Ինչո՞ւ «պոպուլիստ բռնապետ»։ ՄԱՍ 1 . Քրիստինե Վարդանյան
Քրիստինե Վարդանյանը գրում է. «Ինչո՞ւ «պոպուլիստ բռնապետ»։ ՄԱՍ 1
Վերջին հարց ու պատասխաի ընթացքում Փաշինյանին բնութագրելու համար օգտագործեցի «պոպուլիստ բռնապետ» տերմինը։ Կարծում եմ, այս տերմինի բացատրությունը և երևույթի նկարագրությունը հատկապես արդիական է դառնում հերթական հանրային գործչի նկատմամբ իրականացվող քաղաքական հետապնդման համատեքստում։
Պոպուլիստ բռնապետերի յուրահատկությունը՝ հանրային տրամադրությունների նուրբ հաշվարկ
Ի տարբերություն դասական բռնապետերի, որոնք գործում են բացահայտ ռեպրեսիվ մեթոդներով՝ անտեսելով հասարակական կարծիքը, պոպուլիստ բռնապետերի առանձնահատկություններից մեկն այն է, որ նրանք շատ զգայուն են հանրային տրամադրությունների նկատմամբ։ Նրանք վարպետորեն օգտագործում են հանրային կարծիքը՝ իրենց իշխանությունը պահպանելու համար։
Դասական բռնապետություն vs. Պոպուլիստական բռնապետություն
Դասական բռնապետություն
Սահմանում: Դասական բռնապետությունը քաղաքական ռեժիմ է, որտեղ ամբողջ իշխանությունը կենտրոնացած է մեկ անձի կամ փոքր խմբի ձեռքում՝ առանց ժողովրդավարական վերահսկողության մեխանիզմների։
Պոպուլիստ բռնապետություն
Սահմանում: Պոպուլիստ բռնապետությունը քաղաքական ռեժիմ է, որտեղ առաջնորդը պնդում է, որ ներկայացնում է «իսկական ժողովրդի» կամքը՝ մերժելով քաղաքական բազմազանությունը և սահմանափակելով ժողովրդավարական ինստիտուտները։
«Խելացի բռնաճնշումները»՝ պոպուլիստ բռնապետերի հիմնական գործիք
Խելացի բռնաճնշումը (Smart Repression) պետական վերահսկողության ձև է, որը կիրառվում է ավելի նուրբ, անուղղակի և իրավականորեն «արդարացված» մեթոդներով՝ ընդդիմությունը ճնշելու համար՝ միաժամանակ պահպանելով ժողովրդավարական թվացյալ ֆասադը։
Ի տարբերություն ավանդական ռեպրեսիայի, որն օգտագործում է բացահայտ բռնություն, խելացի բռնաճնշումները հիմնվում են իրավական, վարչական և հոգեբանական գործիքների վրա, որոնց միջոցով իշխանությունները զսպում, վախեցնում կամ չեզոքացնում են իրենց հակառակորդներին՝ առանց լայնամասշտաբ բռնության։
«Կոպիտ բռնություններից անցումը կատարվում է դեպի այնպիսի մեթոդներ, որոնք օգտագործում են հենց ժողովրդավարական հաստատությունները՝ ընդդիմությունը ճնշելու համար, օրինակ՝ դատական հետապնդում, մեդիայի վերահսկում և ընտրական մանիպուլյացիա»։
«Ավտորիտարացման երրորդ ալիքը», Աննա Լյուրման և Ստեֆան Լինդբերգ
Մեխանիզմը՝ մեկ քայլ ետ, երկու քայլ առաջ
Պոպուլիստ առաջնորդները հաճախ «զիջում» են հասարակական դժգոհության դրսևորումների դեպքում, որպեսզի ստեղծեն ժողովրդավարության պատրանք։
Սա նրանց հնարավորություն է տալիս վերահսկել իրավիճակը՝ և դիմել ուժի, միայն իշխանությանը սպառնացող դեպքում։
Սակայն իրականում թվացյալ զիջմանը հաճախ հաջորդում է իշխանության կողմից սահմանված նպատակի իրագործումը՝ քողարկված և փուլային տարբերակով։
Ինչու սա ժողովրդավարություն չէ
Ժողովրդավարությունը հիմնվում է ինստիտուցիոնալ մեխանիզմների վրա, այլ ոչ թե միայն հանրային աղմուկի վրա։ Եթե որոշումները փոխվում են միայն զանգվածային բողոքի շնորհիվ, ապա դա վկայում է ոչ թե ժողովրդավարության, այլ համակարգային կամայականության մասին։
Իշխանությունը վերահսկում է, թե որ դեպքերում պետք է «նահանջել»։
Եթե կառավարությունը «լսում» ժողովրդին միայն երբ աղմուկն արդեն սպառնում է իր իշխանությանը, ապա սա ընդամենը տակտիկական քայլ է, ոչ թե ժողովրդավարական կառավարման սկզբունք։
Արդյունքում՝ քաղաքացիները շարունակում են ապրել թվացյալ ժողովրդավարության պայմաններում, բայց իրականում հայտնվում են ավելի քան երբևէ վերահսկվող և սահմանափակված ազատությունների իրականության մեջ»։
