«Օսկանյան-ԲՀԿ փոխհարաբերությունների ներկայիս փուլում որոշակի քաղաքական մակաբուծության տարրեր եմ տեսնում»

Հարցազրույց ՀՀԿ փոխնախագահ, ՀՀ ԿԳ նախարար Արմեն Աշոտյանի հետ

– ԱԺ-ում ԲՀԿ-ական պատգամավոր Վարդան Օսկանյանին անձեռնմխելիությունից զրկելու մասին ՀՀ գլխավոր դատախազի ներկայացրած միջնորդագրի քննարկումների վերաբերյալ ասել էիք, թե ՀՀ գլխավոր դատախազը խոսում էր իրավական լեզվով, իսկ ընդդիմախոսները` քաղաքական, ուստի պատահական չէ և ոչ էլ զարմանալի, որ նրանք իրար չէին հասկանում: Շարունակո՞ւմ եք պնդել, թե Վ. Օսկանյանի դեմ հարուցված քրեական գործը քաղաքական հետապնդում չէ, և արդյո՞ք այս ընթացքում չեն փոխվել Ձեր գնահատականները:

– Եթե փորձում ենք հարցը տեղափոխել քաղաքական դաշտ, ակնհայտ է, որ Վարդան Օսկանյանի պաշտպանները հասկանում են, որ իրավական դաշտում տանուլ են տալիս: Այսինքն` հարցի միտումնավոր տեղափոխումը քաղաքական դաշտ նշանակում է, որ ի սկզբանե պարտված են համարում իրավական դաշտը: Եվ այն բացատրությունները, թե իբրև դատարանն անկախ չէ, ու այդ գործը քաղաքական է, ընդամենը ժպիտ են առաջացնում, որովհետև բոլոր դեպքերում, անգամ, եթե պարոն Օսկանյանի տվյալ տեսակետն իրականությանը համապատասխաներ, իրավական դաշտում իրեն առաջադրված մեղադրանքների «ջախջախումը» կընդգծեր գործի քաղաքական բնույթը:

Իրականում Վ. Օսկանյանի թիմակիցներն ու ինքն անձամբ կռիվ չունեն քաղաքական իշխանությունների հետ: Նրանց միակ կռիվը պետք է լինի բացառապես դատական իշխանությունների հետ: Պատահական չէ, որ միջազգային հայտնի հայտարարություններում այս դեպքի մասին խոսելիս կիրառում են «ընտրովի արդարադատություն», «օրենքի ընտրովի կիրառում» արտահայտությունները: Այսինքն, փաստացի գտնում են, որ օրենքը ճիշտ է կիրառվում, ուղղակի համարում են այն ընտրովի: Վատ է, երբ մարդիկ փորձում են քաղաքական գործչի կարգավիճակը դիտարկել` որպես սեփական երկրի Սահմանադրությունից և օրենքներից պաշտպանվելու վահան, իսկ ժողովրդավարությունը փորձում են դիտարկել պոտենցիալ օրինախախտների հանգրվան:

Այս հարցն ուղղել եմ Վ. Օսկանյանին` այսքանից հետո ո՞ւմ վերջին հանգրվանն է ժողովրդավարությունը: Իսկ ինչ վերաբերում է «քաղաքական հետապնդմանը», ապա քաղաքական հետապնդման օրինա՞կ եք ուզում Հայաստանում, ես Ձեզ կբերեմ նման դեպք. Ռուբեն Հայրապետյանի դեպքը հենց քաղաքական հետապնդման վառ օրինակ է, երբ պատգամավորին քաղաքական հետապնդման ենթարկեցին, երբ դե յուրե նա ոչ մի կապ չուներ «Հարսնաքարի գործի» հետ:

Ռ.Հայրապետյանը քաղաքական հետապնդման ենթարկվեց այն դեպքում, երբ բացարձակ իրավական ոչ մի պատասխանատվություն տվյալ ողբերգության հետ չուներ: Այո, բարոյական ծանրությունը բեռ է, ու մենք տեսանք, որ այդ բեռի տակ Ռուբեն Հայրապետյանը կամովին հրաժարվեց մանդատից: Բարոյական բեռին, սակայն, գումարվեց քաղաքական տիպիկ հետապնդում` մամուլով, այսպես կոչված` քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտներով: Ինչո՞ւ եմ ասում` «այսպես կոչված», քանի որ վստահաբար մեր քաղաքացիական հասարակությունը բաղկացած է տասնյակ, հարյուր-հազարավոր մարդկանցից, ոչ թե քաղաքացիական հասարակություն բրենդը մոնոպոլիզացնող մի խմբի հետ, որոնք իբրև պայքարում են մենաշնորհների դեմ, սակայն իրենք են փորձում քաղաքացիական դաշտում ստեղծել մենաշնորհային կարգավիճակներ: Ռուբեն Հայրապետյանի գործը տիպիկ քաղաքական հետապնդում էր ՀՀԿ-ի ու Ռուբեն Հայրապետյանի քաղաքական հակառակորդների կողմից:

– Այդ դեպքում ինչո՞ւ ՀՀԿ-ն թույլ տվեց դա:

– Ռ. Հայրապետյանն այդպես ցանկացավ: Կարող ենք արձանագրել, որ Ռ. Հայրապետյանի բարոյականությունը հաղթեց, հաղթեց բոլորին: Նա ապացուցեց, որ իր կյանքի նպատակը մանդատը չէ, և, որ դրանով չի որոշվում ամեն ինչ: Բայց դա քաղաքական հետապնդում էր: Սա իմ անձնական տեսակետն է: Քաղաքացիական կոչվող այդ նախաձեռնությունները` իրենց տակ ունենալով նաև քաղաքական խումբ, միացրեցին ՀՀԿ-ի ու անձամբ Ռուբեն Հայրապետյանի դեմ ունեցած քաղաքական լիցքերը և բերեցին քաղաքական հետապնդման, իրական քաղաքական հետապնդման: Եվ սա քաղաքական հետապնդում է, ոչ թե Վարդան Օսկանյանի գործը:

– Նաև հայտարարել էիք, թե «գաղտնիք չէ, որ ԲՀԿ խմբակցության ներսում ընթանում է ազդեցության պայքար` տարբեր մարդկանց և խմբերի միջև», և, որ Վ. Օսկանյանի թուլացումը քաղաքական տեսակետից կարող է ձեռնտու լինել հենց նրա որոշ կուսակիցների համար: Արդյոք ԲՀԿ-ում միակ առաջնորդը Գագիկ Ծառուկյանը չէ՞` հաշվի առնելով ԲՀԿ-ականների բոլոր հրապարակային ելույթները, որտեղ Գ. Ծառուկյանից մեջբերումներ են արվում` որպես անվիճելի ճշմարտություն:

– Երբ ընտանիքում հրապարակավ շատ են խոսում սիրո և համերաշխության մասին, ապա ենթագիտակցաբար մերկացնում են ճիշտ հակառակ իրավիճակը: Երբ մեր գործընկերները ԲՀԿ-ից պարբերաբար մամուլում տեսակետ են հայտնում, որ կուսակցության ներսում իրենք որևէ խնդիր չունեն, սա ևս մեկ անգամ հոգեբանորեն հաստատում է, որ նման խնդիր իրենց ներսում կա:

Նման խնդիրները բացահայտվում են նաև քաղաքական վերլուծությունների շնորհիվ; Իսկ Ձեր նշածը, թե ԲՀԿ-ականները Գ. Ծառուկյանին համարում են առաջնորդ, ապա դա մեկը մյուսի հետ կապ չունի: Գագիկ Ծառուկյանը` որոշումներ կայացնելիս, կարծում եմ, լսում է տարբեր կարծիքներ: Եվ սա նորմալ է ժողովրդավարության տեսանկյունից: Բայց այս դեպքն այն դեպքերից է, երբ բազմաթիվ երևույթներ, առաջին հայացքից` անտեսանելի, ընթանում են գորգի տակ, կուլուարային:

Բայց այդուհանդերձ` տեսանելի է, որ շատ լուրջ տարաձայնությունների առկայություն է արձանագրվում այդ կուսակցության ներսում: Վարդան Օսկանյանը քաղաքական ինտելեկտուալ գործիչ է, քաղաքական գործունեության հարուստ փորձով, սակայն անձնավորություն, ով իր պաշտոնավարման ժամանակ էլ, «այլընտրանքային» գործունեության ժամանակ էլ, երբևէ չի ունեցել բարձր վարկանիշով քաղաքական գործչի ստատուս: Ակնհայտ է, որ նմանները քաղաքական գործընթաց ղեկավարելու համար պետք է յուրացնեն ինչ-որ մեկի քաղաքական կապիտալը:

Պատկերավոր ասած` կանգնեն ինչ-որ քաղաքական կապիտալ ունեցող մարդու ուսերին` օգտագործելով այդ մարդուն և իր քաղաքական կապիտալը` որպես պատվանդան: Ինքնուրույն նա որևէ ազդեցություն չունի, ուստի ԲՀԿ-ի քաղաքական կապիտալը կենսականորեն անհրաժեշտ է Վարդան Օսկանյանին` սեփական ամբիցիաներն առաջ մղելու համար: Բնության մեջ հայտնի են օրգանիզմների փոխհարաբերությունների տարբեր ձևեր: Ամենաազնիվը սիմբիոզն է, երբ երկկողմանի փոխշահավետ հետաքրքրություն կա, և կողմերն իրար լրացնում են:

Վ. Օսկանյանի` ԲՀԿ մտնելու ժամանակ այդպիսի ընկալումներ էին փորձում ստեղծել, որ տվյալ քաղաքական «գլամուրային» գործիչը մտնում է հասարակական ընկալման կապիտալ ունեցող ուժ: Սակայն, ինչպես հաճախ է պատահում «գլամուրային» գործիչների հետ, նա ընկավ մեծ սկանդալի մեջ և այլևս ԲՀԿ-ին տալու բան չունի, բայց վերցնելու մեծ ախորժակ ունի: Ահա այս մոդելը բնության մեջ հայտնի է` որպես մակաբուծություն: Վ. Օսկանյան-ԲՀԿ փոխհարաբերությունների ներկայիս փուլում որոշակի քաղաքական մակաբուծության տարրեր եմ տեսնում:

– Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ միշտ չէ, երբ ԱՄՆ դեսպանատունը հանդես է գալիս ՀՀ-ում տեղի ունեցող քաղաքական գործընթացները դատապարտող հայտարարություններով (օրինակ, ՀԱԿ ակտիվիստների դեպքում նման բան չեղավ), և Վ. Օսկանյանի դեպքում ԱՄՆ դեսպանի հայտարարությունն արդյոք չի՞ ենթադրում, որ այս գործում, այնուամենայնիվ, կան քաղաքական տարրեր:

– Անգամ հարգարժան դեսպանի հայտնի հայտարարությունը չօգնեց Վ. Օսկանյանի կողմնակիցներին «անմար պահել» քաղաքական հետապնդումների մասին խոսակցությունների կրակը: Հայտարարությունից հետո, մի պահ բռնկվելով, այն նորից մարեց: Հիմա ի՞նչ եք առաջարկում` ով ինչ խախտում արեց, պետք է հաջորդ օրը հայտարարի, որ ուզում է նախագահ դառնալ, և այդքանով իրեն օրենքից ապահովագրի՞: Նման բան որևէ երկրում չկա: Նորից վերադառնանք իմ գրառմանը` այդ դեպքում ժողովրդավարությունն ո՞ւմ համար է, ո՞ւմ վերջին հանգրվանն է:

– Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցում Վ. Օսկանյանի մասին Ձեր հերթական գրառումներից մեկում գրել էիք. «Արդեն որերորդ անգամ է իմ գործընկերը փորձում մտնել քաղաքական «հալածյալի», «հետապնդվողի», «խարազանվողի» կարեկցանք հարուցող կերպարի մեջ: Եվ նորից` ապարդյուն: Քաղաքականությունն ու հարուցված հայտնի գործը զուգահեռ հարթություններ են, որոնք Վ. Օսկանյան կետում չեն խաչվում»: Արդյո՞ք ՀՀԿ-ն չէ Վ. Օսկանյանին դնում «հալածյալի», «հետապնդվողի», «խարազանվողի» կարեկցանք հարուցող կերպարի մեջ` այդկերպ փորձելով «այլընտրանքային» ԲՀԿ-ին դարձնել ընդդիմադիր ուժ` ընդդիմադիր թեկնածուով:

– Եթե անգամ դա այդպես է, այդ դեպքում Վ. Օսկանյանը թող մտածի, թե ինչո՞ւ է իշխանությունների կողմից ենթարկվում նման մանիպուլյացիայի: Եթե շարունակենք այս տրամաբանությունը, Վարդան Օսկանյանը խաղում է իշխանության խաղը, որովհետև կամովին համաձայն է հալածվելու, ուռճացվելու, որպեսզի ապահովի իշխանության նպատակների իրականացումը:

– Դեռևս խորհրդարանական ընտրություններից առաջ ասել էիք, թե ընդդիմադիր կուսակցությունները, որոնք իրենց միակ մրցակից են համարում ՀՀԿ-ին` «իրականում այսօր կախված են ՀՀԿ-ի քաղաքական դիրքորոշումից` ՀՀԿ-ի կողմից իրենց գլխավոր կամ «սիրելի» մրցակից ճանաչելուց: Նաև պնդել էիք, թե կուսակցությունները, որոնք հավակնում են ՀՀԿ-ին դարձնել նախընտրական հակաքարոզչության թիրախ, այսօր շատ ավելի են կախված ՀՀԿ-ից, որպեսզի ՀՀԿ-ի կողմից «ճանաչվեն» ընդդիմության պարագլուխ, ու նաև կարողանան ըստ այդմ խաղարկել քարոզչական այդ սխեման»: Չե՞ք կարծում, որ այսօր ՀՀԿ-ն իր այդ դիրքերը զիջել է ԲՀԿ-ին, որից կախված է թե՛ ՀԱԿ-ը, թե՛ ՀՀԿ-ն:

– Այս տեսակետը ես դիտարկել եմ խորհրդարանական ընտրությունների միջավայրի ու լրահոսի մեջ: Դա ակնհայտ ճշմարտություն է եղել: Այս օրերին ՀՀԿ-ն նույնպես կախված չէ ոչ մի քաղաքական ուժից: Նախընտրական ռազմավարության տեսանկյունից կա երկու տարբերակ: Առաջինը` ընտրությունների գնալ կուռ, հնարավորինս միատարր թիմով, հաղթել մի քիչ ավելի դժվար, բայց ավելի հեշտ աշխատել հետագայում` չստանձնելով քաղաքական պարտավորություններ այլոց հանդեպ:

Եվ երկրորդ տարբերակը` ձևավորել ավելի լայն քաղաքական ճակատ, հաղթել մի քիչ ավելի հեշտ, սակայն հետո աշխատել ավելի դժվար, որովհետև ստիպված ես լինելու դաշնակիցների քաղաքական շահեր հաշվի առնել: Երկու տարբերակների մեջ էլ հանգուցային, վճռորոշ հարցը հաղթելն է: Այսօր որոշ ԲՀԿ-ականներ փորձում են տարբեր տեսակի արտահայտություններով մթնոլորտ ստեղծել, թե ԲՀԿ-ն կրակն է ընկել` կոալիցիոն հայտնի հուշագիրը ստորագրելով: Ոչ ոք կրակը չի ընկել: Յուրաքանչյուր մարդ ինքն է որոշում` իր տված նախնական խոստումներից, ելույթներից ինչպես է հաջորդ քայլն ածանցում, բայց այս դեպքում հաստատ կրակը չի ընկել և, ես կարծում եմ, որ Գ.Ծառուկյանը ստորագրել է քաղաքական համաձայնություն, որը շատ ավելի կարևոր է, քան որոշ ԲՀԿ-ականների հրապարակային ելույթները: