«Իշխանությունները, ՀԽ անդամներին մեկուսացնելով, առանձնապես բան չեն արել, այն, ինչ սովոր ենք, չեն արել». Լևոն Շիրինյան
168.am-ի զրուցակիցն է քաղաքագետ Լևոն Շիրինյանը:
– Պարոն Շիրինյան, անցյալ անգամ մեզ հետ զրույցում խոսելով «100-ամյակը՝ առանց ռեժիմի» շարժման մասին՝ Դուք նշել էիք, որ իշխանությունը չի կարող ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Վահրամ Բաղդասարյանի մատնանշած «կանխարգելիչ» միջոցները կիրառել, որովհետև աշխարհի ուշադրությունը սևեռված է Հայաստանի վրա, բայց, փաստորեն, 2 ամսով կալանավորեցին շարժման անդամներին: Ըստ Ձեզ՝ ինչո՞ւ նման քայլի գնացին իշխանությունները:
– Մեկուսացրեցին, որպեսզի իրենց գնահատականներով՝ ցույցեր, երթեր տեղի չունենան, բայց «Հիմնադիր խորհրդարանը» միշտ հայտարարել է, որ իրենք մնում են Սահմանադրության շրջանակներում: Այսինքն՝ հիմա մեկուսացրեցին, դա արեցին, որ գլխացավանք չլինի, բայց առանձնապես բան չեն արել. այն, ինչ սովոր ենք, չեն արել: Ճիշտ է՝ ակնհայտ է, որ նրանց արածի մեջ առանձնապես որևէ բան չկա որոնելու, մտադրություն ունենալը ո՞րն է, ամեն մարդ էլ մտադրություն իր ուղեղի մեջ կարող է ունենալ:
– Այսինքն՝ այս որոշումը սպասվա՞ծ էր Ձեզ համար:
– Այո, բայց ես հույս ունեի, որ բոլոր դեպքերում դրան էլ չեն գնա: Բայց գնացին, իրենք գտան, որ ավելի լավ է՝ մեկուսացնեն: Դե՛, «Հիմնադիր խորհրդարանի» անդամներն ասել էին՝ ցուցեր, երթեր են անելու, իշխանությունները որոշեցին, որ հյուրեր են լինելու, թող նույնիսկ դա չլինի: Թե չէ նրանց արածի մեջ առայժմ, ինչքան հայտնի է, քրեական տարր չկա, ինչքան ես եմ հասկանում:
– Ասացիք, որ իշխանություններն «առանձնապես բան չեն արել, չարեցին այն, ինչ սովոր ենք», միայն մեկուսացրել են: Ի՞նչ կարող էին անել, որ չեն արել:
– Դե, ի՞նչ պետք է անեին, փաստեր շատ չունեն, դրա համար չեն անում: Նրանք ազատամարտիկներ են, Ժիրայր Սէֆիլյանն ազգային-ազատագրական պայքարի հերոս է, այսինքն՝ նրա նկատմամբ արածների հասարակական հնչեղությունն ավելի վատ էր լինելու, եթե վատ բան անեին: Ուղղակի մտածեցին՝ այս օրերին մի քիչ հեռու պահենք, հետո՝ կտեսնենք: Նրանց նկատմամբ հո չե՞ն կարող վարվել այնպես, ինչպես շատերի հետ կարող էին վարվել, Սէֆիլյան Ժիրայրին բոլորը գիտեն, նրան ո՞վ չգիտի, ով էլ չգիտի՝ ամոթ իրեն: Այդ ծեծելը, նվաստացնելը կարող էր լինել, որը չեղավ, այսինքն՝ ես չեմ լսել, որ նման բան է եղել:
– Անցյալ անգամ մեզ հետ զրույցում ասացիք, որ արտաքին ուժերը դեմ կլինեն այս շարժմանը: Այս գործընթացում տեսնո՞ւմ եք ինչ-որ արտաքին գործոններ:
– Ոչ, սա ներքաղաքական հարց է: Եթե խոսքը մեկուսացման մասին է, պարզապես իշխանություններն ուզեցին ավելորդ գլխացավանքներ չունենալ: Արտաքին ուժ այստեղ չեմ տեսնում:
– Պարոն Շիրինյան, շարժման կազմակերպիչներին 2 ամսով կալանավորել են: Ըստ Ձեզ՝ դրանից հետո կշարունակվի՞ իրենց պայքարը, թե՞ իշխանությունները հասան իրենց նպատակին և ամբողջությամբ կասեցրին շարժումը, որը պետք է սկսվեր:
– Ես այսպես եմ մտածում՝ քանի երկրի խնդիրները չեն լուծվել, միշտ բողոքողներ և պայքարողներ կգտնվեն՝ անկախ նրանից, թե նրանք ովքեր կլինեն՝ առաջ «Բարգավաճն» էր, հետո դարձավ «Հիմնադիր խորհրդարանը»: Բայց սրանց տեսակն այդ տեսակը չէ, ես իմ ներքին համոզումն ունեմ, որ այս մարդիկ այն տեսակի պայքարողները չեն: Ես ասել եմ, սրանք հայրենիք են ուզում, իմ ընկալումներով՝ նրանք պետություն են ուզում:
– Հաշվի առնելով ոչ իշխանական եռյակի, հետո՝ նաև «Հիմնադիր խորհրդարանի» հետ կատարվածը, կարելի՞ է ասել, որ իշխանությունները կարողանում են բոլոր նման շարժումները կասեցնել տարբեր ձևերով: Հասարակությունը կարծես արդեն սովորել է, որ նման շարժումները ձախողվելու են: Ըստ Ձեզ՝ այսքանից հետո ինչքանո՞վ է իրատեսական, որ ժողովուրդը պատրաստ է հերթական անգամ ոտքի կանգնել ու ինչ-որ շարժման մասնակցել:
– Դժվար է ասել: Այդ փորձը միայն մերը չէ, նաև համաշխարհային փորձն է այդպիսին: Ընդհանրապես, առաջընթացը կանգնեցնել հնարավո՞ր է, թե՞ ոչ, որևէ երկրում դա եղե՞լ է, թե՞ ոչ, որևէ վարչակարգ կարողացե՞լ է, թե՞ ոչ: Չի կարողացել, այդ հիմքի վրա էլ մենք կարող ենք ասել, որ մեկ է՝ դա չի ստացվի: Բայց կա նաև երկրորդ տարբերակ, որը շատ արդյունավետ է: Տարբեր երկրներում եղել է (օրինակ՝ Հարավային Կորեա, Թաիլանդ և այլն), որ իշխանությունն ինքը շատ հաճախ վերցնում է նախաձեռնությունը, փոփոխություններն ինքը կիրառում է, այն, ինչ ընդդիմությունը պետք է աներ, պահանջում էր, ինքը ռեալիզացնում է դա և երկիրը տանում է մոդեռնիզացիայի ճանապարհով:
Դրա պարագայում Հայաստանի իշխանությունն ազատ է հիմա սկսել, ծրագիր ներկայացնել և մոդեռնիզացնել երկիրը, եթե դա կանի, որևէ շարժում ո՛չ վտանգ կներկայացնի, ո՛չ էլ հաջողություն կունենա: Հասարակությունը պետք է հույս ունենա, որ իշխանությունն ինքը կվերցնի իր ձեռքը նախաձեռնությունը և երկիրը կզարգացնի: Այդ տարբերակը շատ ավելի լավը կլիներ: Ճիշտ է՝ մեծ հույս չունեմ, բայց ակնկալում եմ, որ մեր իշխանությունները կսկսեն այդ գործընթացը:
– Հաշվի առնելով իշխանությունների գործելաոճը՝ ինչքանո՞վ է հավանական, որ նրանք կգնան այդ ճանապարհով:
– Դե՛, դա հույսի վրա է: Մինչև նոր ընտրություններ մեր նախագահը կարող է դա անել, որպեսզի նաև հայ հասարակության համար ծառայություն մատուցած լինի, նոր իշխանություններին լավ երկիր փոխանցած լինի, և այլն: Պետք է նրան ասել, որ՝ լավ, չեք ընդունում ընդդիմության բողոքը՝ մի ընդունեք, բայց դուք արեք, որովհետև մեզ համար զարգացող երկիրն է կարևոր, մեզ համար մենք չենք կարևոր:
