Առողջական ի՞նչ խնդիրներ են առաջացել կորոնավիրուսից հետո, ջրծաղիկի դեպքում արդյո՞ք վնաս է ասպիրինը. պարզաբանում է համաճարակաբանը

Ինչպես եվրոպական տարածաշրջանի երկրներում, այնպես էլ մեր երկրում առավել շատ տարածված է ու շրջանառվում է գրիպի Ա տեսակի H1N1 ենթատեսակը, սակայն արձանագրվում է նաև Ա տեսակի H3 ենթատեսակը, ինչպես նաև Բ տեսակի հարուցիչներ: Համաճարակաբանները փաստում են, որ գրիպի սեզոնը սկսվում է հոկտեմբերից և շարունակվում մինչև ապրիլ-մայիս։

Գրիպի, կորոնավիրուսի և դրա հետևանքների, ջրծաղիկի մասին զրուցել ենք համաճարակաբան, ԵՊԲՀ համաճարակաբանության ամբիոնի պրոֆեսոր Մերի Տեր-Ստեփանյանի հետ:

– Տիկին Տեր-Ստեփանյան, Հայաստանում օդակաթիլային վարակներ են տարածված, մարդիկ անգամ դրանց տվել են «անանուն վիրուս» անվանումը. լինում է և՛ գլխացավ, և՛ հոդացավ: Իրականում սա մի քանի վիրուսների համակցությո՞ւն է:

– Տարբեր վիրուսներ են, որովհետև մենք գտնվում ենք սեզոնային վերելքի շրջանում: Ընդհանրապես փետրվար-մարտ ամիսները համարվում են սեզոնային սուր շնչառական վարակի վերելքի շրջան: Կա գրիպ, ադենովիրուս, ռեսպիրատոր  սինցիցիալ վիրուս: Որոշակի բարձրացում է նկատվում կորոնավիրուսային վարակի առումով: Վերջին օրերին ավելացավ նաև կարմրուկը:

– Մարդիկ հիվանդանալիս պետք է դիմեն բժշկի՞, որ հասկանան, թե որ վիրուսն է:

– Այո, որովհետև այս պարագայում ինքնաբուժումը ցավալի հետևանքներ կարող է ունենալ: Բայց խորհուրդ է տրվում մեկուսանալ՝ հենց առաջին նշաններն ի հայտ գալու դեպքում, որովհետև դրա տարածումը բավականին ինտենսիվ է և ազդում է ոչ միայն մեկ անհատի առողջության առումով, այլև կարող է խնդիր դառնալ նաև հանրային առողջության համար: Օդակաթիլային վարակները բոլորն ունեն միանման սկիզբ, ընթանում են բարձր ջերմությամբ, ընդհանուր թուլությամբ, քթահոսությամբ, հոդացավեր, մկանացավեր: Գրիպին, ինպես նաև կորոնավիրուսին ավելի շատ բնորոշ է հոդացավը, մկանացավը, գլխացավը:

– Հասարակության մոտ դեռևս արմատացած չէ այն, որ վատ զգալիս պետք է մնան տանը: Գործատուներն էլ, կարելի է ասել, լավ չեն վերաբերվում, երբ մարդն ասում է՝ հիվանդ եմ, տանը մնամ: Այստեղ անելիք ունե՞ն բժիշկները, Առողջապահության նախարարությունը:

– Կարծում եմ, իրազեկվածությունը պետք է բարձրացնել երկկողմանի՝ և՛ գործատուի, և՛ աշխատողի: Երբեմն ասում են՝ ուղղակի մրսած եմ, ու շարունակում են աշխատել, բայց այդ «ուղղակի մրսելը» միշտ ուղեկցվում է որևէ վիրուսով, և հետագայում «մրսում» են իր գործընկերները: Հետագա բարդություններից և խնդիրներից խուսափելու համար ճիշտ կլինի մեկուսանալ՝ նույն գործատուի շահերից ելնելով, որ չատարածվի բռնկումը:

– Կորոնավիրուսը հիմա հետընթա՞ց է գրանցել:

– Համավարակի ավարտ չի արձանագրվել: Շարունակվում է, բայց որոշակի նվազում կա: Մեղմացել են նաև ախտանիշները: Իրավիճակը բարդանում է նրանով, որ կորոնավիրուսի հետ միասին, գլուխ են բարձրացրել մնացած վարակները, որոնք տարբեր սահմանափակումների պատճառով բավականին երկար մենք չէինք տեսել: Երկու-երեք տարի գրիպի այսպիսի վերելք չէինք ունեցել: Որոշակի նվազում կար աղիքային վարակների առումով, որովհետև մարդիկ ինտենսիվ ձեռքերի հիգիենա էին կիրառում:

– Մարդիկ նշում են, որ կորոնավիրուսով վարակվելուց հետո տարբեր հիվանդություններ են ի հայտ եկել. վահանաձև գեղձի, նյարդաբանական, սիրտ-անոթային խնդիրներ: Ուսումնասիրություն կատարվե՞լ է, թե կորոնավիրուսը ո՞ր հիվանդությունների զարգացման պատճառ է դարձել:

– Հետազոտություններն անընդհատ շարունակվում են և բավականին երկար կտևեն, որովհետև կան, այսպես կոչված, վաղ և ուշ ի հայտ եկող բարդություններ: Այսօր ունենք այսպիսի՝ «երկարատև քովիդ» հասկացությունը, երբ հիվանդանալուց հետո 90 օր անց մարդիկ ունենում են կլինիկական ախտանշաններ: Այո՛, նշվում է և՛ վահանաձև գեղձի, և՛ անոթային, շնչառական խնդիրների մասին: Դեռևս ուսումնասիրության փուլում է, և կարծում եմ՝ ի հայտ կգան նոր խնդիրներ, որոնց մասին դեռևս չի էլ խոսվել:

– Օրինակ, վահանաձև գեղձի դեպքում նշվում է, որ զարգացել է աուտոիմուն թիրեոդիտ: Կբուժվե՞ն, թե՞ ամբողջ կյանքում մարդուն հետապնդելու է այն:

– Աուտոիմուն հիվանդությունները բժշկության բավականին հետաքրքիր ոլորտ են: Մարդու իմուն համակարգն անհատական է: Մի դեպքում կարող է լինել կարճաժամկետ, մյուս դեպքում՝ երկարաժամկետ:

– Շատերը խուսափում են կորոնավիրուսի դեմ պատվաստվելուց՝ նշելով, որ կարճ ժամանակում ստեղծվեցին պատվաստանյութերը:

– Պատվաստանյութերը ստեղծվեցին ոչ թե զրոյից, այլ արդեն առկա բազայի վրա: Հաջորդ վիրուսի նախապատրաստումն արդեն ենթադրում է 100 օր: Կորոնավիրուսի դեպքում մեկ տարի տևեց: Վարակիչ հիվանդության դեմ պայքարում պատվաստանյութը համարվում է ամենալավ գործիքը: Կորոնավիրուսի պատվաստանյութի նկատմամբ այդ բացասական տրամադրվածությունն ամբողջ աշխարհում բերեց ավելի վատ միտման՝ ունեցանք մանկական տարիքում երեխաներին պատվաստելու կտրուկ նվազում: Արդյունքում՝ այսօր կա պոլիոմելիտ՝ Իսրայելում, որը երկար տարիներ համարվում էր ազատ գոտի, եվրոպական բազմաթիվ զարգացած երկրներում կա դիֆթերիա, կապույտ հազ և կարմրուկ:

– Եթե կարմրուկի դեմ պատվաստանյութ կա, ապա նույնը չենք կարող ասել ջրծաղիկի դեպքում:

– Ջրծաղիկի դեմ կա պատվաստանյութ, ուղղակի Հայաստանում չունենք: Առողջապահության նախարարությունը նախատեսում է ներդրում: Ջրծաղիկը հերպեսների շարքին պատկանող վիրուս է, որը կոչվում է գոտևորող որքին: Սա ջրծաղիկի նման ցանային էլեմենտ է, որն ի հայտ է գալիս այն մարդկանց մոտ, ովքեր նախկինում տարել են ջրծաղիկ: Վիրուսը կարող է պահպանվել նյարդային հանգույցներում, գլուխ բարձրացնել իմունիտետի ընկճման արդյունքում:

– Վիրուսների դեպքում մարդիկ օգտագործում են հակաբիոտիկներ, որքանո՞վ են դրանք վտանգավոր:

– Հակաբիոտիկները, ունենալով դրական ազդեցություն, երկարացրեցին մարդու կյանքի միջին տևողությունը: Բայց այսօր հակաբիոտիկների առումով լուրջ խնդիր կա՝  դրանց նկատմամբ մանրէների կայունության առումով: Եվ մարդկանց կողմից հակաբիոտիկների անվերահսկելի, երբեմն ոչ նպատակային օգտագործումը հանգեցնում է նրան, որ հակաբիոտիկը դառնում է անարդյունավետ: Հակաբիոտիկների զինանոցը սպառման եզրին է: Մոտ 40 տարի նոր սերնդի հակաբիոտիկներ չեն ստեղծվել և հետազոտություն էր արվել, որ եթե այսպես շարունակենք օգտագործել հակաբիոտիկները, ապա մինչև 2050 թվականը դրանք կդառնան անիմաստ: Կվերադառնանք այն նախապատերազմյան շրջանին, երբ հակաբիոտիկ չկար, և վարակիչ հիվանդությունը յուրահատուկ բուժում չուներ: Բժիշկը պետք է ստուգի հակաբիոտիկի նկատմամբ մանրէի զգայունությունը, ապա նոր թիրախային նշանակի տվյալ հակաբիոտիկը:

– Ճի՞շտ է, որ ջրծաղիկի դեպքում ասպիրինի օգտագործումը կարող է մահվան հանգեցնել:

– Որոշ դեպքերում ասպիրինի օգտագործումը կարող է հանգեցնել մահվան, եթե, օրինակ, մարդն ունի Ռեյնի սինդրոմ: Ցանկացած դեղամիջոցի կիրառում պետք է լինի բժշկի խորհրդով:

– Կապ ունե՞ն ջրծաղիկի պատվաստանյութն ու աուտիզմ հիվանդության զարգացումը:

– Միֆը շրջանառվեց ոչ թե ջրծաղիկի, այլ կարմրուկի դեմ պատվաստանյութի ժամանակ: Անգլիացի գիտնականներից մեկը հոդված տպագրեց, որտեղ կապ էր հաստատել աուտիզմի և ԿԿԽ (կարմրուկ, կարմրախտ, խոզուկ) պատվաստանյութի միջև: Հետագայում այդ միֆը հերքվեց, քանի որ հետազոտությունը չուներ ապացուցողական հենք:

Մանրամասները՝ տեսանյութում