Վարդան Օսկանյան. Հասկանալով Ռուսաստանը. «Սիվիլնեթ»
Հայաստանի նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանը հերթական հոդվածն է հրապարակել «Ալ Ջազիրա»-ում: Հոդվածը թարգմանաբար ներկայացրել է «Սիվիլնեթը»:
Ռուսաստանի՝ ռազմավարական խորքի վրա հիմնված ազգային անվտանգության հայեցակարգը նշանակում է՝ այն միշտ սեղմելու է դեպի արևմուտք։
Սառը պատերազմի ավարտը դարակազմիկ իրադարձություն էր։ Դրա վերսկսումը չափազանց անպատասխանատու կլինի։ Այն շրջադարձային պահ էր՝ պատմական տեսանկյունից ոչ պակաս կարևոր, քան Վեստֆալյան հաշտությունը, Ֆրանսիական հեղափոխությունը, Վիեննայի կոնգրեսը կամ երկու աշխարհամարտերը։ Եվ ինչպես բոլոր դարակազմիկ իրադարձությունների դեպքում է, շարունակականության և փոփոխության հակադիր ուժերը պայմանավորել են և կշարունակեն պայմանավորել հետագա իրադարձություններն ու զարգացումները։
Նապոլեոնյան պատերազմների ավարտին Եվրոպան առերեսվեց երկընտրանքի։ Չնայած ֆրանսիական միլիտարիզմի վերածնման վախին՝ Եվրոպան, այնուամենայնիվ, կարողացավ Ֆրանսիային ինտեգրել միջազգային հարաբերությունների համակարգում։ Դա աշխատեց։
Նմանատիպ փորձ արվեց Սառը պատերազմի ավարտից հետո, երբ ջանքեր գործադրվեցին միջազգային համակարգում Ռուսաստանին ինտեգրելու համար։ Բորիս Ելցինի թույլ Ռուսաստանի տարիներին դա կարծես աշխատում էր։ Սակայն Վլադիմիր Պուտինի դեպքում, որը ավելի ուժեղ Ռուսաստանի ղեկին է, այդ նույն համակարգը լուրջ ճեղքեր է տվել, և եթե դրանք խորանան, Սառը պատերազմի վերսկսման հավանականությունը կմեծանա։
Այսպիսի սցենարից խուսափելու համար մենք պետք է պատասխանենք հետևյալ հարցերին՝ որո՞նք էին փոփոխության և շարունակականության ուժերը Սառը պատերազմի ավարտին, ինչպե՞ս էին դրանք իրար վրա ազդում և ինչպե՞ս են շարունակում ազդել, ինչպե՞ս և ի՞նչ խորությամբ է դրանց փոխազդեցությունը շարունակում ձևավորել համաշխարհային քաղաքականությունն ու նոր աշխարհակարգը։
Փոփոխության հիմնարար, գերիշխող և գերակա ուժ էր ժողովրդավարության և ազատ շուկաների հաղթանակը ավտորիտարիզմի և պլանային տնտեսության նկատմամբ։ Շարունակականության գերիշխող ուժը, որն ամբողջովին անտեսվեց նոր համակարգի ճարտարապետների կողմից, Ռուսաստանի անվտանգության մշտնջենական խնդիրն էր։
Միացյալ Նահանգների արտաքին քաղաքականության խոշորագույն երկու դեմքերը՝ Ջորջ Քենանն ու Հենրի Քիսինջերը, նախազգուշացնում էին Ռուսաստանի ամենազգայուն մտահոգությունն անտեսելու գնի մասին։
Ռուսաստանի ամենազգայուն մտահոգությունն անտեսելու գինը
Ահա թե ինչ էր ասել Քենանը՝ Խորհրդային Միության նկատմամբ ԱՄՆ-ի զսպողական հաջող քաղաքականության ճարտարապետը, New York Times–ի սյունակագիր Թոմաս Ֆրիդմանի հետ զրույցում 1998թ․ մայիսին՝ ճիշտ այն բանից հետո, երբ ԱՄՆ-ի Սենատը վավերացրել էր ՆԱՏՕ-ի ընդլայնման ծրագիրը.
Հենրի Քիսինջերը 2001թ․ իր «Արդյոք Ամերիկային արտաքին քաղաքականություն պե՞տք է» գրքում գրել է․
«Ռուսաստանի՝ ատլանտյան պետություններին ուղղված հիմնական մարտահրավերներից մեկն այն է, թե հնարավո՞ր է արդյոք Ռուսաստանին դրդել փոխելու անվտանգության իր ավանդական սահմանումը։ Հաշվի առնելով նրա պատմական փորձը՝ Ռուսաստանը չի կարող առանձնահատուկ մտահոգություն չունենալ իր ընդարձակ սահմանների անվտանգության վերաբերյալ, և Արևմուտքը պետք է զգույշ լինի՝ իր ինտեգրված ռազմական համակարգը Ռուսաստանի սահմաններին շատ մոտ չտանելու հարցում։ Սակայն, հավասարապես, Արևմուտքը պարտավոր է Ռուսաստանին ստիպել հրաժարվել հարևաններին գերիշխելու ձգտումներից։ Եթե Ռուսաստանն իրեն հանգիստ զգա իր ներկա սահմաններում, արտաքին աշխարհի հետ նրա հարաբերությունները արագ կբարելավվեն։ Սակայն եթե բարեփոխման արդյունքը լինի հզորացած Ռուսաստանը, որը վերադառնում է գերիշխանության իր քաղաքականությանը, սառըպատերազմյան դարաշրջանի լարվածություններն անխուսափելի կլինեն»։
Ամբողջությամբ՝ սկզբնաղբյուր կայքում:
