հարցականի տակ է դնելու նրանց ներկայությունը Հարավային Կովկասում և վտանգելու է Հյուսիսային Կովկասը: Ի՞նչ են անում ռուսները, որ դուրս չգան Արցախից: Երեկ Ռուբեն Վարդանյանը խաղաղապահների հետ կապված մի միտք ասաց, որ քաղաքական որոշման հարց է, այսինքն՝ հրահանգի են սպասում խաղաղապահները: Ես էլ եմ այդպես կարծում: Այսինքն՝ խնդիրը խաղաղապահը չէ, խնդիրը Մոսկվայից է: Ակնհայտ է, որ քաղաքական հրահանգներ չեն գալիս Մոսկվայից: Քաղաքական հրահանգներ չեն գալիս նաև այլ մայրաքաղաքներից: Ես վստահ եմ, որ այդ ճանապարհը կարող է բացվել թե՛ Մոսկվայից, թե՛ Վաշինգտոնից հնարավոր զանգով, բայց այդ զանգերը չեն լինում, և հարցն այն է, թե ինչո՞ւ: Այստեղ նաև պետք է փնտրենք, թե մենք ինչ ենք անում: Մենք հակառակն ենք անում՝ մեր հարաբերություններն ենք լարում, այդ թվացյալ շանտաժն էլ պետք է հաշվարկ ունենա: Պետական մակարդակով շանտաժը լուծում չէ, խոսակցությունն է լուծում»:

Նա ընդգծեց՝ Արցախը Հայաստանին կապող միակ ճանապարհի փակումը բավականին խորքային խնդիր է. «Պատահական չէ Իրանի լռությունը՝ այս իրավիճակում, որովհետև Իրանում էլ, ըստ էության, ճիշտ գնահատել են, որ սա տեղի ունեցավ թուրք-ադրբեջանական համատեղ զորավարժություններից անմիջապես հետո, և այդ զորավարժությունները նաև իրանական ռեակցիաները ստուգելու նպատակ ունեին: Սրանով փորձում են հետագայում պահանջներ դնել կամ խնդիրներ լուծել՝ կապված Հայաստան-Իրան սահմանի հետ, և դա Ալիևը վերջին իր ասուլիսում հստակ ասաց: Նա դա ասաց՝ խոսելով իրենց կնքած գազային պայմանագրերի մասին. նրանք, կոպիտ ասած, չեն ուզում, որ Հայաստանով որևէ գազատար անցնի, և սա ապաշրջափակում չէ, սա Հայաստանի նոր շրջափակման սկիզբն է իրականում, որին այսօր Արցախում ապրող մեր հայրենակիցները դիմադրում են»:

Մանրամասները՝ 168TV-ի տեսանյութում