Մոսկվան բանակցում է Բաքվի հետ Ստեփանակերտի օդանավակայանի բացման շուրջ․ ի՞նչ է անում Երևանը
Ստեփանակերտի օդանավակայանի բացմանը հաշված օրեր են մնացել։ Ըստ 168․am-ի ռուսական աղբյուրների՝ ակնկալվում է, որ օդակայանը շահագործման կհանձնվի հունվարի առաջին կեսին, որի համար արդեն ռուսական սակրավորների կողմից «Ուրան-6» բազմաֆունկցիոնալ ռոբոտային համալիրի կիրառմամբ ավարտին են հասցվել տեղանքի և դրա հարակից թաղամասերի անվտանգության համար անհրաժեշտ ականազերծման, ինժեներահետախուզական և տեխնիկական բոլոր աշխատանքները։
Սակայն, բացի հարցի տեխնիկական բաղադրիչից, կա նաև քաղաքական բաղադրիչ՝ Բաքվի հակազդեցությունը, որը վերջին տարիներին թույլ չէր տալիս բացել օդանավակայանը, թեև այն տեխնիկապես պատրաստ էր «աշխատել» դեռ վերակառուցումից հետո 2012 թվականից։
Հիշեցնենք, որ Ստեփանակերտի օդանավակայանը կառուցվել է 1974 թվականին: 1990-ական թվականներին այն ծառայել է հիմնականում ռազմական կարիքների համար, որից հետո քաղաքական տարաձայնությունների պատճառով չի շահագործվել մինչ այսօր, նույնիսկ 2012-ից հետո, երբ վերակառուցվեց։
168․am-ի աղբյուրների փոխանցմամբ, սկզբնական շրջանում այն առավելապես կլինի Արցախում ռուսական կոնտինգենտին ծառայող ռազմակայան, սակայն սպասվում են նաև քաղաքացիական չվերթեր, որոնք կխորացնեն Ստեփանակերտ-Մոսկվա քաղաքական-հասարակական կապը։ Այս ուղղությամբ, մեզ փոխանցված տեղեկատվության համաձայն, ռուսական կողմը Ղարաբաղում աշխատել է կոնտինգենտի հաստատման հենց սկզբից օդանավակայանի տարածքում:
«Ներկայումս այս հարցի շուրջ Մոսկվան բանակցություններ է վարում Բաքվի հետ։ Դրանք այսօր ավելի հեշտ են, քան մինչ պատերազմը, որովհետև ներկայումս Բաքուն հետաքրքրված է, որպեսզի ռուսական ներկայությունը Ղարաբաղում լինի արդյունավետ, որովհետև աշխատանքներ ունի անելու տարածքներում։ Այդ հարցում էական նշանակություն կունենա այս օդանավակայանի բացումը, որով ռուսական կոնտինգենտը կստանա անհրաժեշտ բեռներ՝ առանց տարանցիկ անհարմարավետ ու ծանրաբեռնված ուղիների, այդտեղ վայրէջք կկատարեն նաև ծանր ռազմատրանսպորտային ինքնաթիռներ և հիմնականում Իլ-76, որոնք էլ բեռների փոխադրման հիմնական միջոցն են։ Կոնտինգենտի տեղակայումից որոշ ժամանակ անց ռուսական ուժերը Ղարաբաղում սկսեցին ստանալ իրենց բեռները՝ բացի հայկական ուղուց, նաև ադրբեջանական ճանապարհով, սակայն դա ևս լավագույն լուծումը չէ, երբ կա պատրաստի օդանավակայան, որի բացումը հետաքրքրում է թե՛ Ռուսաստանին, թե՛ Արցախի իշխանություններին, որով նրանք կստանան ուղիղ կապ Ռուսաստանի հետ, և դա կբարձրացնի Արցախի սուբյեկտայնությունը։
Հետագայում դա հիմք կստեղծի կարգավիճակի համար, դրանով այս ամենը հետաքրքիր է նաև Արցախի իշխանություններին»,- ասաց մեր զրուցակիցը՝ հավելելով, որ Մոսկվայի տեսանկյունից սա խաղաքարտային իրադարձություն է և լիովին տեղավորվում է այդտեղ ռուսական քաղաքականության լավագույն ավանդույթների, ինչպես նաև նոյեմբերի 9-ին ստորագրված Մոսկվա-Երևան-Բաքու եռակողմ հայտարարության շրջանակում, որի կետերից մեկը ենթադրում է բոլոր հաղորդակցությունների բացում։ Բացի դրանից, մեր աղբյուրի պնդմամբ, ռուսական կողմը մեծ միջոցներ է ծախսում ռուսական ներկայությունը Ղարաբաղում ապահովելու համար, ինչը կկրճատվի օդանավակայանի բացմամբ և ավելի շահեկան կդառնա Ռուսաստանի համար։
Հարկ է նշել, որ, բացի ռուսական կոնտինգենտի համար հարմարավետության ապահովումից, ինչպես նաև ծախսերի կրճատումից, ռուսական կողմն առաջին հերթին քաղաքական խնդիր է լուծում և այս հարցում վերացնում իր կախվածությունը Երևանից և Բաքվից՝ ուղիղ հաղորդակցության դուրս գալով Ստեփանակերտի հետ, ինչը տարածաշրջանում էական իրադարձություն կարող է դառնալ ռուսական դիրքերի ամրապնդման շրջանակում։ Սրանով կշարունակի աճել նաև Երևանի ու Բաքվի կախվածությունը Մոսկվայից։
Ուշագրավ է լինելու հետևել նաև Անկարայի, Մինսկի խմբի արձագանքին տարածաշրջանում այս միտումների վերաբերյալ։ Հասկանալի է նաև այն հանգամանքը, որ Մոսկվան բանակցում է Բաքվի հետ այս հարցում Բաքվի համաձայնությունը ստանալու նպատակով ռուսական կոնտինգենտի և բեռների մասով, իսկ արդյո՞ք Երևանը բանակցում է Մոսկվայի հետ, որպեսզի Երևան-Ստեփանակերտ անհրաժեշտ չվերթեր ևս լինեն՝ հատկապես հետպատերազմյան շրջանում, այդ հարցը ևս լինի այս փուլում բանակցությունների առարկա, հաշվի առնելով նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը, որի կետերը դրա ստորագրումից հետո, դեռ բացի կորուստներից և շարունակական զիջումներից, ոչինչ չեն բերել հայկական կողմերին։
Հայկական կողմը նույնիսկ այս իրավիճակում չի ուրվագծել այն ուղիները, որոնք հարկավոր են իրեն, և որ ուղղությամբ պետք է աշխատի հայկական կողմը, ոչ թե ռուսական, թուրքական կամ ադրբեջանական, որոնց համար նոյեմբերի 9-ի հայտարարության հաղորդակցությունների բացման մասով հետաքրքիր է առավելապես կապը Նախիջևանի հետ, Ստեփանակերտի հետ ռուսական կապը, իսկ ի՞նչ է հետաքրքիր հայկական կողմին, ի՞նչ է ձեռնտու և շահավետ հայկական կողմին։
Հարցը չափազանց հռետորական և անհասցե է հնչում՝ հաշվի առնելով հանգամանքը, որ պաշտոնական ներկայիս Երևանի դիվանագիտական ներուժից որևէ մեկը որևէ ակնկալիք չունի։ Չնայած այս հարցով իր վերջին հարցազրույցներում Նիկոլ Փաշինյանն անհամոզիչ որոշ ձևակերպումներ է արել, այս փուլում միայն երևում է, թե ինչ հաղորդակցությունների բացման ուղղությամբ են աշխատում Մոսկվան, Բաքուն ու Անկարան։
