Վերլուծություններ

Տնտեսության «հեղափոխական» զարգացումների ու «թռիչքային աճերի» արդյունքում 3 տարում ՀՆԱ չնչին աճ ունենք։ Դեռ չհաշված, որ աճի մի մասն էլ հաշվարկային է։ Փոխարենը՝ պետական պարտքն իսկապես հեղափոխական տեմպերով ավելացել է։ Ու եթե նույնիսկ ոչինչ, բացարձակ ոչինչ չարվեր տնտեսության մեջ՝ միայն պետական պարտքի ավելացման հաշվին ՀՆԱ աճը հիմա պիտի ավելի մեծ լիներ, քան կա։ 

Ճիշտ է, այսօր դրանք գտնվում են բավական բարձր մակարդակում, բայց միայն այն պատճառով, որ տարեսկզբին 750 մլն դոլարի նոր պարտք ներգրավեցինք՝ եվրոպարտատոմսերի հերթական թողարկման միջոցով։ Տարադրամային այդ միջոցները համալրեցին Կենտրոնական բանկի պահուստները։ Այլապես՝ հիմա դրանք անհամեմատ ավելի քիչ կլինեին։

Հավանաբար շատերն են հիշում, թե ժամանակին Նիկոլ Փաշինյանն ինչ էր ասում հանրային ծառայությունների սակագների վերաբերյալ. սպառողները շատ են վճարում, որովհետև համակարգը կոռումպացված է, սակագները չհիմնավորված բարձր են, իշխանությունները թալանում են ժողովրդին։ Երբ գան իշխանության, կվերացնեն թալանն ու գողությունը, կիջեցնեն սակագները։ Թե ինչ եղավ հետո, հայտնի է. հանրային ծառայությունների սակագները ոչ միայն չնվազեցին, այլևս՝ ի հեճուկս Նիկոլ Փաշինյանի խոստումների, բարձրացան ու շարունակելու են բարձրանալ։

Կառավարությունը մտադիր է հրաժարվել շրջանառության հարկից։ Փոքր և միջին բիզնեսի համար շրջանառության հարկն ընդհանրապես կդադարի գործել։ Այս հատվածում աշխատող բիզնեսը կտեղափոխվի հարկման ընդհանուր դաշտ և կհարկվի ավելացված արժեքի հարկով։ Կառավարությունը խնդիր ունի բյուջեի եկամուտների հետ կապված ու հակված է այդ խնդիրը լուծել նաև ՓՄՁ-ների վրա հարկային ճնշումը մեծացնելու միջոցով։

Երկնիշ տնտեսական աճի մոլուցքով տառապող էկոնոմիկայի նախարարը հիմա էլ անցել է գյուղատնտեսությանը. կտրուկ աճ է կանխատեսում։  

Գնաճի բարձր տեմպերը կրկին սկսել են անհանգստացնել Կենտրոնական բանկին։ Մի պահ դադար վերցնելուց հետո՝ մայիսի 4-ին, ԿԲ-ն ևս մեկ անգամ վերանայեց վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը։

Անկեղծ ասած, շատերն են փորձում պարզել վիճակագրության նկատմամբ վերաբերմունքիս պատճառը: Երևի դժվար է բացատրել, որ վիճակագրական հաշվետվությունները նույնքան ինտրիգ ու արկածախնդրություն են պարունակում իրենց մեջ, որքան, մանկապատանեկան բառապաշարով ասած՝ «կռիվ-կռիվ կինոները»: Կամ մանկապատանեկան արկածային վեպերը:

Կան ֆիլմեր, որոնք դիտելուց հետո որոշ ժամանակ անց ցանկություն է առաջանում այն ջնջել հիշողությունից՝ կրկին դիտելու համար: Մեր ժամանակների, չեմ վախենա այդ բառից, մեծագույն ռեժիսորի՝ Լարս ֆոն Թրիերի հոգեբանական թրիլլերը՝ «Տունը, որը կառուցել է Ջեքը» (2018) այդպիսի կինոնկարներից մեկն է:

Ընտրությունների օրը դեռ չնշանակած՝ իշխանությունը լծվել է նախընտրական քարոզչության գործին։ Չնայած երկրին պատուհասած աղետին՝ փորձում են ամեն ինչ այնպիսի վառ գույներով ներկայացնել, կարծես մարդիկ կույր են ու չեն տեսնում, թե ինչ է կատարվում։ Աճերից ու զարգացումներից են խոսում, երբ երկրում գնալով խորանում է աղքատությունը։

Պատերազմական ֆիլմը նույնքան հին է, որքան կինեմատոգրաֆը: Ֆիլմը տասնամյակներ շարունակ եղել է և մնում է քարոզչության լավագույն միջոցներից մեկը:

Դժվարանում եմ գրել՝ սրբապատկեր, խորհրդանիշ, մեծ վարպետ: Հրաչյա Ներսիսյանը հայ կինեմատոգրաֆի առաջամարտիկներից է. մեծանուն դերասանի առաջին դերը կինոյում եղել է հայկական առաջին ֆիլմում. 1925 թվականին նկարահանված «Նամուս» կինոնկարում Հրաչյա Ներսիսյանը խաղացել է Ռուստամի դերը:

Վերջալույս Միրիջանյանի Հայաստան մայրիկը Վանի արգասիքն է

Տարածքային լայն ընդգրկումը, բոլոր տարիքի մարդկանց ներառումը պատումում ու մարդկային

Հայաստանում թացն ու չորը խառնվել է իրար. մեկը մի բան է ասում իշխանության բեսպրեդելի, Սահմանադրությունը ոտնահարելու, օրենքները խախտելու մասին, մյուսն արդարացնում է ու հիմնավորում։ Մարդիկ այդպես էլ չեն կարողանում կողմնորոշվել, թե որտե՞ղ է ճշմարտությունը։    

Նոր աշխատատեղեր Հայաստանում շատ քիչ են ստեղծվում։ Անգամ ճգնաժամից առաջ կամ «լավ» ժամանակներում, որի մասին այդքան շատ են սիրում հիշատակել իշխանությունները, նոր աշխատատեղեր  Հայաստանում գրեթե չէին ստեղծվում։ Դրանք հիմնականում ստվերային աշխատատեղեր էին, որոնք այսօր էլ կան, ու որոնց հաշվին ավելանում են ոչ թե իրական աշխատատեղերը, այլ աշխատատեղերի թվերը։ Դրանք աշխատողին ոչինչ չեն տալիս։

Հայաստանի տնտեսության վերականգնման հեռանկարների վերաբերյալ լավատեսությամբ չեն փայլում նաև ներքին ֆինանսական կառույցների գնահատականները։ Բոլորովին վերջերս Կենտրոնական բանկը նույնիսկ վերանայեց ու նվազեցրեց աճի իր նախորդ կանխատեսումը։ Նախկին 2 տոկոսի դիմաց՝ հիմա այն 1,4 տոկոս աճի պոտենցիալ է տեսնում, որն ավելի շատ մոտ է ԱՄՀ մասնագետների կանխատեսումներին։

Ալ Պաչինոյի հետ յուրաքանչյուրն իր սիրելի ֆիլմն է առաջինը ասոցացնում՝ «Կնքահայրը», «Կնոջ բույրը», «Սպիով դեմքը», «Սատանայի փաստաբանը» և այլք: Ես առաջինների շարքում եմ. օրեր առաջ իր 81-ամյակը նշած դերասանն իմ կինեմատոգրաֆիական կնքահայրն է և ես երբեք չէի բացահայտի իմ գեղարվեստական կնքահոր փխրունությունը, եթե չլիներ Քիլիան Մըրֆին:

Հրապարակվեցին այս տարվա առաջին եռամսյակի սոցիալ-տնտեսական վիճակը բնութագրող նախնական մակրոտնտեսական թվերը: Ինչպես և սպասվում էր, մասնագետները հանգիստ ընդունեցին դա: Անգամ իշխանության մաս կազմող տնտեսագետների մեծ մասը չփորձեց «հպարտանալ» դրանցով: Ի տարբերություն քաղաքականամերձ գործիչների: Որովհետև այս ու ապագա երկու ամսվա ընթացքում սոցիալ-տնտեսական վիճակագրությունը 2021թ․ քիչ թե շատ աշխատող տնտեսության թվերը ստիպված համադրում է 2020-ի լոքդաունի պայմաններում արձանագրված տվյալների հետ:

Պետության ֆինանսական բեռը վերջին երկու տարիներին կտրուկ ծանրացել է։ Մի կողմից՝ նվազել են բյուջեի եկամուտները, մյուս կողմից՝ մեծացել է ծախսերի ճնշումը՝ ստանձնած նոր ֆինանսական պարտավորությունների պատճառով, որոնք ժամանակին բավարար հիմնավորված չեն եղել տնտեսական զարգացումներով։

Հայ կինեմատոգրաֆը լի է գրավիչ դեմքերով, արտահայտիչ դիմախաղով և գեղեցիկ մարմիններով, բայց հայ դերասաններից իր ինքնատիպ առնականությամբ, եթե կուզեք՝ առեղծվածային գրավչությամբ առանձնանում է Խորեն Աբրահամյանը: Ո՞րն է գանգրահեր այս հսկայի առնականության գաղտնիքը, ի՞նչն է նրան մեծ հմայք հաղորդում:

Սյունիքի դեպքերը ծանր տարած իշխանություններն ընտրություններից առաջ խստացնում են Քրեական օրենսգրքի պահանջները, որպեսզի պատժեն քաղաքական հակառակորդներին։ Բայց, իհարկե, չեն պատրաստվում բավարարվել միայն դրանով։ Տնտեսությունը ճգնաժամից հանելու ուղիներ փնտրելու և խթաններ ստեղծելու փոխարեն՝ սկսել են ռեպրեսիաներ կիրառել քաղաքական հակառակորդների տնտեսական գործունեության նկատմամբ. բիզնես են փակում, ոստիկանություն ու ԱԱԾ են կանչում, քրեական գործեր են «կարում»՝ այդ ճանապարհով փորձելով ընտրություններից առաջ ասպարեզից հեռացնել անհնազանդներին։

Առավել հետաքրքիր է կանանց թեման փնտրել այնտեղ, որտեղ այն հնարավոր լավ թաքցված է: Հենրիկ Մալյանի «Մենք ենք, մեր սարերը» (1969 թ.) ֆիլմը վերը նշվածի լավագույն օրինակներից է:

5,8 տոկոս գնաճը՝ եկամուտների չավելացման պայմաններում, լուրջ ծանրություն է սպառողների համար։ Բայց դա այն ամբողջ պատկերը չէ, որը թաքնված է գնաճի տակ։

Վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել է հերթական տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը։ Մեկամյա անընդմեջ անկումից հետո, մարտին՝ նախորդ տարվա մարտի համեմատ, աճ է արձանագրվել։ Որ այդպես էլ պիտի լիներ, պարզ էր ի սկզբանե։ Բայց չպետք է մոռանալ, թե դա ինչի արդյունք է։

Սպասվող խորհրդարանական ընտրություններին իշխանությունները գնում են երկրի ղեկավարումը լիակատար ձախողած. տնտեսությունը քայքայված է, երկիրը՝ անպաշտպան, հասարակությունը՝ բարոյալքված, ապագան՝ անորոշ։ Այս պայմաններում ի՞նչ է մնում անել վերարտադրվելու համար՝ կրկին օրակարգ բերել նախկիններին ու փորձել ամբողջ մեղքը բարդել նրանց վրա։ Այն, ինչ անում էր Նիկոլ Փաշինյանը՝ կառավարության ծրագրի կատարման 2020թ. հաշվետվությունը Ազգային ժողովում ներկայացնելու ժամանակ։

Փաստ է, որ գոնե մինչև այժմ թուրքական ապրանքների դեֆիցիտ ներքին շուկայում չի նկատվել։ Գուցե և ինչ-որ ապրանքներ հիմա գալիս են այլ երկրներից։ Բայց այս արգելանքի նպատակը ամենևին էլ միայն թուրքական ապրանքների հոսքը Հայաստան կասեցնելը չէր և փոխարինելը ուրիշ երկրների արտադրանքով։

Տնտեսական կանխատեսումներն անշնորհակալ զբաղմունք են: Սա, հավանաբար, միակ բանն է, որ մեր իշխանությունները գիտեն տնտեսության մասին: Որպես ապացույց՝ կարելի է հիշել բոլոր առումներով ողբերգական 2020թ․ պետական բյուջեի ուղերձը:

Ավագ դպրոցի աշակերտներ Մերիենի և Քոնելի բարդ ու բազմափուլ հարաբերությունները ցուցադրող հեռուստասերիալը սիրո պատմություն է: Ուշագրավ է, որ այն պարզապես չի ներկայացնում պատմությունը գլխավոր հերոսների սիրո, այլ տալիս է հետազոտելու հնարավորություն և ազատ տարածություն՝ տեսնելու, թե սերը ինչ ձևեր կարող է ընդունել և որքան խորը կարող է ազդեցություն թողնել մարդկանց վրա, երբեմն նույնիսկ ամենաանսպասելի կերպով:

Արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների շուրջ իշխանության և խորհրդարանական խմբակցությունների ղեկավարների միջև ձեռք բերված պայմանավորվածություններն առայժմ միայն հայտարարությունների մակարդակում են։ Չնայած դրան՝ Նիկոլ Փաշինյանը վաղուց արդեն սկսել է ոչ պաշտոնական քարոզչությունը։ Դրա համար նա օգտագործում է բոլոր հնարավոր հարթակները. Ազգային ժողովի ամբիոնից լուտանքներ է թափում նախկինների հասցեին՝ նրանց մեղադրելով հազար ու մի մեղքերի մեջ, այցելում է մարզեր, բոցաշունչ ելույթներ ունենում Հայաստանի ու Արցախի պայծառ ապագայի մասին, խոնարհվում ղարաբաղյան պատերազմում զոհվածների գերեզմանների առաջ, համբուրում նրանց հարազատների ձեռքերը։

Մինչ իշխանությունները ոտնատակ են տալիս բանկային գաղտնիքը և ոչնչի առաջ կանգ չեն առնում՝ վերահսկողության տակ վերցնելու կապիտալի շարժերը, փողը լքում է բանկային համակարգը։ Դադարել են աճել բնակչության բանկային խնայողությունները։ Հիմա դրանք ավելի քիչ են, քան մեկ տարի առաջ էին։ Մինչդեռ նախկինում բնակչության բանկային խնայողություններն ավելանում էին տարեկան ընդհուպ 14-15 տոկոսով։