Հայ լուսանկարիչը բացահայտեց Պիկարդիայի «Ֆոտոնալ» լուսանկարչական փառատոնը

Հարցազրույց փառատոնի համահիմնադիր և կազմակերպիչ Ադրիանա Ուոթըլի և լուսանկարիչ Գերման Ավագյանի հետ (Սկիզբը` այստեղ.)

Լ.Ս.– Ադրիանա, Ձեր հիմնած «Ֆոտոնալն» արդեն տասը տարեկան է: Ինչպե՞ս այն ծնվեց:
Ա.Ու.– Մոտ քսան տարի առաջ ես և գործընկերս` Ֆրեդը, Պիկարդիայում ստեղծեցինք «Դիաֆան» լուսանկարչական ասոցիացիան, որը սկսեց ակտիվորեն զարգանալ 2004 թվականից, ինչը կապված էր փառատոնի հիմնադրման և ցուցադրական տարածքների բացման հետ: Առաջին այդպիսի ցուցադրությունը տակավին փոքր էր, մենք ստեղծագործական կացարան (ռեզիդենսի) էինք հրավիրել մեկ լուսանկարչի, որը բացիկներ էր ցուցադրել:

Այնուհետև, տարեցտարի, լուսանկարչական կացարանն ու փառատոնն ընդլայնվեցին, և ահա, մենք նշում ենք նրա տասնամյակը: Ընդամենը կազմակերպության գործունեության ընթացքում մասնակցել է 9 ռեզիդենտ լուսանկարիչ, որ զբաղվում են ժամանակակից լուսանկարչությամբ: Մեր համոզմամբ` «Ֆոտոնալը», որ անց է կացվում Պիկարդիայի քաղաքներում, այդ քաղաքների դեմքն է դառնում: Հոբելյանական փառատոնի էքսպոզիցիան մենք կազմակերպել ենք այնպես, որպեսզի այդ 9 ռեզիդենտներից յուրաքանչյուրը ցուցադրի իր աշխատանքները, և իր հերթին` մեկական այլ լուսանկարչի հրավիրի` մասնակցելու փառատոնին: Այս հոբելյանական էքսպոյի համար մենք ընտրել ենք «Ծնունդ» խորագիրը, որին և արձագանքեց Գերման Ավագյանը:

Լ.Ս.– Այսօր յուրաքանչյուր ոք, ով փոքր-ինչ տիրապետում է անգամ ոչ պրոֆեսիոնալ տեխնիկային, լուսանկարում է: Հատկապես համացանցը, սոցցանցերը, մեդիա և այլ տարածքներ ողողված են լուսանկարներով: Լուսանկարի այդպիսի տարածումն ու հանրամատչելի դառնալն ազդո՞ւմ է արդյոք պրոֆեսիոնալ լուսանկարչության ոլորտի վրա: Նպատակ ունե՞ք սատարելու պրոֆեսիոնալ լուսանկարչությանը:

Ա.Ու.- Տեխնոլոգիաներն այսօր այնքան սրընթաց են զարգանում, որ լուսանկարիչը պետք է հասցնի դրանց հետևից և տիրապետի դրանց: Միևնույն ժամանակ, այսօր լուսանկարչության ասպարեզում բավական դժվար իրավիճակ է հատկապես հենց պրոֆեսիոնալների համար, ովքեր վաստակում են լուսանկարչությամբ:

Ռեպորտաժային վավերագրական լուսանկարչությունն` իբրև առանձին պրոֆեսիոնալ ոլորտ, արդեն իսկ անհետանում է մեդիաոլորտից, քանի որ յուրաքանչյուր ոք, ով ձեռքին գործիք ունի, համարում է, որ ինքը լուսանկարիչ է, և խմբագիրները դա խրախուսում են: Սակայն ես կարծում եմ, որ ժամանակի հետ կգիտակցվի, որ պրոֆեսիոնալ լուսանկարիչը չի անի այն, ինչ կանի ոչ պրոֆեսիոնալը: Բարեբախտաբար, այսօր գոյություն ունեն այնպիսի լուսանկարչական կազմակերպություններ, որոնք բավական բարձր նշաձող են դնում, որպեսզի հնարավորություն ընձեռեն պրոֆեսիոնալ լուսանկարիչներին` աշխատելու:

Մենք հիմա մի զարմանալի պահ ենք ապրում, երբ ավելի ու ավելի է ընդլայնվում լուսանկարչությամբ հետաքրքրված հանդիսատեսի զանգվածը, մինչդեռ լուսանկարիչներն ավելի ու ավելի վատ են ապրում:

Գ.Ա.– Եթե ես ճիշտ ըմբռնեցի, «Դիաֆանը» կարծես փորձում է ձևավորել այնպիսի լուսանկարչական հանրույթ և մթնոլորտ, որտեղ իշխում է հոգին, ոչ թե շահը, և դա, այսօրվա դրությամբ, այլընտրանքային մոտեցում է:

Ա.Ու.- Այո, հենց այդ էլ մեզ համար կարևոր է: Մենք աշխատում ենք ոչ մեծ բյուջեով, իսկ, օրինակ, Առլի փառատոնի բյուջեն մոտ վեց միլիոն եվրո է: Սակայն, կարող եմ ուրախությամբ ասել, որ, օրինակ, ձեր ցուցահանդեսին եկել էին շատ մարդիկ, ովքեր պարզապես հուզվել էին ձեր լուսանկարներից: Դա է մեր նպատակը:

Գ.Ա.– Ի դեպ, ասեմ, որ նույն այս նախագիծը մերժվել է World Press Photo-ի կողմից: Աշխարհում շատ քիչ տեղեր են մնացել, որտեղ գաղափարներն են պահանջված: Ես հիշում եմ Հաիթիից սարսափելի լուսանկարներ, երբ ձեռնոցներով մեկը երեխաների դիակներ է շպրտում… Հա, շատ գեղեցիկ էր նկարված, և World Press Photo-ն այդօրինակ լուսանկարներին գումար է տալիսգ ես դա չէի նկարի, դա նյարդերի է խփում, դա սենսացիա է, բայց ես այդպես չէի նկարի: Այդ մոտեցումը բթացնում է ընկալման մակարդակը, որից հետո շատ դժվար է լինում մարդու վրա այլ կերպ ներազդելը:

Երբ երկնաքերի մեջ մխրճվող օդանավերի տեսարանը մարդը տեսնում է հազարավոր անգամներ, ապա դա արդեն ընկալվում է` իբրև համակարգչային խաղ: Ես անչափ ուրախ եմ, որ այստեղ հավաքված մարդիկ կարողացան ընկալել իմ բերած լուսանկարներն այնպես, ինչպես ես կուզեի: Դա պարզ մարդկային զգացմունքների արտահայտություն է, որոնք առաջացնելու մեջ է լուսանկարի իմաստը: Եվ ես շնորհակալ եմ «Դիաֆանին»` ընձեռած հնարավորության համար:

Ա.Ու.– Մեր փառատոնի հանդիսատեսն իրոք այլ որակի է:

Գ.Ա.– Եվ դա այն մարդիկ են, որ արդեն իսկ բոլորիս պես փչացած են մասս-մեդիայի կողմից: Եվ, իմ կարծիքով` «Դիաֆանի» նպատակն է` հենց լուսանկարի միջոցով արթնացնել պարզ մարդկային զգացմունքները: Այն լուսանկարները, որ ես տեսա Բովեում` փառատոնի մեծ ցուցադրությանը, հենց այդ էին վկայում:

Ա.Ու.– Մենք բավական հստակ քաղաքականություն ենք վարում, հատկապես` նպատակ ունենալով ներազդել երիտասարդների վրա, որպեսզի նրանք զգան և ընկալեն լուսանկարի կարևորությունը, որպեսզի ցույց տան, որ այն պատկերների աշխարհում, որ մենք ամենուր տեսնում ենք, մենք ասես բանալի ենք տալիս նրանց ձեռքը, որ նրանք կարողանան այլ ընկալման դուռը բացել: Մենք ուզում ենք մեր շուրջ զգայուն և ուշադիր մարդկանց հանրույթ համախմբել, և այդ աշխատանքը տարիներ է ձգվում:

Լ.Ս.– Ժամանակակից լուսանկարչության վիթխարի տարածումը, ինչպես հայտնի է, մեծագույն ազդեցություն է ունեցել և կերպարվեստի վրա: Ժամանակակից արվեստագետներից շատերը լուսանկարն օգտագործում են իրենց արտիստական գաղափարներն ու կոնցեպտները ներկայացնելու համար` վերջինիս վերագրելով գործիքի դերը: Այսինքն, վերջնական արտադրանքը ստանալով` իբրև լուսանկար, և կամ` լուսանկարի միջոցով մշակված պատկեր, նրանք բուն լուսանկարի խնդիր չեն դնում: Իբրև լուսանկարչության ջատագով` Դուք սրանում կոնֆլիկտ տեսնո՞ւմ եք արդյոք:

Ա.Ու.– Մի՞թե դա կոնֆլիկտ է: Եթե արվեստագետն օգտագործում է լուսանկարն` իր գաղափարների համար, ապա նա այդպիսով հավելյալ չափումներ է բացում:

Լ.Ս.– Այսինքն` Դուք չե՞ք գտնում, որ վավերագրական լուսանկարին կամ «մաքուր» լուսանկարին անհետացման վտանգ է սպառնում: Չէ՞ որ, մի կողմից` տեխնոլոգիաները, մասսայականացումն ու ապամասնագիտացումն են ծառանում նրա առջև, իսկ մյուս կողմից` ժամանակակից արվեստը:

Ա.Ու.– Ես գտնում եմ, որ ամեն ինչ իր տեղն ունի: Արվեստագետները կարող են օգտագործել լուսանկարը, մեկը մյուսին չի խանգարում:

Լ.Ս.– Օրինակ, փառատոնային էքսպոզիցիայում, որը բավական բազմազան էր, կայի՞ն, արդյոք, այնպիսի հեղինակներ, ովքեր նկարիչ են, թե՞ բոլորն ի սկզբանե լուսանկարիչ են:

Ա.Ու.- Ես և Ֆրեդը` փառատոնի երկու հիմնադիրներս, ինքներս էլ ենք լուսանկարիչ, և մենք ներգրավում ենք բացառապես լուսանկարիչների:

Լ.Ս.– Ինչպիսի՞ն է փառատոնի գործունեության մեջ տարածքային քաղաքականությունը: Արդյո՞ք այն նախատեսում է մասնակիցների ընդգրկման մեջ որոշակի աշխարհագրական սահմաններ:

Ա.Ու.– Ոչ, բնավ: Պարզապես Գերման Ավագյանն առաջինն է, ով արձագանքեց մեր հայտին: Մեր փառատոնն այժմ թափ է հավաքում, ընդլայնվում` թե՛ աշխարհագրական, թե՛ տարբեր ազգերի ներկայացուցիչների ընդգրկվածության առումով, իսկ նախորդ տարիներին այն ավելի փոքրամասշտաբ միջոցառում էր, և այժմ աշխարհով մեկ շատերն են դրա մասին իմանում:

Լ.Ս.– Ֆրանսիան առհասարակ լուսանկարչության հայրենիքն է: Իսկ ինչո՞վ է պայմանավորված հենց Պիկարդիայում փառատոնի կազմակերպումը:

Ա.Ու.– Նախ և առաջ` մենք Պիկարդիայում ենք ապրում և ցանկություն ունենք զարգացնել և բազմազանեցնել այստեղի մշակութային կյանքը, քանի որ Պիկարդիան շատ հարուստ չէ այդ առումով:

Լ.Ս.– Ինչ-որ իմաստով` մենք նման վիճակներում ենք գտնվում: Հայաստանում մեզ առավել քան հայտնի է մի իրավիճակ, երբ անում ես, թվում է թե, խելահեղ բաներ, զրոյից սկսում նախաձեռնություններ, որոնք առաջին հայացքից` կարծես ոչ ոքի պետք չեն, բայց իրականում միջավայր են ձևավորում և դիսկուրսներ առաջացնում:

Զրույցը վարեց ԼԻԼԻԹ ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ
19.09.2013թ., Ամիեն, Պիկարդիա (Ֆրանսիա)