Սամվել Ալեքսանյանի բիզնեսը գահավիժո՞ւմ է, թե՞ կան այլ պատճառներ. շահույթները կտրուկ նվազել են

Օրերս Պետեկամուտների կոմիտեն հրապարակեց այս տարվա 9 ամիսների խոշոր հարկատուների ցանկը։ Այդ ցանկը հետաքրքիր է նրանով, որ հնարավորություն է տալիս պատկերացում կազմել ոչ միայն հարկատուների վճարած հարկերի վերաբերյալ, այլև տեսնել, թե ինչ է կատարվում նրանց բիզնեսի հետ։

Չնայած խոշոր հարկատուների վճարներն այս տարի ավելացել են, այնուհանդերձ ցանկի թռուցիկ ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ բազմաթիվ ոլորտներում գործող հարկատուների մոտ կտրուկ նվազել են շահութահարկի գծով կատարված վճարները։ Դա ակնհայտ է հատկապես իշխանությունների հետ մշտապես սերտ հարաբերություններով աչքի ընկնող գործարար Սամվել Ալեքսանյանի բիզնեսի պարագայում։ Նրան պատկանող մի շարք հայտնի ընկերություններ այս տարի անհամեմատ ավելի քիչ շահութահարկ են վճարել պետական բյուջե, քան վճարում էին նախկինում։

Միլիարդավոր դրամների հասնող հարկային պարտավորությունների պայմաններում երբեմն շահութահարկը կազմել է ընդամենը մի քանի միլիոն դրամ։

Ս.Ալեքսանյանին պատկանող հայտնի սիթիներն այս տարվա 9 ամիսներին՝ կատարելով ավելի քան 5,9 մլրդ դրամի հարկային ընդհանուր պարտավորություններ, վճարել են ընդամենը 22 մլն դրամի շահութահարկ։ Շահութահարկը կազմել է վճարած հարկերի զրո տոկոսից մի փոքր ավել։

Սիթիների շահութահարկի վճարները նախորդ տարվա համեմատ կրճատվել են ավելի քան 20 անգամ։

2020թ. 9 ամիսներին առևտրային այս խոշոր ցանցը կատարել էր 453 մլն դրամի շահութահարկի պարտավորություն։

Բայց սա դեռ ամենը չէ. դրանից մեկ տարի առաջ կամ 2019թ. 9 ամսում սիթիները վճարել էին 1 մլրդ 298 մլն դրամի շահութահարկ։

Պատկերացրեք՝ այս տարի վճարել են 22 մլն դրամ, 2019թ. վճարել էին շուրջ 1,3 մլրդ դրամ։ Երկու տարում շահութահարկի վճարները կրճատվել են 59 անգամ։

Սա արդյոք նշանակո՞ւմ է, որ Ս.Ալեքսանյանին պատկանող սիթիների բիզնեսը գահավիժում է։ Դժվար է միանշանակ պնդել, բայց թվերը դա են ցույց տալիս։

Այս տարի սիթիները նաև ավելի քիչ հարկ են վճարել՝ 5,9 միլիարդ, անցած տարվա 6,1 միլիարդի դիմաց։

Դա տեղի է ունեցել երկրում առևտրի շրջանառությունների, Նիկոլ Փաշինյանի ասած՝ կտրուկ ակտիվացման պայմաններում։ Սիթիները, ինչպես հայտնի է, այդ առևտրի մեջ բավական լուրջ բաժին ունեն։ Ու եթե առևտուրն ակտիվացել է, հարց է առաջանում՝ ինչո՞ւ են նվազել այս ցանցի վճարած հարկերը։

Վճարած հարկերի նվազումը նշանակում է, որ մարդիկ ավելի քիչ են սկսել օգտվել սիթիներից։ Կամ կարող են նաև այլ պատճառներ լինել. ասենք՝ ստվերային շրջանառությունների ավելացումը։

Այս տարի նվազել են նաև Սամվել Ալեքսանյանին պատկանող մյուս հայտնի ընկերության՝ «Ալեքս ընդ Հոլդինգի» շահույթները։ Ընկերությունն ավելի քիչ շահութահարկ է վճարել, քան վճարել էր անցած տարի։

Այս տարվա 9 ամսում «Ալեքս ընդ Հոլդինգը» կատարելով գրեթե 7,7 մլրդ դրամի հարկային պարտավորություններ՝ պետական բյուջե է փոխանցել 197 մլն դրամի շահութահարկ։ Անցած տարի փոխանցել էր գրեթե 331 մլն դրամ դրամ։ Եվս 49 միլիոն վճարել էր գործարարին պատկանող «Ալեքս Հոլդինգը»։

Նշենք, որ այս տարի, ըստ ամենայնի, կրկին որոշել են միավորել այդ երկու ընկերությունների գործունեությունը։ «Ալեքս Հոլդինգը» չկա խոշորների ցանկում։

«Ալեքս ընդ Հոլդինգի» վճարած շահութահարկն ավելի քիչ է նաև 2019թ. համեմատ։ Այն ժամանակ ընկերությունը կատարել էր շուրջ 4,6 մլրդ դրամի պարտավորություն, որից շահութահարկը կազմել էր 234 միլիոն։ Ավելի շատ, քան այս տարի։

Դեռ չհաշված, որ 383 միլիոն էլ վճարել էր «Ալեքս Հոլդինգը», որը, ինչպես ասացինք, այս տարի ցանկում չէ։

«Ալեքս Տեքստիլը» ևս այս տարի ավելի քիչ շահութահարկ է վճարել, քան վճարել էր անցած տարի։

Նվազել են ոչ միայն Ս.Ալեքսանյանի, այլև այլ գործարարներին պատկանող ընկերությունների շահույթները։ Դա ակնհայտ է հատկապես վառելանյութի շուկայի մասնակիցների պարագայում։

«Սի Փի Էս Օիլը» տարեսկզբի 9 ամսում վճարել է ընդամենը 11,6 մլն դրամի շահութահարկ։ Այն դեպքում, երբ ընկերության կատարած ընդհանուր հարկային պարտավորությունները հասնում են գրեթե 12 մլրդ դրամի։

Նույնը տեղի է ունեցել նաև շուկայի մյուս խոշոր ընկերության՝ «Ֆլեշի» պարագայում։ Վճարած ավելի քան 10,7 մլրդ դրամից՝ շահութահարկը տարեսկզբի 9 ամիսներին կազմել է ընդամենը 24,6 միլիոն։

Երկու ընկերությունների մոտ էլ տեղի է ունեցել շահութահարկի կտրուկ կրճատում։

2020թ. 9 ամսում «Ֆլեշը» բյուջե էր փոխանցել 541 միլիոն, «Սի Փի Էս Օիլը»՝ 159 մլն դրամ։

Նվազել են նաև վառելանյութի շուկայում գործող այս 2 խոշոր ընկերությունների կատարած ընդհանուր հարկային պարտավորությունները՝ «Ֆլեշի» դեպքում՝ ավելի քան 1,1 միլիարդով, «Սի Փի Էս Օիլի» դեպքում՝ շուրջ 2,5 միլիարդով։

Ենթադրվում է, որ նվազումը կապված է վառելանյութի թանկացման հետ։

Նախորդ տարվա համեմատ կտրուկ բարձրացել են՝ ինչպես բենզինի, այնպես էլ՝ դիզելի գները, ինչը, բնականաբար, չէր կարող չանդրադառնալ սպառման ծավալների վրա։

Իշխանության ճամբարում հանգրվանած Խաչատուր Սուքիասյանին առնչվող «Ռան Օյլ» և «Ռան Օյլ Պլյուս» ընկերությունները շահութահարկի գծով վճարել են 2,1 և 6,7 միլիոնական դրամ։

Վառելանյութի վաճառքով զբաղվող «Մեգա Օիլ» ընկերությունը նույնպես նվազեցրել է վճարած հարկերը։ Անցած տարի վճարել էր գրեթե 1,5 մլրդ դրամ, այդ տարի՝ 1 միլիարդից մի քիչ ավել։

Խոշոր հարկատուների ցանկը 9 ամսվա տվյալներով գլխավորած «Գազպրոմ Արմենիան» ևս նվազեցրել է շահութահարկի վճարները։ Չնայած դրանք առանց այն էլ մեծ չէին։ Նախորդ տարի կազմել էին 268 միլիոն, այս տարի կազմել են 203 մլն դրամ։

«Գազպրոմ Արմենիան» ընդհանուր առմամբ վճարել է 38,2 մլրդ դրամի հարկ։ Երկրորդը՝ «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատն է», որը «Գազպրոմ Արմենիայից» պակաս է փոխանցել ընդամենը 17 մլն դրամ։

Որքան էլ տարօրինակ հնչի, բայց երրորդ խոշոր հարկատուն Պաշտպանության նախարարությունն է՝ իր կատարած ավելի քան 34 մլրդ դրամ պարտավորություններով։ Վճարումների հիմնական մասը՝ շուրջ 28 մլրդ դրամը, աշխատավարձերից փոխանցվող եկամտային հարկն է, որը բացարձակ կապ չունի տնտեսական գործունեության հետ։

ՀԱԿՈԲ ՔՈՉԱՐՅԱՆ