Նախընտրական խաբեություն՝ Սևանի հաշվին, կամ ջուրծեծոցի՝ ջրային ռեսուրների կառավարման փոխարեն
Անցած տարի, երբ Ազգային ժողովում քննարկվում էր 2025թ. պետական բյուջեի նախագիծը, այն ժամանակ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի պաշտոնը զբաղեցնող Գնել Սանոսյանը հայտարարում էր, թե 2025թ. Հայաստանում կսկսվի 5 փոքր ջրամբարների կառուցումը։
«Կշարունակվեն խոշոր նախագծերի` Վեդիի և Կապսի ջրամբարների աշխատանքները, և կսկսվի փոքրերի շինարարությունը։ Բացի նշված 5 փոքր ջրամբարներից, պատրաստ են նաև 28 շատ փոքր ջրամբարների նախագծերը, որոնց կառուցումը կօգնի խոշոր ջրամբարներից դեպի ջրանցքներ ջրի մատակարարումը»,- ասում էր Գնել Սանոսյանը։
Տարին ավարտվում է, բայց Գնել Սանոսյանի ու իր կառավարության խոստացած այդ 5 փոքր ջրամբարների շինարարությունն այդպես էլ չսկսվեց։ Մինչև տարեվերջ չի էլ սկսվելու։ Հիմա էլ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի պաշտոնը զբաղեցնող Գնել Սանոսյանին փոխարինած Դավիթ Խուդաթյանն է խոստանում 5 փոքր ջրամբարների շինարարությունը սկսել հաջորդ տարի։
Ինչքան այս տարի կառուցեցին, այնքան էլ հաջորդ տարի կկառուցեն։
Հաջորդ տարվա պետական բյուջեի նախագծի քննարկումների ժամանակ Դավիթ Խուդաթյանը նույնությամբ կրկնեց իր նախորդին. Հայտարարեց, թե հաջորդ տարի կմեկնարկեն 5 նոր ջրամբարների կառուցման աշխատանքները։
Խոսքն այն նույն ջրամբարների մասին է, որոնց կառուցման աշխատանքներն այս տարի պիտի մեկնարկեին, բայց այդպես էլ չմեկնարկեցին։
Ջրամբարների կառուցման ծրագիրը ձախողելու համար պատասխան տալու փոխարեն՝ Դավիթ Խուդաթյանը հպարտանում է, որ Հանրային ներդրումային կոմիտեն տարեվերջին հաստատել է այն ջրամբարների նախագծերը, որոնց շինարարությունն արդեն պիտի սկսած լինեին։ Խոսքը Քասախի, Ելփինի, Լիճքի, Արթիկի և Աստղաձորի ջրամբարների մասին է։
Ծիծաղելին այն է, թե հաջորդ տարվա պետական բյուջեով ինչքան գումար է հատկացվել այդ ջրամբարների կառուցման համար։ Ընդամենը 1 մլրդ դրամ։
«Մենք նախատեսում ենք 1 մլրդ դրամ ծախսել ջրամբարների կառուցման համար»,- իրենց ինքնագոհ ասում է տարածքային կառավարման ու ենթակառուցվածքների նախարարը՝ թաքցնելով ամենակարևորը՝ այն, թե դա այդ ջրամբարների կառուցման համար անհրաժեշտ գումարի ո՞ր մասն է կազմում։
Ամբողջ զավեշտն այն է, որ 1 միլիարդ դրամն այս ջրամբարների կառուցման արժեքի ընդամենը 1/43-րդ մասն է։
Այլ կերպ՝ 43 անգամ ավելի շատ գումար է անհրաժեշտ այդ ջրամբարները կառուցելու համար։
Քասախի ջրամբարի կառուցման արժեքը գնահատվում է 15.4 մլրդ դրամ, Ելփինի ջրամբարինը՝ 3.3 մլրդ դրամ, Աստղաձորի ջրամբարինը՝ 7.5 մլրդ դրամ, Արթիկի ջրամբարինը՝ 5.7 մլրդ դրամ, Լիճքի ջրամբարինը՝ 11.4 մլրդ դրամ։
Ավելի քան 43 միլիարդ դրամ արժեցող ջրամբարների կառուցմանը կառավարությունն ընդամենը 1 մլրդ դրամ է հատկացրել։ Հիմա պատկերացրեք, թե այդպիսի քանի տարի է պետք այս ջրամբարների կառուցումն ավարտին հասցնելու համար։
Ակնհայտ է, որ այս մարդկանց նպատակը բոլորովին էլ ջրամբարների կառուցումը չէ։ Նպատակը սպասվող ընտրություններից առաջ ժողովրդի աչքին թոզ փչելն է, ցույց տալը, թե խոստացած ջրամբարները կառուցում են։
Կառավարության գործունեության ծրագրով ջրամբարաշինության մեծ-մեծ ծրագրեր են նախանշել ու ինչպես բազմաթիվ այլ ծրագրեր, սա էլ բարեհաջող ձախողել են։ Մինչև հիմա ոչ միայն որևէ նոր ջրամբար չեն կառուցել, այլև կառուցման շինարարական աշխատանքներն էլ չեն սկսել։ Մինչդեռ՝ 2021-2026թթ. կառավարության գործունեության ծրագրում ամրագրել են, որ նախագծվելու է 15 ջրամբար և սկսվելու է դրանց կառուցումը։
Կառավարության գործունեության ծրագրի ժամկետն ավարտվում է, նոր հիշել են, որ ջրամբարներ պիտի կառուցեն։ Ծրագրի ավարտին մտադիր են ձևական մեկնարկել ջրամբարների կառուցման աշխատանքները։ Դա է պատճառը, որ ավելի քան 43 մլրդ դրամանոց 5 ջրամբարների կառուցման համար ընդամենը 1 մլրդ դրամ են հատկացրել։
Այսպես են իրականացրել ջրամբարաշինության ծրագրի իրենց տված խոստումը։ 15-ից ոչ մի նոր ջրամբարի կառուցում չեն մեկնարկել։ Թեև զարմանալու բան չկա. Եթե տարիներ առաջ սկսված ջրամբարաշինական ծրագրերը, որոնց հիմքերը դրվել են նախորդ իշխանությունների օրոք, չեն կարողանում ավարտին հասցնել, ինչպե՞ս պիտի կարողանային նորերը կառուցել։
Հիշենք՝ Վեդու ջրամբարը, որի կառուցումը սկսվեց հեռավոր 2017թ.՝ դառնալով Հայաստանում անկախությունից ի վեր մեկնարկած ամենամեծ հիդրոտեխնիկական կառույցը։ Հաշվի առնելով ծրագրի կարևորությունը երկրի տնտեսության ու հատկապես գյուղատնտեսության համար՝ հիմնարկեքին անձամբ Երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանն էր մասնակցում։
Ջրամբարի կառուցումը նախատեսված էր ավարտել 2021թ.։ Սակայն, իշխանազավթումից հետո, ինչպես շատ ծրագրեր, այս մեկն էլ տապալեցին։ Ոչ միայն չկարողացան ժամանակին ավարտել, այլև տարիներով ուշացրեցին։
2021թ. վերջին ջրամբարի կառուցումը դեռ սարերի հետևում էր։ Հաջորդ տարի էլ չկարողացան ավարտվել, չնայած կառավարության նիստերից մեկում տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի պաշտոնը զբաղեցնող Գնել Սանոսյանը Նիկոլ Փաշինյանին զեկուցում էր, որ ջրամբարի կառուցման աշխատանքները կավարտվեն 2022թ.։
Քանի որ 2022-ին էլ չավարտեցին, այս անգամ էլ տեղափոխեցին հաջորդ տարի։ Բայց հաջորդ տարի էլ չկարողացան ավարտել ու էլի երկարացրին շահագործման հանձնելու ժամկետը։ Այս տարվա գարնան վերջին հայտարարեցին, որ ջրամբարի կառուցումը, նախատեսված ժամկետից 4 տարի հետո, ի վերջո ավարտել է։ Բայց մինչև հիմա էլ այն չի շահագործվում։
Եթե իրենցից առաջ մեկնարկած ծրագիրը, որը 4 տարի առաջ արդեն պիտի ավարտած լինեին, չեն կարողանում գլուխ բերել, ինչ պետք է սպասել 5 նոր ջրամբարների կառուցումից։ Այսպիսի տեմպերով տասնամյակներ պետք կլինեն այս իշխանություններին դրանք ավարտին հասցնելու համար։ Պարզ է, չէ՞, թե այսքանից հետո ինչո՞ւ է դատարկվում Սևանը։ Լճի մակարդակն այսօր շատ ավելի ցածր է, քան մինչև իշխանազավթումը։
Այսպես են կառավարել երկրի ջրային ռեսուրսները ու դեռ իրենց թույլ են տալիս ուրիշների վրա հոխորտալ։
ՀԱԿՈԲ ՔՈՉԱՐՅԱՆ
