«Երկրորդ ալիքի մասին խոսելը տեղին չէ, համաճարակաբանական տեսանկյունից դա լրիվ ուրիշ բան է». համաճարակաբան
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը պնդում է, որ ՀՀ-ում գործ ունենք համավարակի երկրորդ ալիքի հետ:
168.am-ի հետ զրույցում բժիշկ-համաճարակաբան Արշակ Պապոյանը նշեց, որ անգամ աշխարհի մակարդակով նման բան ասել չենք կարող:
«Սկզբունքորեն երկրորդ ալիքում չի ամբողջ աշխարհը, դեռ առաջին ալիքը չի անցել, և, միանշանակ, երկրորդ ալիքի մասին խոսելը տեղին չէ: Երկրորդ ալիքը դա լրիվ ուրիշ բան է, դա ճիշտ չի մեկնաբանվում: Համաճարակաբանական տեսանկյունից երկրորդ ալիքի մասին խոսում են այն դեպքում, երբ առաջին ալիքը գնում և ինչ-որ ձևի մեջ բարձրանում է ինչ-որ մի պիկի, հետո իջնում: Այսինքն՝ սկսում են գրանցվել համարյա թե զրոյական դեպքեր, և որոշ ժամանակ հետո նորից սկսում է բարձրանալ: Այս դեպքում կլինի երկրորդ ալիք: Այսօր որևէ երկիր դեռ առաջին ալիքը չի ավարտել: Սա ոչ թե ես եմ ասում, այլ, եթե վերցնենք համաշխարհային տարբեր մասնագետների դիտարկումները, որոնք ուսումնասիրություններ են անում, կտեսնենք, որ ոչ մի երկիր չի ավարտել առաջին ալիքը:
Այո, որոշ երկրներ գնում են դեպի առաջին ալիքի նվազեցում, այսինքն՝ ստաբիլիզացման, իսկ որոշ երկրներում առաջին ալիքը դեռ չի ստաբիլիզացվել և դեպքերն ավելանում են, որոնց թվում նաև Հայաստանն է: Մեր դեպքում, երբ դեպքերի կորերը նայենք՝ կտեսնենք, որ ամեն օր վարակման մոտ 300-400 դեպք կա, և երբ այդ 300-400-ը կգնա և կսկսի աստիճանաբար իջնել՝ հասնելով, օրինակ, 3-5 դեպքի, հետո անցնի մի ժամանակաշրջան և նորից սկսի բարձրանալ 300-500-ի, սա արդեն կարող ենք համարել երկրորդ փուլ»,- մանրամասնեց համաճարակաբանը:
Դիտարկմանը՝ վարակակիրների թիվն աճում է, փոխարենը՝ նվազում է ապաքինվողների թիվը, օրինակ, այսօր 460 հաստատված դեպք է արձանագրվել, և 10-ը՝ առողջացած, ի՞նչ սխալ ռազմավարություն է որդեգրել ՀՀ կառավարությունը, որտե՞ղ սխալվեցինք, համաճարակաբանն ասաց, թե այն, որ առողջացածների թիվը նվազում է, սա խոսում է առողջապահական համակարգի գերբեռնվածության մասին:
«Ընդհանուր առմամբ, իմ տեսանկյունից և գնահատականով՝ վարակի դեմ պայքարն Առողջապահության նախարարությունը սկզբունքորեն տապալել է, արվել են բազմաթիվ սխալներ. չարգելվեցին Իտալիայից չվերթերը, իսկ սահմանափակումներ մտցնելու փուլում, այդ կարանտին կոչվածը հիմնականում կրել է ձևական բնույթ: Կարանտինը լավ գործիք է, բայց այն պետք է նորմալ աշխատեցնել:
Ավելի լավ է՝ այն լինի 10 օր, և պրակտիկորեն սահմանափակվի ամեն ինչ, մինչդեռ մեզ մոտ այդպես չէր. մարդիկ իրար հետ շփվում էին, միջմարզային սահմանափակում էր դրած, ոստիկանությունը կանգնած էր, բայց յուրաքանչյուր մարդ պրակտիկորեն տեղաշարժման թերթիկը ցույց տալով՝ հանգիստ կարող էր օրվա ընթացքում գնալ այս կամ այն բնակավայր, անգամ՝ մի քանի անգամ: Այսպիսի սահմանափակում չի լինում, այն ձևական բնույթ էր կրում:
Բացի այս, կային նաև բազմաթիվ այլ մոտեցումներ, որոնք պետք է չկիրառվեին: Ամեն դեպքում, փաստացի ունենք այն, ինչ ունենք»,- շեշտեց Արշակ Պապոյանը:
Իսկ թե որքանո՞վ է ճիշտ այն, որ ասիմպտոմ վարակակիրները կամ թեթև ախտանշան ունեցողները պետք է բուժվեն տանը՝ պոլիկլինիկաների բժիշկների հսկողությամբ, որոնք պատրաստ չեն այս բեռին, համաճարակաբանը նշեց, որ, ընդհանրապես, մոտեցումը ճիշտ է, այլ հարց է, որ նման քայլի պետք է գնային ամենասկզբում, երբ դեպքերի քանակը քիչ էր: Այս դեպքում հիվանդանոցները չէին ծանրաբեռնվի, բուժաշխատողներն այդքան չէին հոգնի, քանի որ գործ ունենք երկար գործընթացի հետ:
«Ի սկզբանե կողմ էի, որ սկզբնական փուլում, երբ հատուկենտ դեպքեր էին, այդ թեթև դեպքերը սկսեին բուժել տանը: Այդ դեպքում առաջնային օղակի բուժաշխատողները կհարմարվեին դրան, և ժամանակի ընթացքում ավելի հեշտ կլուծվեին այն բոլոր խնդիրները, որոնք հիմա առաջացել են, որովհետև երբ այդ դեպքերի թիվը շատ է, նրանց համար դժվար է: Այո՛, երբ դեպքերը քիչ էին, եթե այդ պահից սկսած ներգրավվեինք պոլիկնիկաների բժիշկներին, նրանք այսօր կլինեին պատրաստ, և այն դժգոհությունները, որ կան այս օղակի հետ կապված, կամ, որ տանը մարդիկ չգիտեն՝ ում դիմեն, ուր գնան, քանի որ մինչև զանգում են, գալիս են… այս վիճակը չէր լինի այսօր, եթե թեթև դեպքերը բուժվեին տանը հենց սկզբնական շրջանում»,- վստահեցրեց մեր զրուցակիցը:
Հարցին՝ կառավարությունում քննարկում են և չեն բացառում կարանտինային ռեժիմի անցման սցենարը, որքանո՞վ այն այսօրվա իրավիճակում տեղին կամ արդյունավետ կլինի, համաճարակաբանը պատասխանեց, որ ներկա փուլում դա չի կարող որևէ լուրջ ազդեցություն ունենալ համաճարակաբանական տեսակետից, քանի վարակի օջախները շատ են, և այնպես չէ, որ մի տեղում է, կամ՝ մեկ-երկու օջախ է, երբ կարող ես սահմանափակում մտցնել, իզոլյացնել այդ օջախը, գտնել վարակվածներին և փակել այդ օջախը:
«Այսօրվա դրությամբ այնքան օջախներ կան, որ երևի որևէ մեկը չգիտի դրանց թիվը: Երկրորդ՝ վարակի փոխանցումը գնում է ընտանիքներում, դու սահմանափակես-չսահմանափակես, դրանից էական մեծ բան սկզբունքորեն չի փոխվում, էլ չասեմ՝ դրա սոցիալական, տնտեսական հետևանքները, որոնք մի քանի անգամ ավելի ծանր են լինելու, քան այն չնչին օգուտը, որը կարող է տալ այդ սահմանափակումը: Այս փուլում դա պրակտիկորեն իմաստ չունի»,- վստահեցրեց բժիշկը:
Ինչ վերաբերում է, թե ինչ են տալու սկսված ոստիկանական ռեյդերը, ձեռնոցի, դիմակի կրման պարտադիր պահանջները, որոնց չկատարումը հանգեցնում է տուգանքների, Արշակ Պապոյանն ասաց, որ հիմնական խնդիրը և բացթողումը եղել է նաև այն, որ ամենասկզբից ճիշտ չի վարվել այդ հաղորդակցումը:
«Խոսքը նրա մասին է, որ, երբ նույն բանի մասին անընդհատ հակասական տեղեկատվություն է տրվում. Մեկ՝ դա պետք է, մեկ՝ պետք չէ, կամ՝ մեկ չի պաշտպանում, մեկ՝ պաշտպանում է, և եթե բոլորը կրեն, փոխանցումը զրոյական կլինի, եթե չկրեն՝ կպատժենք: Այս ոճի ուղերձներն այդքան օգտակար չեն, որովհետև եթե մարդը դրա մեջ չի տեսնում այդ լոգիկան, նա չի սկսում կատարել: Մարդը պիտի հասկանա՝ դա ինչի համար է պետք, այդ ուղերձներն ու հաղորդակցումը պիտի գնար այդ ուղղությամբ: Այսինքն՝ մարդկանց պետք է բացատրել՝ որտեղ է պետք կրել այդ դիմակը, ձեռնոցը, իսկ այս դաշտում շատ իրարամերժ բաներ կան:
Օրինակ, ձեռնոցի կրումը փոխանցման առումով պրակտիկորեն որևէ նշանակություն չունի: Չկա աշխարհում որևէ գիտական հետազոտություն, որ ցույց տա, թե ձեռնոցն ինչ-որ դեր ունի՝ փոխանցման հետ կապված, ուստի բնական է, որ մարդկանց մոտ հարցեր են առաջանում: Եթե ձեռքով ինչ-որ բանի կպել ես, կարող ես լվացվել, ինչի՞ պետք է պարտադրել ձեռնոց հագնել: Չէ՞ որ, եթե խոսքը գնում է ձեռքդ դեմքիդ չտանելու մասին, նույն հաջողությամբ ձեռնոցով էլ ես տանելու, ուստի ձեռնոց պարտադրելու մեջ լոգիկա չկա: Դրա համար մարդկանց մոտ այդ վերաբերմունքն է առաջանում:
Չի՛ կարելի գցել մեղքը բնակչի վրա, թե անպատասխանատու է: Պետք է ավելի լուրջ աշխատել բնակչի հետ՝ բացատրելով, խնդրելով, ոչ թե վախեցնելով և իրարամերժ տեղեկատվություն տալով»,- ասաց համաճարակաբանը՝ հավելելով, որ բաց տարածքում անիմաստ է դիմակի կրումը:
Հարցին՝ եթե իշխանությունները, ղեկավարությունը մի կողմ դնեին իրենց ամբիցիաները, և հավաքվեր անկախ մասնագետների խումբ, որոնք ցուցումներ կտային, կօգնեին խորհրդով, կկարողանայի՞նք այս փուլում և կարճ ժամանակում իրավիճակը շտկել, կանխել, Արշակ Պապոյանը պատասխանեց, որ ցանկալի կլիներ, որ ի սկզբանե նման բան արվեր:
«Վստահ եմ, որ ավելի շուտ արվեր՝ ավելի լավ արդյունքներ կլինեին, բայց, ամեն դեպքում, անգամ հիմա ցանկացած այդպիսի խմբի լինելն օգտակար է լինելու, եթե Առողջապահության նախարարությունում մի կողմ դնեն իրենց ամբիցիաները և լսեն այլ մասնագետների, որոնք մի քիչ այլ կարծիք և մոտեցումներ ունեն»,- եզրափակեց բժիշկը:
Հարցին, թե այս իրավիճակն ինչպե՞ս կարելի է հաղթահարել, համաճարակաբանը պատասխանեց. «Պետք է արագ ներգրավվել ճիշտ մասնագետների, պետք է հաղթահարենք՝ առանց վատ սցենարների, առանց բնակչությանը վախեցնելու»:
