«Իրանական գազը Հայաստանով տարանցելու ծրագիրն ուտոպիա է, չունի տնտեսական բովանդակություն, չունի պատվիրատու». Կոլերով
«Իրանական գազը Հայաստանով տարանցելու գաղափարները մոտավորապես 15 տարվա պատմություն ունեն, 15 տարի առաջ քննարկվել են, և որևէ բան չի փոխվել այդ ծրագրերի «կողմ» և «դեմ» փաստարկների հարցում»,- այս մասին մեզ հետ զրույցում ասաց ռուսական «Ռեգնում» լրատվական գործակալության գլխավոր խմբագիր, քաղաքական վերլուծաբան Մոդեստ Կոլերովը՝ անդրադառնալով ՀՀ վարչապետի Իրանում արած հայտարարություններին:
Հիշեցնենք, որ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նախօրեին Իրան կատարած պաշտոնական այցի շրջանակում ասել էր, որ Իրանի հետ էներգետիկ ոլորտում համագործակցությունը կարևոր է: «Նախագահը նշեց, որ Իրանի կողմից կա պատրաստակամություն՝ մեծացնելու Հայաստանին մատակարարվող գազի ծավալները: Այստեղ, իհարկե, կարևոր է, որ հետագա քննարկումների և բանակցությունների ընթացքում կարողանանք ընդհանուր հայտարարի գալ գնի վերաբերյալ: Սա սկզբունքային կարևոր հարց է՝ գործարքի գրավչության իմաստով: Եվ հույս ունենք, որ մեր ներկայացուցիչներն արդյունավետ բանակցություններ կվարեն այս ուղղությամբ:
Ընդհանուր առմամբ կարևոր էր այն արձանագրումը, որ մենք արեցինք բանակցությունների ընթացքում. դա այն է, որ երկկողմ հարաբերությունները պետք է դիտարկենք առավել լայն համատեքստում և իրականացնենք ծրագրեր, որոնք կունենան տարածաշրջանային նշանակություն:
Հայաստանը պատրաստ է Իրանի հետ տարանցման համագործակցություն ծավալել և լինել իրանական գազի տարանցիկ երկիր: Էներգետիկ միջանցքի ստեղծումը նույնպես կարևոր նշանակություն ունի թե՛ երկկողմ, թե՛ տարածաշրջանային առումով, թե՛ ավելի ընդարձակ առումով: Այս հարցերի լուծման համար քաղաքական կամքն առկա է, պետք է հույս հայտնել, որ բանակցություններում գործնականացման պրոցեսը կիրականացվի հաջողությամբ»,- ասել է Փաշինյանը:
Մոդեստ Կոլերովը նշեց, որ այդ գաղափարները մոտավորապես 15 տարվա պատմություն ունեն: Ըստ նրա, դեռևս 15 տարի առաջ խոսվում էր նման գազամուղի մասին, որը պետք է Հայաստանով անցներ և շարունակություն ունենար: «Այն ժամանակ արդեն բոլոր «կողմ» և «դեմ» փաստարկները ներկայացվել էին: «Կողմ»-ը Դուք ևս կարող եք նշել, թե ինչ լավ է դա, իսկ «դեմ»-ի մասին մի քանի փաստարկ կներկայացնեմ՝ չծանրացնելով Ձեզ փաստարկներով: Ամենալուրջ «դեմ» փաստարկն այն էր, որ չկա ընկերություն, երկիր, մարդ, ով այդ գազամուղի համար կվճարի, և վճարի այնպես, որ այդ գումարներն արդարացված լինեն: Այդ գազամուղը պետք է ինչ-որ տեղ շարունակություն ունենա, դա Վրաստանի խնդիրն է, իսկ հետո ՞, Վրաստանը կկառուցի իր մոտ հեղուկ գազի տերմինալ, իսկ հետո ՞… Այս հարցերը նոր պատասխաններ չունեն»,- ասաց Կոլերովը:
Մյուս խնդիրը, ըստ նրա՝ հետևյալն է` որքա՞ն գազ է Իրանը պատրաստ մատակարարել, երբ հայտնի է, որ հենց Իրանի հյուսիսում իրանական գազի դեֆիցիտ կա, և հենց այդ պատճառով իր հյուսիսային շրջանների կարիքները բավարարելու համար Իրանը գազ է ներկրում Թուրքմենստանից: «Այսինքն` որպեսզի տարանցիկ, լավ գազամուղը հասնի Հայաստան, պետք է անցնի Իրանի հարավով, որտեղ գազի «ծննդավայրն» է: Սա ուտոպիա է, իմ կարծիքով, ուտոպիան քննարկել կարելի է, բայց ես չեմ կարծում, որ Փաշինյանը ցանկանում է ծիծաղելի երևալ»,- նման կարծիք հայտնեց Կոլերովը:
Նա նշեց, որ տարանցիկ գազամուղի բոլոր փաստարկներն ակտիվ կերպով քննարկվել են 2005 թվականին:
«Որևէ նոր բան տեղի չի ունեցել և չի փոխվել, այդ գազամուղը չունի տնտեսական բովանդակություն, չունի պատվիրատու գումարով, դա շահավետ չէ, ուստի դրա քննարկումն անիմաստ եմ համարում»,- ասաց Կոլերովը:
Ուստի, նրա համոզմամբ՝ ավելորդ է քննարկել՝ ներկայումս սա համաձայնեցվա՞ծ է ռուսական կողմի հետ բարձր մակարդակով, թե՞ ոչ, քանի որ այս քննարկումները եղել են վաղուց, և ակտիվ ընթացք չեն տրվել:
Հիշեցնենք, որ տարիներ շարունակ փորձագետներն իրանական գազն այլընտրանք են դիտարկել ռուսականին։ Ավելին, Իրանը՝ դեսպանների և տարբեր պաշտոնյաների մակարդակով ու շուրթերով, բազմիցս հայտարարել է, որ պատրաստ է ռուսականից ավելի էժան գազ մատակարարել Հայաստանին, սակայն դա հերքել են էներգետիկայի նախկին գրեթե բոլոր նախարարները՝ ասելով, որ այն ռուսականի հետ մրցունակ չէ:
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թիմակից, ՀՀ էներգետիկ ենթակառուցվածքների և բնական պաշարների նախարարի պաշտոնակատար Գարեգին Բաղրամյանը ևս, կարելի է ասել, կրկնել է նախկինների տեսակետը՝ նշելով, որ Իրանը՝ որպես գազի աղբյուր, բնականաբար, դիտարկվում է, որովհետև որպես երկրորդ սնուցում՝ այն կրկնակի ավելացրել է մեր էներգետիկ անվտանգությունը: Սակայն, ըստ Բաղրամյանի, Հայաստանի համար Իրանից գազ գնելը շահավետ չէ։ «Իրանական գազի կալորիականությունը ցածր է, քան ռուսական գազինը, և մոտ 10 դրամ ավելի թանկ է ստացվում»,- ասել է նա:
