Այս իշխանության՝ խաղաղության հետ կապված ձևակերպումները շատ լրջորեն բախվում են արժանապատվության խնդրին. Ռուբեն Մելքոնյան
«Տարածաշրջանի խաղաղությունը և կայունությունը մեր երկարատև ռազմավարությունն է: Սահմանակից երկրների հետ հարաբերությունների խորացումը կամ կարգավորումը Կառավարության արտաքին քաղաքականության կարևոր ուղղություններից է լինելու»,- սա հատված է ՀՀ կառավարության 2021-26 թվականների գործունեության ծրագրի՝ Անվտանգություն և արտաքին քաղաքականություն բաժնից:
Բայց կառավարության խաղաղասիրական մղումները չեն սահմանափակվում սուրբգրային քարոզխոսություն հիշեցնող այս արձանագրումով միայն. գործադիրում դեռևս կարծում են, որ 44-օրյա պատերազմից հետո անգամ հնարավոր է Թուրքիայի հետ հաստատել հարաբերություններ:
«Հայաստանի և Թուրքիայի միջև դիվանագիտական հարաբերությունների բացակայությունը, փակ սահմանները, ինչպես նաև 44-օրյա պատերազմում Թուրքիայի բացահայտ ներգրավվածությունը բացասական ազդեցություն են ունենում տարածաշրջանի խաղաղության և կայուն զարգացման վրա։ Հայաստանը մշտապես պատրաստ է եղել Թուրքիայի հետ առանց նախապայմանների հարաբերությունների կարգավորմանը, որը բխում է տարածաշրջանի կայունության, անվտանգության և տնտեսական զարգացման շահերից:
Այսօր էլ Հայաստանի Հանրապետությունը պատրաստակամ է ջանքեր գործադրելու Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման ուղղությամբ։ Առաջ գնալով առանց նախապայմանների՝ կողմերը պետք է գործակցեն՝ ձևավորելու փոխվստահության մթնոլորտ՝ աստիճանաբար բնականոն հարաբերություններ հաստատելու նպատակով»,- նշվում է ծրագրում:
ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան, թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանը, սակայն, կարծում է, որ տարածաշրջանային առկա մարտահրավերների պայմաններում նման ձևակերպումները ոչ միայն ժամանակավրեպ են, այլև անտրամաբանական:
«Նախ պետք է ֆիքսենք, որ Թուրքիայի հետ առանց նախապայմանների հարաբերություններ հաստատելը Հայաստանի դիրքորոշումն է եղել տասնամյակներ շարունակ՝ սկսած 90-ականներից, սակայն կարևոր է նշել, որ իրավիճակը փոխվել է՝ ինչպես տարածաշրջանում, այնպես էլ՝ հայ-թուրքական հարաբերություններում, ուստի կարծում եմ՝ որոշակի վերարժևորումներ պետք է արվեն,- 168.am-ի հետ զրույցում նկատեց թուրքագետը՝ մանրամասնելով,- Եթե նախկինում Թուրքիան իր ցանկությանը հակառակ՝ այս չափով ներգրավված չէր Արցախյան հարցում, ապա այժմ՝ ըստ էության, Հայաստանի և Արցախի դեմ պատերազմող Ադրբեջանի ուղղակի դաշնակիցն է, երկիր, որը մեր դեմ պատերազմել է, պատճառ է դարձել հողային կորուստների, այդքան զոհերի»:
Ռուբեն Մելքոնյանը նաև հիշեցրեց՝ Թուրքիայում թե՛ ղեկավարության, թե՛ հասարակության գերակշիռ մեծամասնության մակարդակով ուղղակի ատելության խոսք է տարածվում Հայաստանի հանդեպ:
Անդրադառնալով առհասարակ ներկա իշխանությունների՝ խաղաղասիրական տրամադրություններին՝ թուրքագետը շեշտեց. «Այս իշխանության՝ խաղաղության հետ կապված ձևակերպումները շատ լրջորեն բախվում են արժանապատվության խնդրին. ասել է թե՝ սա ոչ թե արժանապատիվ խաղաղության ձգտում է, այլ «խաղաղության» ձգտում է մի երկրի հետ, որի համար Հայաստան պետության գոյությունը, ըստ էության, անընդունելի է, սա խաղաղության ձգտում է՝ արժանապատվության խնդիրն ընդհանրապես հաշվի չառնելով: Ես բազմիցս առիթ ունեցել եմ կրկնելու, որ Մերձավոր Արևելքում, ի թիվս պետության այլ արժեքների` ուժի, տնտեսական ներուժի և այլնի, կարևորվում է արժանապատվությունը:
Եվ եթե մենք նայենք անցյալում Հայաստան-Թուրքիա հարաբերություններին՝ անգամ 90-ական թվականներին Հայաստանի պահվածքում շատ հաճախ ընդգծվել է արժանապատվության առկայությունը: Այժմ մենք կորցրել ենք ամեն ինչ, ու ըստ իս՝ այս հարցում պետք են լրջագույն վերանայումներ. այն՝ առանց նախապայմանների հարաբերությունները, որոնք Հայաստան պետությունը հռչակել է և տասնամյակներ շարունակ առաջ է քաշել, այժմ այդ նույնը կրկնել այս իրավիճակում, կարծում եմ՝ որոշակիորեն սխալ է»:
Քանի որ նախօրեին կայացել էր Ռուսաստանի և Ֆրանսիայի նախագահներ Վլադիմիր Պուտինի և Էմանուել Մակրոնի հեռախոսասազրույցը, որում անդրադարձ էր կատարվել ԵԱՀԿ ՄԽ գործունեությանը, մեր զրուցակցից հետաքրքրվեցինք նաև՝ արդյո՞ք այս հեռախոսազրույցով փորձ էր արվում տարածաշրջանում համակշռել իրավիճակը՝ հատակապես, որ այդ հեռախոսազրույցին նախորդել էր Ադրբեջանի նախագահի՝ CNN Türk-ին տված հարցազրույցը, որում նա քննադատել էր ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին, ինչպես նաև Ռուսաստանին:
Ռուբեն Մելքոնյանն ի պատասխան՝ նշեց. «Ալիևը տևական ժամանակ է, որ քննադատում է ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահության գործունեությունը, այն համարում ոչ էֆեկտիվ, բայց ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը միջազգայնորեն ճանաչված միակ հարթակն է, որն ի զորու է, իրավասու է Արցախի հարցի շուրջ բանակցությունները շարունակել և լուծման ուղիները գտնել: Ուստի թուրքական և ադրբեջանական մոտեցումները ԵԱՀԿ ՄԽ հետ կապված՝ ուղղակի հակասում են միջազգայնորեն ընդունված պայմանավորվածություններին, ստանդարտներին, և բնական է, որ ՄԽ համանախագահ երկրները՝ Ֆրանսիան, Ռուաստանը, Միացյալ Նահանգները, պետք է նաև իրենց պետության իմիջից ելնելով՝ գոնե հայտարարությունների մակարդակով փորձեն այդ ֆորմատի կենսունակությունը պահպանել:
Եվ կարծում եմ, որ վերջին հեռախոսազրույցը Պուտինի և Մակրոնի միջև մենք կարող ենք դիտարկել երկու հարթությունում. մեկը՝ մեսիջային պատասխան թուրք-ադրբեջանական հայտարարություններին, երկրորդը՝ նաև որոշակի համագործակցություն այս ֆորմատով Արցախի հարցի շրջանակներում, որովհետև Մինսկի խմբի վերացումը ձեռնտու չէ համանախագահ որևէ երկրի»:
