Ուրուգվայում, Չիլիում, Պերուում և Պարագվայում, որտեղ Հայաստանի դեսպանի նստավայրը համատեղության կարգով Բուենոս Այրեսն է (Արգենտինա) ղարաբաղյան հարցը բավական լայն է ներկայացված:
«ԼՂ հակամարտությունը նոր փուլ է թևակոխել 2016թ. ապրիլյան լարվածությունից հետո»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասել է Պրահայի «Эхо Кавказа» լրատվական ծառայության քաղաքական վերլուծաբան, քաղաքագետ Վադիմ Դուբնովը՝ անդրադառնալով ԼՂ հակամարտության գոտում բռնկված լարվածությանը։
Ադրբեջանական զինյալ ուժերը ո՛չ միայն փորձ չկատարեցին իրենց սպաների եւ զինվորների դիերը վերադարձնելու, այլեւ ադրբեջանական դիակներ ներառած չեզոք գոտին շարունակեցին կրակի տակ պահել: Փաստորեն, ռազմագերու գոյությունը ուրանալով, թե սպանված զինվորների դիակների ուղղությամբ կրակելով Բաքուն ներկայացնում էր ադրբեջանական յուրահատուկ դրսեւորումները` սեփական զինվոր հասկացողության նկատմամբ:
Հակառակորդի կողմից ձեռնարկված արկակոծության արդյունքում, մարտի 1-ին՝ ժամը 16:50-ի սահմաններում, շփման գծի հարավարևելյան (Մարտունի) հատվածում բեկորային մահացու վիրավորում է ստացել ՊԲ պայմանագրային զինծառայող, 1980թ. ծնված Նվեր Յուրիկի Բաբաջանյանը:
«Այս անգամ մենք դեսպանահավաքը սկսեցինք հենց Արցախ այցելությամբ: Սա իսկապես մեզ հնարավորություն կտա ավելի հաջող անցկացնել մեր դեսպանահավաքը, որովհետև այն ինչ-որ մենք լսեցինք Արցախի Նախագահից շատ ոգևորիչ էր, բովանդակալից: Արցախ այցելելը մեր դիվանագետների համար միշտ կարևոր է այն իմաստով, որ դա հրամայական է մեր աշխատանքի ու գործունեության համար,- ասել է Է. Նալբանդյանը և հավելել,- կցանկանայի շնորհակալություն հայտնել Արցախի Նախագահի կողմից ստացած բարձր գնահատականի համար, որին արժանացավ ՀՀ Արտաքին գործերի նախարարությունը, մեր դիվանագետները»:
«Նոր սահմանադրության ընդունումը օբյեկտիվ իրականության արտացոլումն է: Դրա հիմնական նպատակն է բարձրացնել պետական կառավարման արդյունավետությունը, կատարելագործել զսպումների համակարգը և իշխանական թևերի հակակշռումը, ապահովել մեր քաղաքացիների հիմնարար իրավունքներն ու ազատությունները, հետագայում զարգացնել և ամրապնդել անկախ պետականությունը»,- ասել է Բակո Սահակյանը:
Արցախի Հանրապետության նախագահ Բակո Սահակյանը հարցազրույց է տվել ռուսական gazeta.ru կայքին: Պատասխանելով Հայաստանում «Իսկանդեր» հրթիռների տեղակայման և ղարաբաղյան հակամարտության վրա դրանց ազդեցության վերաբերյալ հարցին՝ Բակո Սահակյանն ասել է, որ այդ զինքը կայունացնող դեր է խաղում տարածաշրջանում ռազմաքաղաքական հավասարակշռությունն ապահովելու առումով:
«Ես և իմ ողջ ժողովուրդը ոչ միայն հիշում ենք հակամարտության սկիզբը, այլև մինչ օրս ապրում ենք մի իրադրությունում, երբ ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտությունը դեռևս լուծված չէ: Սակայն ես այդուհանդերձ վստահ եմ, որ ժողովուրդների միջև խաղաղություն հնարավոր է: Այս հարցն այլընտրանք չունի»,- հայտարարել է Արցախի նախագահը:
«Ռուսաստանը շատ կարևոր և ծանրակշիռ դեր է խաղում մեր տարածաշրջանում խաղաղության և կայունության հաստատման հարցում: Այդ թվում և հենց նրա ջանքերի շնորհիվ ու անմիջական մասնակցությամբ 1994թ. հաստատվեց խաղաղություն ու Արցախի, Ադրբեջանի ու Հայաստանի միջև ստորագրվեց ռազմական գործողությունների դադարեցման մասին անժամկետ համաձայնագիրը»,- նշել է Արցախի նախագահը:
Արցախի Հանրապետության Նախագահ Բակո Սահակյանը մարտի 1-ին ընդունել է Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարության կենտրոնական ապարատի եւ դիվանագիտական կորպուսի ներկայացուցիչներին` ՀՀ արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանի գլխավորությամբ:
Նրա խոսքով` ապրիլյան քառօրյա պատերազմից հետո ԵԱՀԿ Մինսկի խումբն իրականացրեց իր պարտականությունները՝ կազմակերպելով հակամարտող կողմերի հանդիպումներ Վիեննայում և Սանկտ Պետերբուրգում, սակայն, ցավոք, Ադրբեջանը չի ցանկանում իր նպաստը բերել հակամարտության խաղաղ կարգավորմանը:
Կարեն Միրզոյանն իր գործընկերոջը տեղեկացրել է շփման գծում տիրող իրադրության և արցախյան կողմի ջանքերի մասին՝ ուղղված իրավիճակի կայունացմանը և բանակցային գործընթացի վերսկսման պայմանների ապահովմանը։
Արցախի Հանրապետության իշխանությունների հետ ձեռք բերված պայմանավորվածության համաձայն` ԵԱՀԿ առաքելությունը մարտի 1-ին Արցախի և Ադրբեջանի զինված ուժերի շփման գծի պլանային դիտարկում է անցկացրել Ասկերանի ուղղությամբ՝ Շխլյար բնակավայրի մոտակայքում։
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանը Իսլամաբադում՝ Տնտեսական համագործակցության կազմակերպության 13-րդ գագաթաժողովում հայտարարել է, որ Տնտեսական համագործակցության կազմակերպությունը և Իսլամական համագործակցության կազմակերպությունը պետք է վճռականություն ցուցաբերեն ԼՂ հակամարտության կարգավորման հարցում, տեղեկացնում է թուրքական ahaber.com.tr պարբերականը։
«Թող որեւէ մեկի մոտ չձեւավորվի այնպիսի մի պատկերացում, որ կա մի կոճակ, որը սեղմելու դեպքում չգիտես՝ ինչեր կլինեն: Կարծում եմ՝ դա բոլորս հասկանում ենք, եւ չի կարելի հերթական անգամ ընկնել անհարկի ակնկալիքների մեջ, որից հետո չստացվելու դեպքում մտածել՝ ինչու չեղավ»:
Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն զգալիորեն չի ընդլայնի «սև ցուցակը»` կապված ԼՂՀ-ում անցկացված հանրաքվեի անցկացման ժամանակ այնտեղ ժամանած 104 դիտորդների հետ, քանի որ նրանց մեծ մասը արդեն «նոն-գրատա» անձ է։
Հայ-ադրբեջանական զորքերի շփման գծի վերջին դեպքը ևս մեկ անգամ ընդգծում է կողմերի միջև բանակցություններ սկսելու անհրաժեշտությունը՝ տարածաշրջանում անվտանգության և կայունության հաստատման նպատակով։
Հարավարևելյան (Մարտունի) ուղղությամբ՝ բացի տարբեր տրամաչափի ականանետերից և «Դ-44» տիպի հրանոթից, ադրբեջանական զինուժը կրակ է վարել նաև «TR-107» տիպի հրթիռահրետանային կայանքից (5 արկ):
Նորություն չէ, որ ադրբեջանցի զինվորները մի վատ սովորություն ունեն՝ թողնել սպանված զինակիցներին հենց պատերազմի դաշտում:
Ադրբեջանական գյուղերը, որոնք սահմանակից են Մարտակերտի շրջանին, գրեթե ամբողջովին դատարկվել են: Բնակիչները զանգվածաբար լքում են սահմանային բնակավայրերը:
Փետրվարի 28-ին Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար Կարեն Միրզոյանն ընդունել է ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ դեսպան Անջեյ Կասպշիկին:
«ՌԴ-ն ունի բոլոր լծակները կոնֆլիկտը սառեցնելու համար. Ադրբեջանին ուղղված խիստ քննադատություն, ռազմական կապերի սառեցում, տնտեսական միջոցներ, բոլորն էլ շատ արդյունավետ կարող են լինել»:
Վերջին իրադարձություններից հետո, երբ հակառակորդի հարձակողական գործողությունները կատարյալ ձախողման մատնվեցին և թշնամին չեզոք գոտում թողնելով 5 դիակ, մ հետ շպրտվեց ելման դիրքեր, թվում էր թե վերջինս առաջնագծում զերծ կմնա հետագա արկածախնդրություններրից:
Փետրվարի 28-ին Արցախի հանրապետության ՊՆ, ՊԲ հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Լևոն Մնացականյանը ընդունել է ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ, դեսպան Անջեյ Կասպշիկին:
«Իհարկե, եթե Մոսկվան զայրանա, կփոխի իր դիրքորոշումը ԼՂ խնդրի հարցում,- ասում է փորձագետը, շարունակելով,- Այսօր Մոսկվան փորձում է պահպանել ստատուս քվոն Ղարաբաղի հարցում, ինչը ձեռնտու է Հայաստանին։ Բայց, եթե Հայաստանը փոխի իր արտաքին քաղաքականությունն ու հեռանա Ռուսաստանից, Մոսկվան կփոխի իր դիրքորոշումը՝ որդեգրելով ավելի ադրբեջանամետ դիրքորոշում»։
Արցախի Հանրապետության Նախագահ Բակո Սահակյանը փետրվարի 28-ին ընդունել է ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ, դեսպան Անջեյ Կասպշիկին:
Սումգայիթում Ադրբեջանի կողմից իրականացված սոսկալի կոտորածը 20-րդ դարի սկզբներին հայությանն իր հայրենքիում ոչնչացնելու թուրքական քաղաքականության շարունակությունն էր` այս անգամ որպես պատասխան ԼՂԻՄ մարզային խորհրդի 1988թ. փետրվարի 20-ի որոշման՝ մարզը Ադրբեջանի ԽՍՀ կազմից Հայաստանի ԽՍՀ կազմ տեղափոխելու վերաբերյալ:
«Ասում են՝ դուք պետք է ազատեք տարածքները, հետո նոր ձեզ հետ կխոսենք: Այսինքն՝ Ադրբեջանը փոխել է ղարաբաղյան հարցի լուծման իր կոնցեպտը: Իսկ այս վակուումը, որ չկան բանակցություններ, ինչո՞վ պետք է լրացնել. լրացնում են ռազմական գործողություններով»:
Ադրբեջանի ՊՆ-ն, կարծես թե, կրկին հայտնվել է դժվար կացության մեջ, իսկ պատճառն էլ, թերևս, վերջին օրերին առաջնագծում տեղ գտած զարգացումներն են և դրանց արդյունքում կրած կորուստները: Արդեն քանի օր է, պաշտոնական Բաքվի քարոզիչները ջանքեր են գործադրում տարբեր հնարքներով մեղմել Մարտունու և Ակնայի ուղղություններով կրած ապտակի հետևանքները, իսկ ինչ-որ տեղ էլ փորձում կատարվածը ներկայացնել ոչ այլ կերպ, քան «հայերին հասցված հզոր հակահարված»:
Այս տեսանյութում փաստվում է՝ ադրբեջանցիներն ընդամենը 100-150 մետր անցնելով՝ հետ են շպրտվել:
