«Ծանոթանալով Հայաստանի պատմությանը՝ զգացողություն է, թե ծանոթանում ես Ավետարանի պատմությանը». Գոնսալո Գուարչ
ԵՊՀ գիտական խորհրդի նիստերի դահլիճում այսօր տեղի ունեցավ իսպանացի գրող, հրապարակախոս, ճարտարապետ Գոնսալո Գուարչին Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործում ներդրած նշանակալի ավանդի համար ԵՊՀ պատվավոր դոկտորի կոչման վկայագրի հանձնման հանդիսավոր արարողությունը:
Հայտնի է, որ Գոնսալո Գուարչը հեղինակ է Հայոց ցեղասպանության մասին երեք մեծածավալ վեպերի՝ «Հայկական տոհմածառ», «Հայոց կտակ» և «Սպիտակ լեռը» եռագրության, ինչպես նաև մի քանի տասնյակ գիտական հոդվածների, որով հեղինակը լուրջ ավանդ է ներդրել 20-րդ դարասկզբի մեծագույն ոճրի՝ Ցեղասպանության ճանաչման ու միջազգային դատապարտման հարցում:
«Իմ վերջին գիրքը, որ նմանապես պատմում է Ցեղասպանության ու դրա հետևանքների մասին, կոչվում է «Հակոբյանի գործը», որի հրատարակումից հետո, կարծում եմ՝ շատերը պետք է ցնցվեն՝ կարդալով այն: Ես շարունակում եմ գրել ցեղասպանության թեմայով և շարունակելու եմ մինչև կյանքիս վերջ», – լրագրողների հետ ճեպազրույցի ընթացքում ասաց իսպանացի գրողը:
168.am-ի հարցին՝ ի՞նչն է իսպանացի հեղինակին այդքան հետաքրքրել խորամուխ լինելու հայկական ցեղասպանության թեմայի մեջ, Գոնսալո Գուարչը պատասխանեց. «Սա չափազանց արդար թեմա ու հարց է, հասնելու նրան, որպեսզի ամբողջ աշխարհն ընդունի դարասկզբի այդ մեծագույն ողբերգությունը: Երբ որևէ մեկը խորապես սկսում է թափանցել այս խնդրի խորքերը, ապա արդեն շատ դժվար պետք է լինի նրան դրանից հետ պահելը: Այնպիսի զգացողություն ունեմ, որ ես իմ ներսում, իմ հոգում երկատվածության զգացում ունեմ, որովհետև ինձ զգում եմ և´ հայ, և´ իսպանացի»:
Հայաստանի մասին առաջին անգամ Գոնսալո Գուարչը լսել է ջանադիր մի ընթերցասերից, որը նրան խորհուրդ է տվել ընթերցել «Իմ անունը Արամ է» գրական ստեղծագործությունը. «Այդ պահից սկսած ես հասկացա, որ այստեղ կա մի բան, որն ինձ շատ հարազատ է: Եվ եթե կուզեք իմանալ՝ Վիլյամ Սարոյանին ես համարում եմ իմ գրական կնքահայրը: Այսօր ես եղա Երևանի կենտրոնում տեղադրված նրա արձանի մոտ և սեղմեցի նրա ձեռքը: Գուցե չհավատաք, բայց ես ձեզ հավատացնում եմ, որ ինձ մոտ այնպիսի տպավորություն էր, թե ինքն էլ իմ ձեռքն էր սեղմում, զգացողություն էր, թե նա ինձ ինչ-որ բան է ուզում հաղորդել: Եվ ընդհանրապես, ծանոթանալով Հայաստանի և հայկական պատմության հետ, զգացողություն է, թե ծանոթանում ես Ավետարանի պատմությանը»:
Հայտնի գրող, հրապարակախոսը խոստովանում է, որ այստեղ՝ Հայաստանում, ինքն իրեն ավելի հայ է զգում, քան իսպանացի. «Իհարկե, սա չափազանց տարօրինակ զգացողություն է, հավանաբար ինչ-որ նմանություններ կան մեր լեզուների տեմպերամենտի միջև, և հետո, երբ գիտնականների մի խումբ ստուգեցին իմ գեները, նրանք գտան, որ, ամենայն հավանականությամբ, իմ նախնիներն անցել են Հայաստանով, և ես դա հստակ զգում եմ: Ես այստեղ եմ տիկնոջս, եղբայրներիս և նրանց կանանց հետ, և այստեղ անցկացրած յուրաքանչյուր րոպե մենք հուզված ենք, երջանիկ ու հոգեպես բավարարության զգացումով առլեցուն: Ես պետք է ասեմ նաև, որ բացի ցեղասպանության թեմայից, հիմա արդեն ինձ շատ հուզում է այն ամենը, ինչ կատարվում է Լեռնային Ղարաբաղում, որի զարգացումներին ես պարբերաբար հետևում եմ»:
Իսպանացի գրողը ծնվել է 1945 թվականին Բարսելոնայում: Իր գրեթե բոլոր ստեղծագործություններում նա արտահայտում է խորը վրդովմունք ու ընդվզում մարդկության դեմ թույլ տրվող դաժան ոճիրների՝ ցեղասպանությունների, պատերազմների և բռնությունների դեմ:
Հայոց ցեղասպանությանը նվիրված իր եռագրության առաջին գրքում՝ «Հայկական տոհմածառը» վեպում, որը 2005թ. հայերեն հրատարակվել է նաև Երևանում, հեղինակն իր ցասումն է արտահայտում թուրքական կառավարության իրականացրած հրեշավոր ծրագրի՝ Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ: Պատմավեպի համար Գոնսալո Գուարչին շնորհվել են ՀԲԸՄ «Կարպիս Փափազյան» մրցանակ, ՀՀ ԳԱԱ պատվավոր դոկտորի կոչում ու ՀՀ մշակույթի նախարարության բարձրագույն պարգևը՝ Ոսկե մեդալ:
Հեղինակի երկրորդ՝ «Հայոց կտակ» վեպն ընդգրկում է պատմական այն ժամանակահատվածը, երբ Օսմանյան կայսրությունում երիտթուրքերն ամենազազրելի կերպով դավեր նյութեցին, հորինեցին, ծրագրեցին ու հրահրեցին Հայոց ցեղասպանությունը: Գրքում հիշատակված հիմնական փաստերը, իրադարձություններն ու վայրերն իրական են:
Երրորդ գիրքը՝ «Սպիտակ լեռը», նվիրված է Լիբանանի պետության ստեղծմանը՝ 1909- 1935թթ., որն ընթերցելով՝ մեկ անգամ ևս համոզվում են, որ թուրքի անցած վայրերն ավերակի են վերածվում, իսկ տեղաբնակ ժողովուրդները՝ ոչնչանում:
