«Շեշտը դրված է հնարավորինս մաքսիմում քաղաքացիների նկատմամբ ակտեր կայացնելու և գանձելու վրա. Աշխատում են քանակի վրա՝ որքան շատ, այնքան լավ». Սուրեն Պարսյան

Ազգային ժողովում վերջին օրերին քննարկվում էր երթևեկության ոլորտի բարեփոխումներն ու դրան առնչվող օրենսդրական փոփոխությունների մասին փաթեթը: ԱԺ կողմից ճանապարհային երթևեկության կանոնակարգման բալային համակարգի ներդրման օրինագծում և կից «Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» նախագծում երկրորդ ընթերցումից առաջ ավելացվել էր դրույթ, որով քաղաքացիները Ճանապարհային ոստիկանության արձանագրած խախտումները Վարչական դատարանում բողոքարկելու համար պարտավորվելու են վճարել 4000 դրամ պետական տուրք: Նախագիծն առաջին ընթերցմամբ քննարկման դնելու ժամանակ այս դրույթը չի եղել, ու, ըստ ընդդիմադիր որոշ պատգամավորների, երկրորդ ընթերցումից առաջ շտապ բերվել է ու այնպես է արվել, որ այդ մասին չբարձրաձայնվի:

«Նախկինում այդ տուրքը չկար: Միայն պարտված վեճերի դեպքում էր, որ քաղաքացին պարտավոր էր այդ գումարը վճարել: Նման տուրքեր նախատեսված են նաև Վերաքննիչ դատարանում՝ 10.000 դրամ, և Վճռաբեկում՝ 20.000 դրամ: Այսինքն, եթե բոլորն իրար գումարենք, կստացվի՝ 34.000 դրամ պետական տուրք պետք է վճարես, որպեսզի քո ճանապարհային ոստիկանության ակտը բողոքարկես դատական կարգով»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց տնտեսագետ, իրավաբան Սուրեն Պարսյանը:

Թե ինչո՞ւ է օրենքի նախագծում երկրորդ ընթերցումից առաջ այս դրույթը ծածուկ տեղ գտել՝ Պարսյանը մեկ պատասխան ունի: Նա վստահ է, որ հասարակությունը օրենքի այս նախագիծը չէր կարող դրական ընդունել:

«Ազգային ժողովն էլ վերջին պահին, գաղտագողի, ուղղակի մտցրեց երկրորդ ընթերցման ցանկի մեջ, և ընդունվեց: Վստահեցնում եմ՝ պատգամավորներից շատերն ուղղակի տեղյակ չէին այս պետական տուրքի սահմանման մասին, և ուղղակի օգտվելով անտեղյակությունից՝ այս նախագիծն անցկացրեցին, այսպես ասած՝ սղացրեցին»,- ասաց մեր զրուցակիցը:

Բացի այդ, նոյեմբերի 30-ին Վարչական իրավախախտումների մասին օրենքում ևս մեկ փոփոխություն էր իրականացվել: Համաձայն այդ փոփոխության՝ քաղաքացիները ՃՈ ակտերը նախ պետք է բողոքարկեն վերադասության կարգով՝ ՀՀ ոստիկանությունում, հետո նոր կկարողանան դիմել դատարան:

«Ըստ էության, ամեն ինչ արվել է, որ մարդը, ով ենթարկել է ՃՈ վարչական ակտի, ուղղակի չմտնի այդ գործընթացի մեջ, նախ՝ չդիմի ոստիկանություն՝ մերժվի, հետո էլ արդեն դատարան դիմելիս՝ պետական տուրք վճարի, այլ ուղղակի գնա իր 2000-ը, 3000-ը, 5000-ը վճարի՝ գնա»,- նկատեց տնտեսագետ իրավաբանը:

Վերլուծությունների համաձայն՝ Վարչական դատարանները գերծանրաբեռնված են ՃՈ ակտերով, և դրանք կազմում են Վարչական դատարանում քննվող գործերի 40 %-ը: Պարսյանի համար այս փաստը քաղաքացիների՝ դատարաններին վստահելու ապացույցն է:

Նա վստահեցնում է՝ քաղաքացիները նախընտրում են դիմել ոչ թե՝ ոստիկանություն, այլ՝ դատարան, քանի որ ոստիկանությունում դիմումները հիմնականում մերժվում են:

Մեկ այլ վիճակագրության համաձայն՝ վերջին 2 տարում դատարանները  ոստիկանությունից գանձել են 94 միլիոն դրամ դատական ծախսերի գումար: Փաստորեն, ոստիկանությունը պարտվել է Վարչական դատարաններում և ստիպված է եղել վճարել 4000-ական դրամ պետական տուրքերը, դատարանի, անգամ՝ քաղաքացիների իրավունքները ներկայացնող փաստաբանների ծախսերը:

Սուրեն Պարսյանի խոսքով՝ պետական գույքի վճարը քաղաքացիների վրա թողնելը լուծում է նաև այս խնդիրը: Բոլոր ծախսերը պարտավորվում են հոգալ քաղաքացիները:  Ըստ իրավաբանի՝ քաղաքացիների վրա լրացուցիչ ֆինանսական բեռ դնելով՝ իշխանությունը ցանկանում է հասնել նրան, որ քաղաքացիներն ընդհանրապես չմտածեն բողոքարկման մասին և վճարեն արված ու չարված խախտումների համար:

Պարսյանի գնահատմամբ՝ քաղաքացիներին ստիպելը նախ՝ վերադասության կարգով, ոստիկանություն, ապա դրանից հետո՝ նոր դատարան դիմելը ՀՀ Սահմանադրության և երկրի ստանձնած միջազգային պարտավորությունների խախտում է:

«Յուրաքանչյուր ոք իրավունք ունի դատական պաշտպանության: Ես եմ որոշում, թե իմ խախտված իրավունքներն ինչ կարգով եմ պաշտպանելու»,- նկատեց նա:

Սուրեն Պարսյանը մեզ հետ զրույցում պատմեց նաև իր օրինակի մասին: Նա անցած տարի դիմել է դատարան, քանի որ, ինչպես նա նշեց՝ այնքան պարապ չէր, որ դիմեր նախ՝ ոստիկանություն, մերժվեր, հետո գնար դատարան: Նա վստահ է՝ քաղաքացիներից շատերը ևս իր նման են մտածում, քանի որ կա ընդհանուր պրակտիկան, հետևաբար՝ մարդիկ նախընտրում են իր նման դիմել վարչական դատարան և հաղթել վեճը:

«Սա արվում է նրա համար, որ մարդիկ չվճարեն, չբողոքարկեն, չհամարձակվեն բողոքարկել, ու մենք խնդիր ենք ունենալու: Ոստիկանական համակարգը պատրաստ չէ անաչառ ձևով վերանայել իր իսկ ընդունած ակտերը: Պետք է լուծում գտնենք, նման սխալ մոտեցմամբ մենք խնդիրը ոչ թե լուծում ենք, այլ ավելի ենք մեծացնում»,- ասաց Ս. Պարսյանը:

Մեկ լուծում է, օրինակ, ակտերի ուսումնասիրման սխեման բարելավելը, քանի որ այն այսօր խճճված է և ոչ հասցեական: Փաստացի, երբ այսօր ոստիկանն ակտ է կազմում, պատասխանատվություն չի կրում իր նշանակած ակտի համար, ու նրա անմիջական ղեկավարը ևս չի վերահսկում աշխատանքը:

«Հիմնական շեշտը դրված է հնարավորինս մաքսիմում քաղաքացիների նկատմամբ ակտեր կայացնելու և գանձելու վրա: Աշխատում են քանակի վրա՝ որքան շատ, այնքան լավ: Քաղաքացիների մի մասը, անգամ հասկանալով, որ սխալ չի արել, վճարել է: Հիմա արդեն այդ քանակությունն ավելի կմեծանա»,- ասաց Սուրեն Պարսյանը:

Խնդրի մեկ այլ լուծում կարող է լինել Վարչական դատարան անվճար բողոքարկելու տարբերակը: Դա ոստիկաններին կստիպեր ավելի զգոն լինել ակտերի նշանակման որոշումներ կայացնելիս:

Այսօր խնդիր կա նաև Ճանապարհային ոստիկանության կանոնները հստակեցնելու հարցում: Պարսյանի խոսքով՝ շատ դեպքերում հենց ոստիկանությունն է խառնաշփոթ ստեղծում՝ նույն գծանշման վրա մեկ այլ գծանշում անելով: Նա վստահ է՝ քաղաքացու վրա ֆինանսական մեկ այլ բեռ դնելը խնդրի համակարգային լուծում չէ:

Հարցին՝ արդյո՞ք այս նախագիծը հնարավորություն կտա, որ քաղաքացիներն ավելի ուշադիր լինեն երթևեկելիս և ավելի քիչ խախտումներ կատարն, Պարսյանը միանշանակ բացասական պատասխան տվեց:

«Մեզ մոտ ճանապարհատրանսպորտային կանոնները խախտում են ոչ միայն այն պատճառով, որ մարդիկ հակված են խախտում անելուն, այլև այն պատճառով, որ գծանշաններն են վատ, ճանապարհներն են վատ, լուսավորության խնդիր կա: Սա համակարգային խնդիր է, և այստեղ ոստիկանությանը և քաղաքացիներին չպետք է  բաժանել հակադիր ճամբարների»:

Մանրամասները՝ 168.am-ի տեսանյութում