«Երկիրը պատերազմի շեմին է կանգնած՝ երկրի երկրորդ դեմքն աշխատանքային շաբաթվա մեջտեղում գնում է ֆուտբոլ նայելու». Արմինե Ադիբեկյան
Ռուսաստանի արտգործնախարարը երեկ ծավալուն ասուլիսում նաև քողազերծեց հայ-ադրբեջանական բանակցությունների մի քանի դրվագներ, մասնավորապես նկատելով, թե հոկտեմբերի սկզբին Պրահայում ստորագրված քառակողմ փաստաթղթով հայկական կողմը փակել է Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը, ինչից հետո անհիմն են մեղադրանքները, որ Ռուսաստանն է հրաժարվել խնդրի կարգավորումը ապագային թողնելու իր առաջարկից:
Մեկնաբանելով Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների՝ հոկտեմբերի 4-ին Պրահայում կայացած հանդիպումը՝ Ֆրանսիայի նախագահի և Եվրոպական խորհրդի ղեկավարի միջնորդությամբ, ՌԴ ԱԳ նախարարն ուշադրություն հրավիրեց այն հայտարարության վրա, որն ընդունվել էր այդ բանակցությունների արդյունքում՝ մասնավորապես հիշեցնելով հղումները ՄԱԿ-ի կանոնադրությանն ու Ալմա Աթայի 1991 թվականի հռչակագրին:
Նա նաև հստակեցրեց, որ Նիկոլ Փաշինյանն ու Իլհամ Ալիևը ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի միջնորդությամբ Սոչի եռակողմ գագաթնաժողովի եկել են Պրահայի փաստաթղթով, որում ասվում էր, որ ցանկանում են ստորագրել Խաղաղության համաձայնագիր, առաջնորդվելով ՄԱԿ-ի կանոնադրությամբ և Ալմա Աթայի հռչակագրով:
«Իսկ ԱՊՀ ստեղծման Ալմա Աթայի հռչակագիրը հստակ նշում է, որ նոր պետությունների միջև սահմանները հիմնվելու են հետխորհրդային պետությունների միջև ադմինիստրատիվ սահմանների վրա, որտեղ ԼՂ ինքնավար շրջանը միանշանակ հանդիսանում է Ադրբեջանի ԽՍՀ-ի մասը, ուստի ստորագրելով այդ պայմանավորվածությունը՝ մեզ հայ գործընկերներն ասում են՝ թող ՌԴ-ն հաստատի իր առաջարկները ԼՂ կարգավիճակի հարցում, ապա Դուք ինքներդ եք հասկանում, դա մի փոքր բանակցությունների վարման օպերայից չէ, այլ՝ այլ օպերայից է»,- հստակեցրեց Լավրովը:
Արդյո՞ք այս հայտարարությամբ հաստատվում են տեսակետները, թե հայ-ադրբեջանական բանակցություններն արդեն ընթանում են Արցախից հրաժարվելու տեխնիկական հարցերի շուրջ միայն, 168.am-ի այս հարցադրմանն ի պատասխան՝ ադրբեջանագետ Արմինե Ադիբեկյանը շեշտեց.
«Դա ակնառու էր արդեն իսկ 2020 թվականի նոյեմբերի 9 փաստաթղթից: Հայաստանն Արցախից ձեռք է քաշել. սա է եղել Փաշինյանի մոտեցումը, ինչը նա երբևիցե չի թաքցրել: Այսինքն՝ սա բացահայտում չէր. ընդամենն արձանագրում էր:
Արցախը հիմա փորձում է ինչ-որ խոսքային էկվիլիբրիստիկայի դիմել. Դավիթ Բաբայանը նշում է, որ Ալմա Աթայի արձանագրությունների հիման վրա Արցախն Ադրբեջանի կազմում չի եղել, որովհետև Ադրբեջանն այդ համաձայնագրին մասնակից է դարձել այն ժամանակ, երբ Արցախն արդեն իսկ Ադրբեջանի կազմում չէր: Այստեղ դիվանագիտական աշխատանքների շանսեր կան, բայց հույս դնել ՀՀ իշխանությունների վրա, իհարկե, չի կարելի»:
Նա հավանական չի համարում Արցախ-Ադրբեջան ուղիղ գործընթացների մեկնարկը՝ նկատելով, որ Բաքվի համար անընդունելի է Արցախի ճանաչումը՝ որպես հավասար միավորի, իսկ այդ բանակցային գործընթացով կստացվի՝ Ադրբեջանը փաստացի ճանաչում է Արցախի անկախությունը:
Այս համատեքստում Արմինե Ադիբեկյանը նկատեց, որ մոտ ժամանակներում առկա է պատերազմի վտանգ, իսկ նոր պատերազմում նոր պարտություն չարձանագրելու նախապայման է համարում իշխանափոխությունը:
«Այս մարդիկ բացարձակապես պատկերացում չունեն պետություն ղեկավարելու, պատասխանատվության մասին, էլ չեմ ասում՝ կոմպետենտության, առաջնահերթությունների: Երկիրը կանգնած է պատերազմի շեմին, ունենք միլիոնավոր պրոբլեմներ՝ երկրի երկրորդ դեմքն աշխատանքային շաբաթվա մեջտեղում գնում է ֆուտբոլ նայելու. այդ մարդկանց մոտ առաջնայնության խնդիրը գոյություն չունի: Իրենք չեն կարողանում կարևորն անկարևորից տարբերել»,- նշեց ադրբեջանագետը:
Հիշեցնենք, որ Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար Դավիթ Բաբայանը երեկ անդրադարձել էր Ալմա Աթայի հռչակագրին՝ պարզաբանմամբ. «Հռչակագրի ստորագրման պահին՝ 1991թ. դեկտեմբերի 21-ին, Արցախը չի եղել Ադրբեջանի կազմում։ 1991թ. սեպտեմբերի 2-ին հռչակվեց Արցախի Հանրապետությունը, Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը՝ նախկին ԼՂԻՄ-ի, Շահումյանի շրջանի և Գետաշենի ենթաշրջանի վերամիավորման ճանապարհով։
Հետևաբար, երբ մենք խոսում ենք Ալմա Աթայի հռչակագրի մասին, անհրաժեշտ է ամբողջական պատկեր ներկայացնել։ Այդ պահին Արցախն Ադրբեջանի կազմում չէր։ 1988-ից Արցախը դե ֆակտո դուրս եկավ Ադրբեջանի վերահսկողությունից, 1991-ին՝ արդեն դե յուրե։
Ի դեպ, ԼՂԻՄ-ը ԽՍՀՄ-ում միակ վարչատարածքային, ինքնավար կազմավորումն էր, որը դուրս բերվեց միութենական հանրապետության կազմից և ենթարկվեց կենտրոնին։ Ես խոսում եմ Վոլսկու կոմիտեի մասին: Բացի այդ, ԽՍՀՄ սահմանադրական վերահսկողության կոմիտեն ոչ լեգիտիմ է համարել և փաստացի չեղյալ է համարել Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի լուծարման մասին Ադրբեջանի ԽՍՀ Գերագույն խորհրդի որոշումը։ Նույն կոմիտեն ոչ իրավազոր չհամարեց ԼՂՀ հռչակումն ու հանրաքվեն։ Միջազգային իրավունքում շատ կարևոր է փաստաթղթերի ճիշտ մեկնաբանությունը։ Բացի այդ, պետք է հիշել, որ Ադրբեջանը ուշացումով է միացել Ալմա Աթայի հռչակագրին։ 1993թ. հռչակագրին Ադրբեջանի միանալու պահին պատերազմն ամբողջ թափով ընթանում էր։ Այդ պահին այլ սահմաններ էին։ Եթե 1993թ. Հռչակագիրը ուրվագծենք, ապա դե ֆակտո Ադրբեջանը չէր վերահսկում մի շարք այլ շրջաններ»:
