Օգոստոսի 29-ի լույս 30-ի գիշերը ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտ զորքերի շփման գծում հակառակորդի կողմից հրադադարի պահպանման ռեժիմը խախտվել է 18 անգամ, որի ընթացքում, տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից, հայ դիրքապահների ուղղությամբ արձակվել է շուրջ 90 կրակոց:
ԼՂՀ-ում սահմանված նորմաներին համապատասխանել են միայն ՀՀ-ում և ԼՂՀ-ում արտադրվող մթերքները, իսկ այլ պետություններից ԼՂՀ շուկա ներմուծված մթերքները ֆիզիկոքիմիական մասով նորմերին չեն համապատասխանել:
Արցախի Հանրապետության Նախագահ Բակո Սահակյանն օգոստոսի 29-ին այցելել է Մարտունու շրջանի Գիշի գյուղ ու Ճարտար քաղաք եւ մասնակցել այդ բնակավայրերում Արցախի հերոս Մոնթե Մելքոնյանի անվան նոր մարզական համալիրների բացման հանդիսավոր արարողություններին:
Մեր իրականության մեջ, ցավոք, երբեմն հայրենասիրության սահմաններն սկսվում ու ավարտվում են պաթետիկ հայտարարություններով ու բաժակաճառերով: Ու որպես կանոն, ավելի քիչ խոսում են նրանք, ովքեր ուղղակի գործ են անում՝ իրենց հնարավորությունների սահմաններում:
Հանգստյան օրերին ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտ զորքերի շփման գծում հակառակորդի կողմից հրադադարի պահպանման ռեժիմը խախտվել է շուրջ 55 անգամ, որի ընթացքում, տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից, հայ դիրքապահների ուղղությամբ արձակվել է ավելի քան 600 կրակոց:
ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահ Ջեյմս Ուորլիքն ադրբեջանական APA գործակալության խնդրանքով մեկնաբանել է Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության անկախության 25-ամյակի կապակցությամբ այնտեղ անցկացվելիք միջոցառումները:
«Պատերազմի առաջին օրվանից` ապրիլի 2-ի լույսը, որ բացվեց, զորամասից դուրս ենք եկել, գնացել ենք առաջնագիծ ականապատման աշխատանքներ կատարելու: Առաջին տպավորություններն այնպիսին էին, որ սովորական բան է, ասում էինք` հեսա կդադարի, էն էլ չորս-հինգ օր տևեց` չհաշված վերջնական հրադադարը, որից հետո կրկին կրակում էին»,- վերհիշում է 19-ամյա Նորայր Զախարյանը:
«Պատերազմը միայն մեկ գործոնի ուժով չէ, որ տեղի է ունենում, դա գործոնների համախմբում է: Մի գործոնի առկայությունը բավարար չէ՝ ասելու համար, որ այդպիսի ռիսկ կա: Իհարկե, ԼՂՀ պաշտպանության նախարարն իրավունք չունի ասելու, որ պատերազմի ռիսկ չկա: Հասկանում եմ, որ եթե անգամ մինչև տարեվերջ այդպիսի ռիսկեր չկան, կամ այդ ռիսկերը պայմանավորող բոլոր գործոնները չկան, այնուամենայնիվ, դա չի նշանակում, թե այն միջնաժամկետ հեռանկարում չկա»:
«ԱՄՆ-ը տեսնում է, որ Ռուսաստանը փորձում է վերմակն իր վրա քաշել, ողջունում են, որ բանակցային գործընթացն ակտիվանում է, բայց նաև դրա հետ միասին անպայման այս հայտարարության կողքին նշում են, որ հակամարտությունը պետք է լուծվի երեք համանախագահ երկրների երաշխավորության ներքո»:
Օգոստոսի 26-ի լույս 27-ի գիշերը ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտ զորքերի շփման գծում հակառակորդի կողմից հրադադարի պահպանման ռեժիմը խախտվել է շուրջ 30 անգամ, որի ընթացքում, տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից, հայ դիրքապահների ուղղությամբ արձակվել է ավելի քան 300 կրակոց, այդ թվում` 30 կրակոց ՈՒՏՅՈՍ տիպի խոշոր տրամաչափի գնդացրից:
«Այսօր Թուրքիայի նկատմամբ շատ ճնշումներ կան Արևմուտքի կողմից, և Ռուսաստանի կողմից կային, բայց հիմա Ռուսաստանի և Թուրքիայի շահերը համընկնում են: Չեմ կարծում, թե դա ռազմավարական է, հեռահար, համենայնդեպս՝ այս ժամանակահատվածում, այս իրավիճակում Ռուսաստանի և Թուրքիայի շահերը համընկնում են, ինչը կապում եմ Իրանի ակտիվացման հետ»:
Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում 1994թ. մայիսից զինադադար հաստատվելուց ի վեր Լեռնային Ղարաբաղի հարցը նկատելի ներազդեցություն է ունեցել հայաստանյան ներքաղաքական պայքարի վրա, իսկ երբեմն նաև որոշակի ազդակներ հաղորդել ներքաղաքական օրակարգին:
Արցախի Հանրապետության Նախագահ Բակո Սահակյանն օգոստոսի 26-ին այցելել է Մարտակերտի շրջանի Ալաշան տեղամաս եւ հանդիպել ապրիլի 2-ից 5-ը Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված պատերազմի հետեւանքով իրենց տները լքած եւ այնտեղ հաստատված թալիշցիների հետ:
Հարցին, թե ինչպես է նա դիտարկում Լեռնային Ղարաբաղում ռազմական ակտիվ գործողությունների վերսկսումը, Լևոն Մնացականյանը պատասխանել է հետևյալ կերպ. «Իհարկե, ռազմական գործողությունների վերսկսման հավանականություն միշտ առկա է, ավելին՝ այն մեծ է: Հակառակորդի այսօրվա պահվածքը թույլ է տալիս գալ այն եզրակացության, որ նա դեռ ամբողջությամբ չի հրաժարվել իր մտադրություններից:
«Նրանք, ովքեր մասնակցել են բանակցություններին, մեծ սխալ են գործել: Պետք չէր ստորագրել կրակի դադարեցման մասին համաձայնագիր, պատերազմը հաղթածները երբեք այդպիսի պայմանագիր չեն ստորագրում, դա հիմարություն էր: Պետք էր ստորագրել փաստաթուղթ կապիտուլյացիայի, սահմանների եւ Արցախի անկախության մասին»:
«Դրա համար էլ մարդիկ սովորել են և ցանկանում են աշխատել, առկա է Հայաստանի և հայկական սփյուռքի աջակցությունը, նաև բարենպաստ կլիմայական հնարավորություններ: Այդ առումով, Լեռնային Ղարաբաղն ավելի ինքնաբավ պետություն է` ի տարբերություն մի շարք պաշտոնապես ճանաչված ՄԱԿ-ի անդամ-պետությունների»,- նկատել է Զատուլինը:
Միացյալ Նահանգները պատրաստ է աջակցել ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորմանը, սակայն, առաջին քայլը պետք է անեն իրենք կողմերը, «Ամերիկայի Ձայն»-ին հայտնել է ԱՄՆ-ի Պետքարտուղարության պատժամիջոցների քաղաքականության համակարգող Դենիել Ֆրիդը. «Նրանք պետք է որոշեն, թե ինչ են ուզում։ Եթե նրանք խաղաղություն են ուզում, Միացյալ Նահանգները պատրաստ կլինի օգնել»:
Չեմ հավատում, թե Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հարցում ԱՄՆ-ն առաջատարի դիրքը կզիջի Ռուսաստանին: Ադրբեջանական APA գործակալության մոսկովյան թղթակցի հաղորդմամբ` այս մասին երեկ կայացած ավանդական ճեպազրույցի ժամանակ հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան:
«Պետք է ունենալ ազդեցիկ խորհրդարան, իսկ Արցախի խորհրդարանում այսօր 33 պատգամավոր է: Կան բազմաթիվ հարցեր: Այստեղ կան մասնագիտական հանգամանքներ, որովհետև Հայաստանի ներքին պոտենցիալը, նույնիսկ մարդկանց թվաքանակը, մասնագետներն այլ են, Ղարաբաղինն այլ է, դրա համար ԼՂՀ-ում նախագահական մոդելն ընտրելիս հաշվի են առնվել տարբեր գործոններ»:
«Եթե դրանք իրականացվեին, ապա բոլորս կտեսնեինք, իսկ առանց դրանց իրականացման ի՞նչ առաջընթացի մասին կարելի է խոսել: Իսկ վտանգները միշտ եղել են, կան, ու միշտ պետք է պատրաստ լինենք ամեն ինչի»,- հավելեց նա:
Համաներման որոշման նախագիծը պատգամավորներին է ներկայացրել ԼՂՀ նախագահի ներկայացուցիչ Արայիկ Լազարյանը: Այնուհետև հարակից զեկույցով հանդես է եկել ԱԺ պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Հովիկ Ջիվանյանը:
Արցախի հարցի կարգաւորման բանակցութիւններու կապակցութեամբ վերջերս շրջանառուող տարաձայնութիւնները գլխաւորաբար կը վերաբերին ԵԱՀԿ Մինսկի Խումբի Համանախագահող երկիրներու կողմէ առաջարկուած լուծման այն կերպարին (model), որ յայտնի է Մատրիտեան սկզբունքներ յորջորջումով եւ որ Կազանի գագաթաժողովի վերատեսութիւններէն անցնելէ ետք, այժմ ի նորոյ կը հրամցուի հայկական կողմին՝ իր վերջին (Լաւրովեան, իմա՛ ռուսական) տարբերակով:
«ԱՄՆ-ի քաղաքականության մեջ հիմնարար փոփոխություն է լինելու, ներկայիս քաղաքականությունից տարբերվող արտաքին քաղաքականություն է որդեգրվելու: Ադրբեջանի կառավարությունը պետք է դա հասկանա»,- նշել է ԱՄՆ-ում նախկին դեսպան Կոզլարիչը:
Ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտ զորքերի շփման գծում օգոստոսի 24-ի լույս 25-ի գիշերը հակառակորդի կողմից հրադադարի պահպանման ռեժիմը խախտվել է 30 անգամ, որի ընթացքում, տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից, հայ դիրքապահների ուղղությամբ արձակվել է ավելի քան 430 կրակոց:
Ուրուգվայի հասարակական ակտիվիստները, գիտնականներն ու օրենսդիրները նախաձեռնել են «Լեռնային Ղարաբաղի ֆորում» թիմի ստեղծումը:
Քննարկվել են բուհի հետ համագործակցությանն առնչվող հարցեր:
ԼՂՀ Ազգային ժողովի նախագահ Աշոտ Ղուլյանն ի օգոստոսի 24-ին խորհրդարանի փոխնախագահի, մշտական հանձնաժողովների ղեկավարների և աշխատակազմի պատասխանատուների մասնակցությամբ հրավիրել է աշխատանքային խորհրհրդակցություն:
Անվանի կինիռեժիսոր, Մոսֆիլմի տնօրեն Կարեն Շախնազարովն արմատներով արցախցի է: «Ես հպարտ եմ, որ իմ նախնիները Արցախի մելիքներն են եղել, այդ ճյուղն իմ մեջ շատ բարձր եմ գնահատում»,- հայտարարել է նա՝ հավելելով, որ Արցախի խնդիրը պետք է լուծվի միայն այնպիսի ճանապարհով, որն ընդունելի է արցախցի ժողովրդի համար:
«Բանակցային գործընթացում Թուրքիայի մասնակցության վերաբերյալ խոսք անգամ լինել չի կարող: ՄԽ ֆորմատը կմնա երեք համանախագահների շրջանակներում՝ Ֆրանսիա, ՌԴ և ԱՄՆ: Ովքեր զբաղվում են այս կոնֆլիկտով, մի նպատակ ունեն՝ թույլ չտալ ռազմական գործողությունների վերսկսում: Ադրբեջանն աշխատում է սպառնալ այդ ռազմական գործողություններով: ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան և Ռուսաստանն աշխատում են, որ դա չլինի»:
Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հարցում հայկական կողմի գերխնդիրը Արցախի ժողովրդի ինքնորոշումն է սեփական բնօրրանում:
