Բոլորին հայտնի է, որ Իրանի շուրջ Իսրայելի հիմնական բազաներից մեկը Ադրբեջանի տարածքն է․ Mehr
Որքանո՞վ էին ազնիվ և արդարացված Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հայտարարություններն առ այն, թե Իրանը պետք է պաշտոնապես ներողություն խնդրի Արդաբիլում տեղի ունեցած վերջին միջադեպերի համար, և որ Թեհրանն ինքն է մեղավոր հարաբերությունների ներկա վիճակի համար։ Իրանական Mehr լրատվական գործակալությունը այս հարցն է բարձրացրել «Ինչու՞ է Ալիևը անկարևոր հարցեր բարձրացնում Իրանի դեմ» վերտառությամբ հոդվածում։
Երեքշաբթի օրը տեղի ադրբեջանական լրատվամիջոցներին տված ծավալուն հարցազրույցում նախագահ Ալիևը խոսել է իր երկրի քաղաքական և տնտեսական իրավիճակի և 2024 թվականին տարածաշրջանում տեղի ունեցող զարգացումների մասին։ Թեհրանի և Բաքվի միջև հարաբերությունների ապագային նվիրված հարցազրույցի հատվածում նա անդրադարձել է աննշան հարցերին և նշել, որ «Իրանի և Ադրբեջանի Հանրապետության հարաբերությունները վատթարացել են Իրանի նախկին իշխանությունների օրոք, իսկ նոր կառավարության հետ մենք դեռ չունենք լուրջ հարաբերությունններ. ունեն շատ լուրջ հարաբերություններ; Երկու երկրների միջև շփումներ եղել են, բայց դրանք հիմնականում վերաբերել են տնտեսական, տրանսպորտային խնդիրներին»։
«Հարաբերությունների վատթարացումը մեր մեղքով չի եղել», – ավելի ուշ ասել է Ադրբեջանի նախագահը` հարաբերությունների ներկա վիճակի համար մեղադրելով Իրանի նախկին իշխանություններին: Ալիևը պնդել է, որ Թեհրանն է եղել երկու երկրների հարաբերությունների վատթարացման պատճառը, սակայն նույնիսկ երեկվա պաշտոնական հարցազրույցում նա ևս մեկ անգամ, առանց պատճառները բացատրելու, հիշատակել է երկու տարի առաջ Թեհրանում իր երկրի դեսպանատան վրա հարձակման դեպքը և Արդաբիլում վերջին մարգինալ խնդիրները՝ ասելով, որ ինքը և Թուրքիայի նախագահը վիրավորված են և հավելել է, որ «Իրանի ԱԳՆ-ի ափսոսանքի արտահայտությունը բավարար չէր, և Թեհրանը պետք է պաշտոնապես ներողություն խնդրի»,- գրում են իրանական լրատվամիջոցները։
2023 թվականի դեկտեմբերի 29-ին Արդաբիլում «Չալդարանի պատերազմի և դիմադրության ճակատի նահատակների» հիշատակին նվիրված արարողության ժամանակ արարողության մասնակիցներից մեկը, ով որևէ պետական պաշտոն չի զբաղեցնում,. Ադրբեջանի Հանրապետության և Թուրքիայի ղեկավարների դեմ հայտարարություններով է հանդես եկել, որի արդյունքում Արդաբիլ նահանգում Իսլամական Հանրապետության առաջնորդի ներկայացուցիչ այաթոլլահ Սեյյեդ Հասան Ամելին ստիպված է եղել հայտարարել․ «այս շաբաթ հավաքներից մեկի ժամանակ սովորական, ոչ պաշտոնական անձի կողմից արված ոչ պատշաճ արտահայտությունները չեն կարող համարվել մեր կրոնի և հավատքի պաշտոնական լեզուն և Իսլամական Հանրապետության պաշտոնական դիրքորոշումը, և դիվանագիտության աշխարհում նման հարաբերությունները բացարձակապես անընդունելի են և հակասական»:
Հիշեցնելով, որ «իրանական ազգի թշնամիները ձգտում են քանդել և խաթարել Իրանի հարաբերությունները իր հարևանների հետ», նա ընդգծել է. «Բոլորին հայտնի է, որ առանձին անձանց անձնական հայտարարությունները ոչ մի կերպ չեն հանդիսանում որևէ երկրի պաշտոնական դիրքորոշում»: Ավելին, ինչպես հայտարարել է ինքը՝ Ալիևը, Իրանի ԱԳՆ-ն նույնպես պաշտոնապես ափսոսանք է հայտնել միջադեպի կապակցությամբ, սակայն հունվարի 1-ին Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն կանչել է Իրանի գործերի ժամանակավոր հավատարմատարին Բաքվում և բողոք է հայտնել: Ակնկալվում էր, որ Ադրբեջանը թույլ չի տա, որ նման անպատասխանատու մարդու արտահայտությունները, բարձրացվեն պաշտոնական մակարդակի վրա: Սակայն, զարմանալիորեն, երեկ իր պաշտոնական հարցազրույցում Իլհամ Ալիևը այս երկրորդական հարցը բարձրացրեց ամենաբարձր պաշտոնական մակարդակի և հայտարարեց, որ Իրանը պետք է պաշտոնապես ներողություն խնդրի սովորական մարդու արտահայտությունների համար:
Այս կեղծ հայտարարությանը հավաստիություն հաղորդելու համար Ալիևը այս աննշան հարցը դրեց երկու տարի առաջ Թեհրանում Իրանի դեսպանատան վրա հարձակման կողքին՝ իբր ապացուցելու համար, որ Բաքուն լիովին «անմեղ» է ներկայիս իրավիճակի ստեղծման մեջ:
2022թ. փետրվարին, Ադրբեջանի դեսպանատան վրա զինված հարձակումից հետո, Իրանի Արտաքին գործերի նախարարությունը խստորեն դատապարտել է այս գործողությունը և ընդգծել, որ զինված անձի կողմից դեսպանատան վրա հարձակումը կատարվել է անձնական շարժառիթներով՝ հայտարարելով, որ Թեհրանը լրջորեն կզբաղվի այս հարցով և պատասխանատվության կկանչի միջադեպի մեղավորին: Սակայն Ալիևը, կրկին հիշեցնելով այս իրադարձության մասին, Բաքվում դեսպանատան վրա հարձակումը անվանում է «ահաբեկչական»՝ անհայտ և կասկածելի պատճառներով երկու երկրների միջև լարվածություն ստեղծելու նպատակով: Եվ դա այն դեպքում, երբ միջազգային նորմերի համաձայն, նման հարցերը կարող են լուծվել ավելի ցածր մակարդակներում և չեն պահանջում բարձրացնել պաշտոնական և բարձր մակարդակի:
Ալիևը մեղադրել է Թեհրանին երկկողմ հարաբերությունների ներկայիս վիճակի համար, կարծես թե այս երկրորդական հարցերը պարզ երկնքում որոտ էին: Նա բարձրացնում է աննշան հարցեր, կարծես թե Ադրբեջանի Հանրապետությունը, որպես մուսուլմանական երկիր և հարևան, պահպանում է բարիդրացիական հարաբերություններ, և հենց Իրանն է ձգտում վատթարացնել երկու երկրների միջև հարաբերությունները՝ շոշափելով այս հարցերը:
Բոլորին հայտնի է, որ Իրանի շուրջ Իսրայելի գլխավոր բազաներից մեկը Ադրբեջանի տարածքն է, և իրանական պաշտոնյաները բազմիցս հայտարարել են, որ հակաիրանական շատ գործողություններ և դիվերսիոն հարձակումներ կարող են կապված լինել Ադրբեջանում իսրայելցիների բազաների և նրանց շտաբ-կայանի հետ:
«Սակայն Բաքվի պաշտոնյաները ոչ միայն որևէ քայլ չեն ձեռնարկել այս ուղղությամբ, այլև պարծենում են Թել Ավիվի հետ իրենց հարաբերություններով: Բացի այդ, վերջին տարիներին Ադրբեջանի Հանրապետության զանգվածային լրատվամիջոցները և հեռուստացանցերը բազմիցս հանդես են եկել Իրանի տարածքային ամբողջականության դեմ և հատուկ ծրագրեր են հեռարձակել Իրանում ադրբեջաներեն խոսող թիրախային լսարանի համար՝ իրենց չարամիտ նպատակներով: Սակայն Իրանը երբեք չի բարձրացրել նման միջամտության հարցը պաշտոնական մակարդակով և միշտ ընդգծել է բարիդրացիությունը և լավ հարաբերությունները հարևանների հետ՝ կոչ անելով խաղաղ կարգավորել այս խնդիրները: Նա նաև տեղեկացրել է Ադրբեջանի Հանրապետությանը, որ սիոնիստական ռեժիմը ձգտում է քանդել Իրանի և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև լավ հարաբերությունները. այս հարցը Բաքվի իշխանությունները միշտ անտեսում են: Ճակատագրի հեգնանքն այն է, որ Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահը համարում է, որ ինքը ի վիճակի է մեղադրել Իրանին ստեղծված իրավիճակի համար»,- գրում է Mehr-ը:
