«Եթե համանախագահները չեն հերքում Մամեդյարովին, նշանակում է՝ նրանց խաղը նույնն է»․ Տարասով
«Հայկական կողմը միայն հերքմամբ չի կարող ավարտել այս «խաղը»»,- մեզ հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը՝ անդրադառնալով օրերս Վաշինգտոնում կայացած Մնացականյան-Մամեդյարով՝ ԵԱՀԿ ՄԽ հովանու ներքո կայացած հանդիպման արդյունքներին։
Հիշեցնենք, որ հանդիպման արդյունքներով ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները հայտարարություն էին տարածել, որն ուղղված էր շփման գծում և սահմանին ստեղծված իրավիճակի կայունացմանը։ Սակայն նախօրեին հանդիպման ուշագրավ մանրամասներով է հանդես եկել Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովը, որոնք տեղ չէին գտել ԵԱՀԿ ՄԽ հայտարարության մեջ, իսկ հայկական կողմի պնդմամբ՝ չեն համապատասխանում իրականությանը։ Մամեդյարովը Բաքվում նշել է, որ ղարաբաղյան համակարտության լուծումը պետք է լինի փուլային: Ըստ Ադրբեջանի ԱԳ նախարարի՝ Վաշինգտոնում համանախագահները պաշտոնապես կողմերի քննարկմանն են ներկայացրել փաստաթուղթ, որում գրված է, որ առաջին հերթին՝ հայկական զորքերը «պետք է դուրս բերվեն ադրբեջանական տարածքներից»:
«Միջնորդներն առաջարկել են զորքերի դուրսբերում և խաղաղապահների տեղակայում»,- ասել է Մամեդյարովը:
Իսկ ՀՀ ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Աննա Նաղդալյանն ի պատասխան այս պնդումների՝ այսօր հայտարարել է, որ Ադրբեջանի ԱԳ նախարարի պնդումները չեն համապատասխանում իրականությանը, նման մոտեցումն ապակառուցողական է, ինչը արժեքազրկում է խաղաղ գործընթացի լրջությունը:
«Ինչպես նշել էինք դեռևս Վաշինգտոնի հանդիպումից առաջ, դրա ընթացքում քննարկվել են վերջին շրջանում ադրբեջանական կողմի պատճառով սրված իրավիճակի հանդարտեցման հարցեր: Համանախագահները կոչ են արել անմիջապես քայլեր ձեռնարկել՝ վերականգնելու համար խաղաղությանը նպաստող միջավայրը և պահպանելու հրադադարը, և այս ուղղությամբ հանդես են եկել հումանիտար ոլորտին և ռիսկերի նվազեցմանը վերաբերող հստակ առաջարկներով: Այս շրջանակից դուրս ադրբեջանական կողմի ապատեղեկատվությունը հանգեցնում է եզրակացության, որ Ադրբեջանը մտադրված չէ իրականացնելու համանախագահների այդ կոչերը և առաջարկները: Ավելին, այն պնդումը, որ բանակցությունները կարող են հաջող ծավալվել զինադադարի կանոնավոր խախտումների պայմաններում, լրջագույն վնաս է հասցնում կարգավորման ուղղությամբ գործադրվող ջանքերին և խաթարում խաղաղ գործընթացը»,- ասել է Աննա Նաղդալյանը։
Նշենք նաև, որ նախորդ նախարարական մոսկովյան հանդիպումից հետո ևս Մամեդյարովը որոշել էր «անկեղծանալ»։
Ստանիսլավ Տարասովն ասաց, որ, երբ Մամեդյարովը երկար տարիներ շարունակ բանակցություններ է վարում հայկական կողմի հետ, վարում է նաև գաղտնի դիվանագիտություն, ինչպեսև հայկական կողմը՝ հանդիպում են, դրանից հետո ինչ-որ հայտարարություններ են անում, հերքում։ Բայց Տարասովի համոզմամբ՝ Մամեդյարովը երբեք չի դիմել սադրանքների մակարդակի գործողությունների և հայտարարությունների, հատկապես, երբ խոսքը ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների մասին է։
«Դա շատ վտանգավոր է, քանի որ ԵԱՀԿ ՄԽ-ն կարող է ակնթարթորեն և պետք է հերքի այն բոլոր տեղեկությունները և հայտարարությունները, որոնք կարող են խոչընդոտել խաղաղ բանակցային գործընթացին և չեն համապատասխանում իրականությանը։ Երբ կողմերից մեկը սկսում է բարձրաձայնել բանակցային մանրամասներ, իսկ հայկական կողմը, մասնավորապես՝ ՀՀ ԱԳ նախարար Մնացականյանը, ով վաշինգտոնյան հանդիպումից հետո հանդիպեց հայ լրագրողների հետ, երկար խոսեց փաստացի ոչ մի բանի մասին, իսկ Մամեդյարովը հայտարարեց, որ հնարավոր է խաղաղապահ ուժերի տեղակայում հակամարտության գոտում։
Սա նոր գաղափար չէ, դուք գիտեք, որ Մադրիդյան սկզբունքները նախատեսում են նման քայլ, բայց հարցեր կան, թե ինչպես է սա տեղի ունենալու, Ադրբեջանը հանկարծ որոշել է վերադառնալ այս բանաձևին, և այդ բանաձևը նախաձեռնությունը տեղափոխում է Ադրբեջանի կողմ, բայց բազում հարցեր են առաջանում՝ որտե՞ղ են տեղակայվելու խաղաղապահ ուժեր, շփման գծո՞ւմ, թե՞ նոր շփման գիծ է ձևավորվելու։ Ուզեք թե չուզեք, գուցե խոսք գնա որոշ շրջանների ազատագրման մասին, դա հնարավոր է։ Հայաստանը հայտարարում է, որ այդ շրջաններն ապահովում են հայկական կողմերի ռազմավարական պաշտպանությունը, իսկ ԵԱՀԿ ՄԽ-ն ասում է, որ, երբ հայտնվեն խաղաղապահներ, կվերանա անհրաժեշտությունը՝ իրականացնել խորացված անվտանգություն, քանի որ պատասխանատվությունը սկսում են ստանձնել խաղաղապահները։
Իսկ քանի դեռ խաղաղապահներ չկան, ՄԽ-ն հասկանում է, որ այդ ամենն անհրաժեշտ է Հայաստանին անվտանգության ապահովման համար։ Հասկանալով, որ բանակցություններն անարդյունավետ են, Ադրբեջանը գնում է մի կողմից՝ ռիսկային, մյուս կողմից՝ մի քայլի, որով նախաձեռնությունն իր ձեռքն է վերցնում։ Երբ խաղաղապահներ են հայտնվում, ԼՂ հակամարտությունն այլ բնութագրիչներ է ձեռք բերում, «Միացում»-ի խնդիրը վերանում է լիովին, դիտարկվում է Ղարաբաղի կարգավիճակը, կարող է լինել ժամանակավոր կարգավիճակ, այնուամենայնիվ, այս ամենի արդյունքում Ղարաբաղն ամրապնդում է իր սուբյեկտայնությունը։ Այն քայլը, որն ադրբեջանական կողմն է անում, շատ տրամաբանական է և ուժեղ»,- նման կարծիք հայտնեց Տարասովը։
Նրա կարծիքով՝ հայկական կողմը միայն հերքմամբ այս «խաղը» չի կարող ավարտել, պետք է կոնկրետ խաղալ այն խաղը, որն առաջարկվում է։ Այսինքն, ըստ Տարասովի՝ ոչ թե պետք է լինի հերքում Մնացականյանի, այլ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների կողմից, որոնք վերադարձրել են այդ պրոյեկտը, նրանք պետք է ասեն, որ Մամեդյարովը ճիշտ չի ասում, որ քննարկվել են միայն անվտանգության միջոցառումները։
Իսկ վերլուծաբանի համոզմամբ՝ եթե համանախագահները չեն հերքում, նշանակում է, որ Մամեդյարովի ու համանախագահների խաղը նույնն է։ «Եթե չեն հայտարարում, նշանակում է, որ ԵԱՀԿ ՄԽ-ն առաջարկներ է արել, դա փոխում է պանորաման, դա հայկական դիվանագիտությանը գցում է որոշակի իրավիճակի մեջ, երբ անհրաժեշտություն է առաջանալու որոշումներ կայացնել»,- ասաց Տարասովը։
Մեր դիտարկմանը, թե ԵԱՀԿ ՄԽ-ն սովորաբար նմանատիպ հերքող հայտարարություններով հանդես չի գալիս, Տարասովն արձագանքեց՝ նշելով, որ սա ֆունդամենտալ բնույթ ունեցող հայտարարություն էր Մամեդյարովի կողմից, հազվագյուտ երևույթ, երբ ադրբեջանական կողմը նման անկեղծությամբ է հանդես գալիս և երբ միանգամից հաջորդ հանդիպմանն է համաձայնում։
«Ես դիվանագիտական տեխնոլոգիան եմ բացատրում, ես չեմ ասում, թե կողմերից որևէ մեկը պարտվում է»,- ասաց նա։
