Կառավարությունը փոշիացրել է 300 մլն ԱՄՆ դոլար. Կառլեն Խաչատրյան
Երևանի պետական համալսարանի Կառավարման և գործարարության ամբիոնի վարիչ, տնտեսագետ Կառլեն Խաչատրյանն ահազանգում է՝ վերջին մեկ տարվա ընթացքում պետության արտաքին պարտքի բաղադրիչներից միայն Կառավարության պարտքն ավելացել է 650 միլիարդ դրամով, իսկ իշխանափոխությունից մինչ 2020 թվականի դեկտեմբերի 31-ը՝ 915 միլիարդ դրամով։ Այս թվերը հիշելը շատ կարևոր է, որովհետև ժամանակին ներկա իշխանությունները քննադատում էին նախկիններին արտաքին պարտքն ավելացնելու համար, սակայն փաստացի 2020 թվականի ընթացքում այդքան միլիարդ դրամով պարտք է կուտակվել, և մտահոգիչն այստեղ հենց ոչ թե կուտակված պարտքի չափն է, այլ այդ պատքի կառավարումն ու փողը ծախսելու տարբերակը։
168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում, անդադառնալով Կառավարության վարած տնտեսական քաղաքականությանն ու դրա տնտեսական հետևանքներին, ասաց Կառլեն Խաչատրյանը։
«2021 թվականի պետական բյուջեով 195 միլիարդ դրամ են հատկացրել պետական պարտքի սպասարկման համար, իսկ օրինակ՝ Պաշտպանության նախարարությանը հատկացրել են 300 միլիարդ դրամ. ստացվում է՝ բանակին հատկացված գումարի 70 տոկոսի չափով մենք պետք է պարտք սպասարկենք, իսկ եթե վերցրած պարտքն այս իշխանությունը ճիշտ տնօրինած լիներ, ներդրումներ արած լիներ ենթակառուցվածքների մեջ, պատկերն այլ կլիներ։ Սրան գումարած՝ իշխանությունը էական նվազեցել է կապիտալ ծախսերը, ընթացիկ ծախսերն է ավելացրել, ու արդյունքում ստացվել է, որ հավելյալ հարկային մուտքեր չենք ունեցել, բայց պետք է պարտք սպասարկենք»,- ասաց Խաչատրյանը՝ հիշեցնելով, որ այս Կառավարությունը հիմա պարտք է վերցնում նաև նախկինում վերցրած պարտքերի տոկոսները մարելու համար։
Տնտեսագետի հավաստմամբ, թեև կորոնավիրուսն ու պատերազմը Հայաստանի տնտեսության վրա ունեցել են խիստ բացասական ազդեցություն, սակայն որպեսզի պարզենք, թե, օրինակ, կորոնավիրուսն ի՞նչ հետևանք է թողել տնտեսության վրա, նախ պետք է պարզել, թե ի՞նչ է արել այս Կառավարությունը նույն այդ կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքները չեզոքացնելու համար։
«Մեկ՝ միանվագ գումարներ էին տալիս, մեկ՝ կոմունալ վճարները վճարելու համար փող բաժանում։ Կառավարությունը 20-ից ավելի միջոցառում է գործարկել և տնտեսություն ներարկել 300 միլիոն ԱՄՆ դոլար, որոնք տնտեսության մեջ որևէ խնդիր չեն լուծել, այդ գումարը, բառիս բուն իմաստով, փոշիացվել է, որովհետև Կառավարությունը պատկերացում չի ունեցել՝ ինչ խնդիր պետք է լուծի, ինչ է՝ կարծում էր, որ ընտանիքը 68 հազար դրամով կարողանալու է իր գնողունակությունը մեծացնե՞լ։ Նշեմ, որ Կառավարությունը մինչև կորոնավիրուսն արդեն 270 միլիարդ դրամի պարտք էր կուտակել»,- ասաց մեր զրուցակիցը՝ ընդգծելով, որ այդքան արտաքին պարտք կուտակել են այն դեպքում, երբ նախորդ իշխանություններից ստացել էր մեքենաների ներկրման արտոնությամբ պայմանավորված հարկային հսկայական մուտքեր։
«Այս պարտքը կուտակելու պատճառն այն է, որ Կառավարությունը ոչ միայն կարողություն չունի ինչ-որ բան փոխելու, այլ նաև ցանկություն. ամեն ինչ թողնված է բարձիթողի վիճակում»,- ասաց նա։
Ինչ վերաբերում է Ազգային վիճակագրական ծառայության կողմից հրապարակված պաշտոնական վիճակագրությանը, ըստ որի՝ կանխատեսվել է 7 տոկոս ՀՆԱ-ի անկում, Կառլեն Խաչատրյանը նկատեց, որ իր համար անհասկանալի է, թե ինչպե՞ս կարող էր՝ 11 ամսով մենք ունենայինք 7.2 տոկոս ՀՆԱ-ի անկում, իսկ 12 ամսվա կտրվածքով՝ 7 տոկոս։
«Պարզ տնտեսական հաշվարկը սա է ցույց տալիս, որ նման բան հնարավոր չէ, փոխարենը՝ չկա տնտեսական հաշվարկ, թե այդքան թմբկահարված ճանապարհների ապաշրջափակումն ի՞նչ հետևանք է ունենալու Հայաստանի տնտեսության վրա։ Որպեսզի ասենք, որ մեր տնտեսությունը շահելու է, պետք է հաշվարկ ունենանք, թե մեկ կգ բեռ տեղափոխելը որքան է նստելու մեզ վրա, և այն համեմատենք Վրաստանով իրականացվող բեռնափոխադրման ծախսերի հետ։ Ո՛չ Կառավարությունը, ո՛չ որևէ փորձագետ նման հաշվարկ չի կատարել, հետևաբար՝ մոլորություն է, թե ճանապարհների ապաշրջափակումից տնտեսությունն աճելու է։ Մենք չենք կարող խոսել նաև ճանապարհների տված տնտեսական էֆեկտի մասին, որովհետև այդ ճանապարհների անվտանգության բաղադրիչը ևս հարցականի տակ է դրված, հետևաբար՝ աբսուրդային է, օրինակ, Հանրային հեռուստաընկերությամբ հնչեցված թիվը, թե մենք Փոթիով բեռնափոխադրումների վրա տարեկան ծախսում ենք 15 միլիարդ. այդ թիվն աբսուրդ է նրանով, որ տրանսպորտային ծախսերը շատ ավելին լինեն, քան մեր ՀՆԱ-ն է, հնարավոր չէ, իսկ 15 միլիարդը շատ ավելին է, քան ՀՆԱ-ն, հետևաբար՝ նման թվերի հնչեցումը մանիպուլյացիա է, որի նպատակն է՝ կրած խայտառակ կորուստներն իբրև թե կոմպենսացնել տնտեսական էֆեկտով։ Նման բան պարզապես չի կարող լինել։ Ուղղակի չգիտեմ՝ ի՞նչ որակում տամ այն մարդկանց, որոնք փորձում են այս տեսակ զգայական հարցերի վրա խաղալով՝ քաղաքական դիվիդենտներ հավաքել»,- ասաց Խաչատրյանը։
«Փոխարենը՝ կա վտանգ, որ թուրքական և ադրբեջանական արտադրանքն էքսպանսիայի կարող է ենթարկել հայկականը՝ հատկապես, որ չկա պետական քաղաքականություն, իսկ տնտեսվարողների մոտ կա բացասական սպասում։ Կառավարության կողմից հիմա իրականացվող սոցիալական ծրագրերի հետ կապված էլ ունեմ մտահոգություն, որ դրանք արժանանալու են կորոնավիրուսի հետևանքները մեղմող ծրագրերի ճակատագրին և 150 միլիարդ դրամի փոշիացմանը, իսկ նման վիճակում էլ անիրատեսական է դառնում Կառավարության կանխատեսումը 3.1 տոկոս տնտեսական աճ ունենալու վերաբերյալ»,- ասաց Խաչատրյանը՝ նշելով, որ գուցե 3.1 տոկոս տնտեսական աճից էլ ավելիին կարողանանք հասնել, սակայն ոչ այս կադրերով ու վարվող տնտեսական քաղաքականությամբ։
Հարցազրույցի մանրամասները՝ տեսանյութում
