«Իշխանությունը փակուղում է. ինչ խնդիր պետք է լուծեին Ապրիլյան հանձնաժողովի միջոցով, ձախողվել է». Տիգրան Աբրահամյան
168.am-ի հարցազրույցը «Հենակետ» վերլուծական կենտրոն ՀԿ ղեկավար, Արցախի նախագահի անվտանգության հարցերով նախկին խորհրդական Տիգրան Աբրահամյանի հետ:
– Օրերս պարզվեց, որ Ապրիլյան պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող քննիչ հանձնաժողովի պատրաստած զեկույցը չի հրապարակվի, այլ 97 էջանոց փաստաթղթի վերաբերյալ խորհրդարանում ծավալուն ելույթ կունենա հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը: Սա զուտ գալիս է հաստատելու, որ հանձնաժողովի ստեղծումը զուտ քաղաքական որոշո՞ւմ էր, թե՞ սա այլ բանի մասին է նաև վկայում՝ իհարկե, չանտեսելով այն, որ նմանօրինակ զեկույցը պետք է ունենա գաղտնի մաս:
– Անկախ այդ զեկույցի բովանդակությունից, վաղուց արդեն պարզ էր, թե դա ինչ նպատակ էր հետապնդում։ Իշխանությունն ակնհայտորեն փակուղում է, որովհետև ինչ խնդիր պետք է լուծեին այդ հանձնաժողովի միջոցով, ձախողվել է։ Նախ՝ ժամանակը ցույց տվեց, որ ապրիլյան մարտական գործողությունների ժամանակ, չնայած որոշակի ուղղություններով արձանագրված տարբեր բնույթի խնդիրների, ինչպես զինված ուժերը, այնպես էլ՝ հավաքական առումով ռազմաքաղաքական ղեկավարությունն իրենից կախված ամեն ինչ արել է ռազմի դաշտում և դիվանագիտական մակարդակում անհրաժեշտ արդյունք ապահովելու համար։
Երկրորդ, 2020 թվականի հոկտեմբեր-նոյեմբերի պատերազմական գործողությունները չնայած իրենց մասշտաբով էականորեն տարբերվում էին 2016 թվականի ապրիլին ծավալված գործողություններից, սակայն որոշակի ուղղություններով եզրահանգումներ անելու հնարավորություն տալիս են։
Մեծ առումով, վերջին պատերազմում հսկայական խնդիրներ, տապալումներ գրանցած և երկիրը ողբերգական կետի հասցրած իշխանություններն առնվազն բարոյական իրավունք չունեն քաղաքական գնահատականներ հնչեցնել նախորդների հասցեին։
Եղած զեկույցը՝ դրա քաղաքական մասը հանած, կարող է օգտակար լինել միայն ԶՈՒ-ին, այն էլ՝ ներքին օգտագործման համար։ Սակայն շատ խնդիրներ արդեն իրենց ակտուալությունը կորցրել են։
Լավ կլինի իշխանության գան կոմպետենտ ուժեր, որոնք արագ կվերլուծեն վերջին պատերազմի խնդիրները և դրա հիման վրա անհրաժեշտ գործողությունների շարք կսկսեն՝ բանակի վերականգնումից մինչև արդիականացում։
– Արցախյան վերջին պատերազմին վերաբերող շուրջ 1500 քրեական գործ կա հարուցված, որոնցով ձերբակալվել է մոտ 180 զինծառայող, մեղադրանք է առաջադրվել 500-ից ավելի անձի, քրեական հետապնդում է իրականացվում 12 հրամանատարների, այդ թվում՝ 2 բարձրաստիճան սպաների նկատմամբ: Որքանո՞վ կարելի է վստահ լինել, որ բոլոր դեպքերում թիրախները ճիշտ են ընտրված:
– Անկեղծ լինենք, այս իշխանությունից օբյեկտիվ քննություն անցկացնելու ակնկալիք չի կարող լինել։ Պատերազմից հետո դրված էր մեկ խնդիր՝ բոլոր ձախողումների պատասխանատու նշանակել նախկիններին և բանակին, իսկ իշխանության այդ մոտեցման պայմաններում, բնական է, որ քննություն տանող բոլոր կառույցները, անձինք գտնվելու են տոտալ ճնշման տակ։
– Ձեզ համար պա՞րզ է, թե «Իսկանդերի» շուրջ ադրբեջանական «բացահայտումների» տակ ինչ է թաքնված, նաև՝ ռուսական արձագանքի, թե այն չի կիրառվել: Գուցե սա տեղավորվում է ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունների շրջանակո՞ւմ:
– Նկատելի է, որ Ադրբեջանը՝ Թուրքիայի գործուն աջակցությամբ ու նախաձեռնությամբ, փորձում է տարբեր գործողությունների միջոցով հեղինակազրկել ՌԴ-ին՝ ստեղծված իրավիճակում իր համար նոր զիջումներ կորզելու Արցախի հարցում։
Թուրքիայի գլխավոր խնդիրը տարածաշրջանում հաստատվելն է, ինչը, բնականաբար, պետք է տեղի ունենա ռուսական ազդեցության նվազման հաշվին։
Առաջիկայում ևս ականատես ենք լինելու թուրք-ադրբեջանական սադրանքների, մանիպուլյացիաների նոր դեպքերի։
– Անդրադառնանք ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ խնդիրներին: Իրավունքի ուժով պետ նշանակված Արտակ Դավթյանը պնդում է, որ Գլխավոր շտաբում իրավիճակը հանգուցալուծված է: Ի՞նչ եք կարծում՝ իրապես ամեն ինչ կարգավորված է, չե՞ն լինի բարձրաստիճան զինվորականների զորացրումներ: Եվ արդյո՞ք ՊՆ-ՀՀ ԶՈւ հարաբերություններում էլ ամեն ինչ նույնքան հարթ է:
– Չեմ կարծում, թե իրավիճակը ԶՈՒ-ում կամ դրա շուրջ ամբողջությամբ հանգուցալուծված է։ ԳՇ նախկին պետի հեռացումը դեռ չի նշանակում, որ հայտարարությանը միացած զինվորականները փոխել են իրենց վերաբերմունքը։ Եթե նույնիսկ նրանք լռություն պահպանեն, դա դեռ չի նշանակում, որ ամեն ինչ հարթ է։
Ինչ վերաբերում է ՊՆ-ԶՈՒ հակասություններին, ապա նախարարության ղեկավար կազմի՝ շատ դեպքերում, ոլորտի վերաբերյալ սիրողական մակարդակի գիտելիքների առկայությունն ավտոմատ կերպով հակասություններ է առաջացնելու այս երկու կարևոր օղակի միջև։
– ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Դավիթ Տոնոյանը news.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով պատերազմի չորրորդ օրն Անվտանգության խորհրդի նիստում ԳՇ նախկին պետ Օնիկ Գասպարյանի ներկայացրած զեկույցին, ասել է, թե ԳՇ պետը չէր կարող ներկայացնել որևէ զեկույց՝ առանց իր հետ համաձայնեցնելու, և շեշտել՝ երբ կլինի համապատասխան հետաքննություն պատերազմի հետևանքների, ընթացքի վերաբերյալ, ինքը կմասնակցի դրան, և բոլոր հարցերի պատասխանները կտրվեն: Հնարավո՞ր է՝ անակնկալներ լինեն Օնիկ Գասպարյանի դեմ, այսինքն՝ Դավիթ Տոնոյանը կմանևրի՞, եթե, իհարկե, վերը նշված միտքը մանևր չէ:
– Ինձ համար այդքան կարևոր չէ այդ անձանց շուրջ ինտրիգները, հնարավոր հակասությունները, որքան արցախյան վերջին պատերազմի ու դրա տարբեր դրվագների վերաբերյալ գործող և արդեն նախկին պաշտոնյաների պարզաբանումները։
Միայն առաջին հայացքից է թվում, թե մենք գիտենք՝ ինչ է տեղի ունեցել, ինչու և ովքեր են գլխավոր գործող անձինք։ Այս պատերազմն ամենատարբեր տեսանկյուններից խորքային վերլուծության մեծ անհրաժեշտություն ունի՝ ռազմական, քաղաքական, աշխարհաքաղաքական և այլն։
Թերևս, պետք է կրկնեմ, որ այս իշխանության պարագայում դժվար է ակնկալել, որ իրադարձություններն օբյեկտիվ քննության կենթարկվեն, պատասխանատուներն ու մեղավորներն օրենքով սահմանված կարգով պատիժներ կկրեն։
