Հրանտ Բագրատյան. «Ժամանակը չէ՞ Քոչարյանին բերենք հրապարակ, ասենք՝ էս ի՞նչ ես արել»

Galatv.am-ը զրուցել է տնտեսագիտության դոկտոր, նախկին վարչապետ, ԱԺ հինգերորդ գումարման պատգամավոր Հրանտ Բագրատյանի հետ:

-Պարոն Բագրատյան, Ձեր կարծիքով ինչու՞ էլեկտրաէներգիան 27%-ով թանկացավ:

-Սա նշանակում է, որ, փաստորեն, գազը 18%-ով չի թանկացել, երկուսն իրար հետ միջին հաշվով 23% են թանկացել. էներգետիկ քաղաքականությունն ընդհանրապես ինձ զարմացնում
է, լավ, ես հասկանում եմ, որ գազի հիման վրա ՋԷԿ-ը տվել են ռուսներին, բայց ես չեմ կարող հասկանալ, թե մոտավորապես 1000-1100 մեգավատ հզորությամբ ՀԷԿ-երի մեծ մասն ինչու՞ ենք տվել։ Ես հակառուսական մարդ չեմ, գտնում եմ, որ ստրատեգիական հարաբերությունները պիտի պահպանվեն, բայց նախևառաջ Հայաստանի կողմնակիցն եմ. չի կարելի ավելորդ տեղը գնալ փաթաթվել, եթե մեկի հետ լավ ընկերներ եք, Ձեզ չպիտի թույլ տաք ասեք՝ վայ, ձեր ընտանեկան ալբոմն ինչ լավն է, տանենք, թող մեր տունը մնա: Այսօր ՀԷԿ-երում կիրառվում են լավ, էժան տեխնոլոգիաներ։ Այսօր առաջին անգամ Չինաստանը սկսեց արտադրել հողմահարներ ու արևային էներգիայի մարտկոցներ, որոնք ավելի էժան են, քան թե ՋԷԿ-ն ու ատոմակայանները. էլ ի՞նչ գործ ունենք ռուսական գազի հետ։

Ի վերջո, պատերազմում հաղթողը իմ կառավարությունն է եղել, և առաջին հարցը, որ լուծել եմ, էլեկտրաէներգիայի խնդիրն է եղել բանակի համար։ Անշուշտ, մենք Աստծու տեղ ենք դնում կռված զինվորներին, զոհված տղաների հիշատակի առջև խոնարհվում ենք։ Բայց կա մի ուրիշ բան, որ ՀՀ կառավարությունը իմ՝ վարչապետության ստանձնելուց հետո երկու ամսում լուծել է. հակաօդային պաշտպանության համակարգերը։ Դրա համար առաջինը գործարկել ենք Սարսանգի հիդրոկայանը, որից հետո սկսեցինք օդում խփել հակառակորդի ռմբակոծիչները։ Մինչև հակառակորդի օդուժը չխփեցինք, ցամաքում զինվորը չէր կարող կռվել, որովհետև ռմբակոծվում էր, սա է մեր հաղթանակի բանալին:

Հիմա հարց եմ տալիս, որ եթե նոր պատերազմ լինի, Ադրբեջանն ուղարկելու է հազարավոր իսրայելական անօդաչու սարքեր, մենք կարողանալու՞ ենք խփել, ինչ-որ մեկը չի՞ անջատելու մեր հոսանքը, ու հիմա ժամանակը չէ՞ Քոչարյանին բերենք հրապարակ, ասենք՝ էս ի՞նչ ես արել։ Սա ևս մեկ անգամ վկայում է, որ նրա նմանները չպիտի գան իշխանության, և հիմա, եթե պատերազմական գործողություն լինի, ստիպված ենք ռուսներին խնդրել, որ մեր փոխարեն կռվե՞ն։

Հեշտ չէ բերել զինվորի, ու նա զոհվի, իսկ մենք չենք կարող այնպես կռվել, ինչպես 1993-ին։ 1993-ին ավելի շատ ազատություն ու լծակ ունեինք կռվելու, քան թե հիմա:

Հակաօդային պաշտպանությունը ստեղծեցին Աշոտ Սաֆարյանը, Թելման Տեր-Պետրոսյանը, Արտավազդ Զաքարյանը։ Հիմա նրանց ո՞վ է հիշում։

-Պարոն Բագրատյան, ներկայիս նախագահը, պատերազմի թոհուբոհով անցնելով, արդյոք չի՞ գիտակցում, որ կա ռազմական վտանգ՝ կապված ՀԷԿ-երի հետ:

-Չգիտեմ՝ հիշում է, թե չէ. 1993-ի ամռանը մենք վերացրինք հակառակորդի գերակշռությունը օդում, դրանից հետո հնարավոր եղավ հաղթանակ տանել, դրանից հետո զինվորն իրենն արեց:

Կան ստրատեգիական հարցեր, որոնք չեն շոշափվել ոչ մի տեղ, նույնիսկ պատմության գիրքն այսօր կարդում ես, սխալ է գրված` հակառակորդը ներկայացված է վախկոտ, մեր զինվորները շատ քաջ, էդ կռվում հակառակորդն էլ է, չէ՞, կռվել, կռիվը նախ կառուցվածքային հարցեր պետք է լուծի, երբ որ օդում հակառակորդը գերակայություն ունի, քո զինվորը չի կարող քաջ լինել, քաջ լինի, ի՞նչ անի. խրամատից դուրս գա, իրեն կոչնչացնեն:

-Պարոն Բագրատյան, ասում են՝ իշխանության երկու թևերի` վարչապետի և ԱԺ նախագահի միջև հակասություններ կան, ըստ Ձեզ` դա ինչո՞վ կարող է պայմանավորված լինել, արդյոք պատճառն ա՞յն է, որ երկուսն էլ ցանկանում են նախագահի իրավահաջորդը լինել, և ըստ Ձեզ՝ ու՞մ շանսերն են ավելի շատ:

-Տրամաբանորեն հնարավոր են նման հակասություններ, կոնկրետ ինձ այդ հակասությունները չեն հետաքրքրում։ Շանսերից չեմ կարող խոսել. 2018թ-ին եթե նորից էս ժողովուրդը կաշառք է վերցնելու, մի անգամ չի ասելու՝ ոչ, ուրեմն… եթե ժողովրդի մի մասը գնալու է ցերեկը կաշառք վերցնի, իսկ իրիկունը գնա միտինգի, էդ դեպքում նախագահ կդառնա նա, ով որ շատ փող ունի և բացի փող տալուց կարողանում է այդ ձայները գործիք դարձնել:

Հուսով եմ, որ երկրում մինչ ընտրությունները լիակատար փոփոխություններ են լինելու, ու հնարավոր չէ էսպես շարունակել. ոչ մի տնտեսական աճ չկա, ոչ մի բարելավում, մենք տեսնում ենք սկանդալը սկանդալի հետևից։ Մենք հո չե՞նք կորցնելու պետությունը հինգ հազար տարվա գոյությունից հետո:

Ես համոզված եմ, որ կառավարման այս համակարգը, որը կոչված է գործող օլիգարխներին էլ ավելի հարստացնելու համար՝ ասելով, թե փոքր բիզնեսն ենք զարգացնում, այս քաղաքականությունը որևէ հեռանկար չունի։ Այն ոչ միայն սպառել է իրեն, այլև տասը տարի առաջ է սպառել, որի պատճառով իշխանության ներսում գզվռտոցները շարունակվում են, եթե սեղանին նստածներին հայտնում են, որ նոր ուտելիք չկա, նրան մնում է ավելի մեծ կտոր վերցնել սեղանին առկա ուտելիքից, որովհետև խոհանոցից սպասելիքներ չունեն:

-Կիպրոսի օֆշորային գործում նոր զարգացումներ կան, ըստ որոշ լրատվամիջոցների տեղեկությունների` առանց վարչապետի ստորագրության հնարավոր չէր նման գործարք անել, տեղյա՞կ եք Կիպրոսի օֆշորից, կա՞ նման բան իրենց պրակտիկայում, որ առանց ստորագրության հնարավոր լինի ուրիշին լիազորել:

-Միանշանակ: Ես այդ հարցում չեմ խորանում, բայց վերջին հաշվով թույլ տամ ինձ մի քանի բան ասել, առաջինը արդեն այն, որ ՀՀ վարչապետը շփվում է մարդկանց հետ, որոնք հին հանցագործներ են, ինչպես նաև բարձրաստիճան հոգևորականն է շփվում, սա աշխատանքից հեռացման անհրաժեշտ ու բավարար պայման է:

Կիպրոսում օֆշոր գրանցելու համար օրենսդրությունն այսպիսին է. անպայման բաց բաժնետիրական ընկերություն, նվազագույն կապիտալը հազար եվրո, անպայման կիպրացի տնօրեն, կիպրացի քարտուղար, սրանց նշանակումը նույնպես ստորագրվում է բաժնետերերի կողմից, փոխանցումը նույնպես և տարեկան մեկ ժողովը Կիպրոսում պարտադիր է։

-Այսինքն, ստացվում է, որ խոսքը մի քանի ստորագրության կամ դեպի Կիպրոս մի քանի ճամփորդության մասի՞ն է։

-Սկզբունքորեն այո։ Հիմա կարող են թուղթ բերել, ասել՝ վարչապետի ստորագրությունը չկա։ Բայց այդ երկրի օրենսդրությամբ խոսքը ոչ թե մեկ ստորագրություն կեղծելու մասին է, այլ շուրջ 10-12 անգամ։ Ես վարչապետի դատավորը չեմ, ուղղակի տրամաբանական քայլերն եմ ասում:

Նույնիսկ եթե ինքն իսկապես տեղյակ չի եղել, պետք է հրաժարական տա, որովհետև նման մարդու հետ էր շփվում։ Բացի այդ, մեկն էլ Կիպրոսում պետք է կեղծիքներ աներ։ Ուրեմն սրա անունն էլ պիտի իմանանք, սա էլ պետք է նստի։

-Եթե ընդունենք՝ ամեն ինչ կեղծել են և վարչապետի անունն ու գործարար համբավը պարզապես ցանկացել են հեղինակազրկել, բայց չէ՞ որ այստեղ միայն վարչապետի համբավը չէ, չէ՞ որ նա երկրի երկրորդ դեմքն է, և այդ կերպ հեղինակազրկվում է նաև երկիրը, սակայն իշխանությունների կողմից գործնական քայլեր չեն արվում, միայն հերքում են այդ սկանդալը` ասելով, որ գործն ուղարկվել է դատախազություն և ուրիշ ոչինչ:

-Իհարկե, խնդիրն այստեղ շատ ավելի բարդ է, դատախազությունը պիտի պահանջի այն մարդկանց, որոնք մեր երկրի հետ խաղ են արել, իսկ գուցե մեր բյուջե՞ն են գողացել այդ օֆշորի միջոցով, խոսքը վերաբերում է ոչ միայն Հայաստանին, այլև Կիպրոսում այդ գործի հետ առնչություն ունեցած բոլոր անձանց:

Պետք է առաջադրվի քրեական մեղադրանք:

-Վերահսկիչ պալատի տարեկան զեկույցի մասին ի՞նչ կասեք. շատերն այն որակեցին որպես ներկայացում, ի՞նչ էր այն Ձեզ համար՝ իսկապես բացահայտումնե՞ր էին, թե՞ ոչ:

-Վերահսկիչին պետք է լուրջ վերաբերվել, բայց երբեմն Վերահսկիչի զեկույցում լինում են նման դեպքեր, երբ խոսում են մի խախտման մասին, ու հետո պարզվում է, որ էդ խախտումը մարդիկ գիտեին, ու ընդհանրապես դա խախտում չի: Սակայն հիմնականում Վերահսկիչը չարժեր այդ վերաբերմունքին։ Վերահսկիչը պետք է հիմնավոր ներկայացնի ասելիքը, պետք է ասի՝ այս կամ այն բյուջետային ծախսը կատարվե՞լ է ըստ օրենքի, թե՞ ոչ, ավելի էժան կամ ավելի լավ կարո՞ղ էր ծախսել, սա ճիշտ հիմնավորում է Վերահսկիչի կողմից։ Եթե մենք օրենքների պրիզմայով ենք նայում, Վերահսկիչը չի կարող մտնել ու ասել, թե ինչ տեխնոլոգիայով կարելի էր այդ գործն անել կամ շինարարությունն այս կերպ անել։ Վերահսկիչի գործը չէ գնահատականներ տալը, բայց, նորից եմ կրկնում, Վերահսկիչը նման վերաբերմունքի արժանի չէր։

-Եվրասիական Միությո՞ւն, թե՞ Եվրոպական Միություն:

-Երկուսն էլ չկա: Վիլնյուսում ընդամենը նախաստորագրվելու է Ասոցացման համաձայնագիրը, բայց դա չի նշանակում, որ դրանից հետո մեզ հրավիրելու են Եվրոպական Միություն, մենք Եվրամիության հետ բանակցության չենք կարող գնալ թեկուզ նրա համար, որ մեր տարածքում ռուսական զենք կա:

Նույնությամբ չկա նաև Եվրասիական Միությունը, կա Մաքսային Միություն, և ես կարծում եմ, որ Մաքսային Միությանը կհաջորդի ռուբլու միասնական գոտին: Այս փուլում դառնալով Ասոցացման համաձայնագրի անդամ՝ Հայաստանը չի խախտում որևէ բան Ռուսաստանի հետ, եթե խախտեր, Եվրոպան չէր ստորագրի: Նախագահական ընտրությունների քարոզարշավի ժամանակ ես քարոզում էի չեզոք քաղաքականություն, եթե այսօր Եվրասիական Միություն լիներ, մենք չէինք կարող մտնել մի քանի պատճառով, թեկուզ նաև նրա համար, որ շատ կարևոր զենք է ազգային արժույթը։ Նմանապես ես չեմ տեսնում Եվրամիության հեռանկար, որովհետև եվրոն հնարավոր չէ շարունակել, հնարավոր չէ մի տարածքում ունենալ արժույթ, որտեղ երկրների մի մասը արտահանող է, մյուս մասը ներմուծող:

Այն երկրները, որոնք Եվրամիությունում են և ազգային արժույթից չեն հրաժարվել, ծաղկում են Եվրամիության հաշվին:

Աշխարհը փոխվել է, և ավանդական մակրոտնտեսական գոտիները ոչինչ չեն անում:

-Ի դեպ, շնորհավորում եմ Ձեզ մեգաէկոնոմիկայի Ձեր հեղինակած գրքի լույս տեսնելու կապակցությամբ, առավել ևս, որ հրատարակվել է նաև անգլերեն, որը դասագիրք է ճանաչվել Ուկրաինայի բոլոր բուհերում:

-Այո, շնորհակալ եմ. ժամանակն է, որ տնտեսագիտությունն ունենա երեք հիմնական բազային գիտություն` միկրոէկոնոմիկա, մակրոէկոնոմիկա և մեգաէկոնոմիկա:

Galatv.am, Սեդա Ղուկասյան