Հայկական ֆուտբոլի զարգացման ժամանակակից հայեցակարգ

Նիկոլայ Պետրոսյանը 2005 թվականին եղել է championat.ru (հետագայում՝ championat.com) կայքի առաջին աշխատակիցը, հետագայում զբաղեցրել է Ռուսաստանի թիվ 1 մարզական մեդիայի նորությունների ծառայության ղեկավարի, այնուհետև՝ գլխավոր խմբագրի պաշտոնները: 2014-2016 թվականներին զբաղեցրել է՝ adidas ԱՊՀ արտաքին կոմունիկացիաների տնօրենի, իսկ 2016-2018 թվականներին՝ bwin Russia միջազագային բուքմեյքերական ընկերության մարքետինգի տնօրենի պաշտոնները: 2018 թվականի հոկտեմբերին նշանակվել է Mail.Ru Group ընկերության կազմի մեջ մտնող կիբերսպորտային ESforce Holding-ի մեդիա տնօրենի պաշտոնը:

Ն. Պետրոսյանը դեռևս անցյալ տարի հայկական ֆուտբոլի զարգացման ժամանակակից հայեցակարգ էր գրել, որը ստորև ներկայացնում ենք։

 Առաքելություն

Յուրաքանչյուր կազմակերպություն՝ լինի դա կոմերցիոն թե հասարակական, պետք է ունենա առաքելություն և նպատակներ: Ո՞րն է Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի (ՀՖՖ) առաքելությունը: Այս հարցի պատասխանը գտնելու համար փոքր-ինչ շեղվենք մարզական թեմայից և դիմենք Համաշխարհային բանկի (ՀԲ) երկրների մեկ շնչին ընկնող համախառն ներքին արդյունքի ռեյտինգին: Հայաստանը զբաղեցնում է 105-րդ տեղը: Եթե համեմատենք այդ ռեյտինգն ՈՒԵՖԱ-ի անդամների ցուցակի հետ, ապա կպարզվի, որ Հայաստանն իր տնտեսական ցուցանիշով ՈՒԵՖԱ-ի 55 անդամների մեջ զբաղեցնում է 53-րդ տեղը: Այս պարագայում արդյո՞ք թույլատրելի է որևէ լուրջ մարզական հավակնություններ ունենալ: Աղքատ երկիրը չի կարող հզոր ֆուտբոլ ունենալ:

Ավելին՝ արդյո՞ք բարոյական է տասնյակ, հարյուր-հազարավոր եվրոյի գումարներ ծախսել պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլում զբաղված մի քանի տասնյակ մարդկանց վրա, երբ երկրի բնակչությունն աղքատ է: Այսպիսով, քանի դեռ Հայաստանը զգալիորեն չբարելավի իր տնտեսական ցուցանիշները, ՀՖՖ-ն չի կարող տեսնել իր առաքելությունը բարձր նվաճումների (այլ խոսքերով՝ պրոֆեսիոնալ) ֆուտբոլի ոլորտում, ինչպես նաև չի կարող լուրջ մարզական նպատակներ հետապնդել: Սա չի նշանակում, թե պետք չէ մարզական ամբիցիաներից հրաժարվել, բայց ՀՖՖ-ն, որպես կազմակերպություն, պետք է իր ուշադրությունը կենտրոնացնի բոլորովին այլ հարցերի վրա:

Որպես հայկական ֆուտբոլի առաքելության տարբերակներ՝ կարելի է առաջարկել հետևյալը.

– Ազգային խորհրդանիշ: Հավաքականը կարող է դառնալ հայերին, անկախ նրանց քաղաքական հայացքներից և բնակության վայրից, միավորող մի երևույթ, որը մարմնացնում է անվիճելի արժեքների համակարգը՝ հայրենասիրությունը և նվիրվածությունը: Ցանկացած թիմ, առավելևս՝ Հայաստանի հավաքականի պես համեստ կարողությունների տեր թիմը, կարող է և՛ հաղթել, և՛ պարտվել, բայց եթե գիտենք, համոզված ենք, որ ֆուտբոլիստները բոլոր ուժերն անմնացորդ թողել են խաղադաշտում, ապա նույնիսկ պարտության դեպքում հպարտանում ենք այդ տղաներով:

– Երիտասարդ սերնդի արժեհամակարգում դրական փոփոխությունները: Ծխախոտի սպառման միջազգային վարկանիշում Հայաստանը զբաղեցնում է 17-րդ տեղը, ինչը լուրջ ահազանգ է բոլորիս համար: Ծխախոտի բարձր սպառումն անառողջ ապրելակերպի դրսևորումներից ընդամենը մեկն է, հայկական իրականության մեջ կան նաև այլ բացասական երևույթներ: Արդյո՞ք առողջ ապրելակերպի արժեքների ֆուտբոլով զբաղվելու միջոցով տարածելը չի կարող դառնալ ՀՖՖ-ի առաքելությունը:

– Սոցիալական վերելակի ֆունկցիա: Նույնիսկ բարգավաճ երկրներում սպորտն այն միջոցն է, որի օգնությամբ սոցիալապես անապահով խավերի ներկայացուցիչները կարողանում են արագորեն հաղթահարել աղքատությունը: Ուրեմն՝ աշխարհի թվով 105-րդ տնտեսությունը պետք է դիտարկի սպորտը, մասնավորապես՝ ֆուտբոլը, որպես սոցիալական վերելակ: ՀՖՖ-ն կարող է լուրջ դերակատարություն ունենալ այս գործում՝ նպաստելով նրանց, ովքեր ցանկանում են հաղթահարել աղքատությունը ֆուտբոլային ոլորտում որևէ մասնագիտության տիրապետելու միջոցով:

Մարզական ուղղություն

Արթուր Վանեցյանի՝ ՀՖՖ-ի նախագահ ընտրվելուց անցել է մոտ կես տարի: Դե ֆակտո ՀՖՖ-ում իշխանափոխությունն էլ ավելի վաղ էր տեղի ունեցել: Վերջին ամիսների ընթացքում սպասում էի, թե երբ է հրապարակվելու հայկական ֆուտբոլի զարգացման ռազմավարական ծրագիրը: Իհարկե, նման ծավալուն փաստաթուղթը լուրջ և մանրակրկիտ աշխատանք է պահանջում, բայց կարելի է առնվազն հասարակությանը ժամանակ առ ժամանակ տեղյակ պահել աշխատանքի ընթացքի մասին: Ի վերջո, չմոռանանք, որ ՀՖՖ-ի նախկին ղեկավարությունից դժգոհության հիմնական պատճառներից մեկն այն էր, որ հայկական ֆուտբոլը տնօրինվում էր սեփական «դուքյանի» սկզբունքներով: Հույսեր կային, որ մթնոլորտը կփոխվի, և հասարակության լայն շրջանակներ կներգրավվեն ազգային ֆուտբոլի ապագայի շուրջ քննարկումներին: Չեմ կարծում, թե Հայաստանում մարզական մենեջմենթի այնպիսի մեծ կալիբրի պրոֆեսիոնալներ կան, որ ՀՖՖ-ն խորհրդատվության կարիք չի զգում:

Այսօր մեծ ոգևորությամբ ողջունում ենք Խինես Մելենդեսին, որն իրականում ֆուտբոլային գերտերություն ներկայացնող անվանի թոշակառու է: Իհարկե, նա հիանալի կարիերա է ունեցել իսպանական ֆուտբոլում, բայց իր կարիերայի գագաթնակետում գտնվող պրոֆեսիոնալը դժվար թե համաձայնություն տար աշխատելու ՖԻՖԱ-ի վարկանիշի 101-րդ տեղը զբաղեցնող երկրում: Բայց խնդիրը նույնիսկ դրանում չէ, այն ավելի խորն է. բանն այն է, որ հայկական ֆուտբոլի զարգացման գործում եվրոպական գերտերությունների փորձը գրեթե կիրառելի չէ, որովհետև չունենք և մոտ ապագայում չենք ունենա Գերմանիայի ենթակառուցվածքը, չունենք և չենք ունենա Իսպանիայի տաղանդներ հայտնաբերելու համակարգը, չունենք և չենք ունենա Իտալիայի տասնամյակների ընթացքում կուտակված գիտելիքների պաշարը:

Մենք պետք է ուսումնասիրենք և կիրառենք ոչ թե զարգացած ֆուտբոլային երկրների փորձը, այլ ուսումնասիրենք ոչ ֆուտբոլային երկիրը ֆուտբոլային դարձնելու փորձը: Օրինակ՝ ուշադրություն դարձնել Իսլանդիայի փորձին, հետաքրքրվել հետպատերազմական և ծանր տնտեսական պայմաններում գտնվող Բալկանյան երկրների փորձով: Համակարգիչների վերանորոգման ֆիրմա բացող ձեռներեցին հարկավոր չէ Սթիվ Ջոբսի կենսագրությունը կարդալ:

Եթե ազգային ֆուտբոլի զարգացման ծրագիրը, այնուամենայնիվ, գրվում է, թեև փակ դռների ետևում, ապա ցանկալի կլիներ, որպեսզի այն հստակ ներկայացներ ՀՖՖ-ի անելիքները՝ մասսայական ֆուտբոլի զարգացման և պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլի հիերարխիկ բուրգի ստեղծման ուղղություններով:

Անվանենք այս բոլոր ենթածրագրերը «մարզական ուղղություն» և շեշտենք, որ ռազմավարական փաստաթուղթը միայն այն դեպքում կլինի արժեքավոր, եթե հստակ ամրագրի, որ ողջ «մարզական ուղղությունը» տնօրինվում և, ամենակարևորը՝ ֆինանսավորվում է ՀՖՖ-ի կողմից: Այսինքն՝ ՀՖՖ-ն պետք է հստակ ձևակերպի, որ առաջիկա «իքս» տարիների ընթացքում «իգրեկ» քանակության ենթակառուցվածքային օբյեկտներ են կառուցվելու, դրանք օգտագործվելու են «զեթ» քանակության մարդկանց կողմից, ընդ որում, հարկավոր է նաև տալ նրանց տարիքային և սեռական կազմի բացարձակ և տոկոսային ցուցանիշները: Այս կանխատեսման մոդելի կառուցման համար անհրաժեշտ կլինեն նաև դեմոգրաֆիական կանխատեսումների ցուցանիշները (ծնելիություն և հայրենադարձություն):

Ելնելով մասսայական ֆուտբոլի զարգացման մոդելից, հնարավոր կլինի հաշվարկել, թե երեխաների տարբեր տարիքային խմբերում ֆուտբոլով ավելի պրոֆեսիոնալ զբաղվելու ցանկություն հայտնողների թիվը որքանո՞վ կարող է աճել առաջիկա տարիների ընթացքում: Այս թվերը նույնպես պետք է արտացոլել ռազմավարական ծրագրի մեջ: Դրանից ելնելով՝ հնարավոր կլինի հաշվարկել, թե պրոֆեսիոնալ մակարդակի քանի ենթակառուցվածքային օբյեկտ է հարկավոր՝ այդ աճող պահանջարկը բավավարելու համար: Բայց ենթակառուցվածքը դեռ բոլոր խնդիրների լուծումը չէ, քանի որ հարկավոր են մարզչական կադրեր և ուսումնամարզական հստակ մեթոդոլոգիա: Այսինքն՝ հարկավոր է հաստատել ուսումնամարզական ստանդարտներ տարիքասեռական տարբեր խմբերի համար, ընդ որում, հասնել նրան, որպեսզի նույնիսկ «մասնավոր» ֆուտբոլային ակադեմիաներն ընդունեն այդ ստանդարտի հիմնական դրույթները:

Չափազանց կարևոր է, որպեսզի այդ ստանդարտի հիմքում ընկած լինեն պատանի ֆուտբոլիստի անհատական որակների զարգացումը, իսկ թիմային արդյունքները որևէ կերպ չազդեն ոչ ֆուտբոլիստի, ոչ էլ նրան պատրաստող մարզչի ապագայի վրա:

Ցանկալի է վերանայել մանկապատանեկան մարզիչների նախապատրաստման ողջ տրամաբանությունը. «կռայը փակիր», «հետ իջեք» և նման այլ պարզունակ գիտելիքներ կրողներին պետք է փոխարինեն մանկավարժական կուրսերի դիպլոմ ունեցող մարզական մասնագետներ:

Ինչո՞ւ եմ կարևորում այն հանգամանքը, որ ՀՖՖ-ն պետք է ինքնուրույն հոգա մասսայական և մանկապատանեկան ֆուտբոլի ծրագրերի իրագործման ծախսերը: Պատասխանն ակնհայտ է, որպեսզի ծրագրերի վերջնական արդյունքը կախված չլինի ՖԻՖԱ-ի և ՈՒԵՖԱ-ի ղեկավարների սիմպատիաներից և նախընտրական շահերից, բարեգործների քմահաճույքներից կամ փոփոխվող բիզնես շահերից: Թե ինչպես առհասարակ ազատվել այս կախվածությունից՝ կարդացեք իմ կողմից ներկայացված այս ծրագրի «Մարքետինգ» գլխում՝ ստորև:

Մարքետինգ

Շատ կարևոր է արձանագրել. իր ներկայիս վիճակում ՀՖՖ-ն կամ ազգային հավաքականը որևէ մարքետինգային արժեք չեն ներկայացնում, այսինքն՝ ռացիոնալ դատողություն ունեցող և ոչ մի կոմերցիոն կառույց իր բրենդը, ապրանքը կամ ծառայությունը չի կարող գովազդել ՀՖՖ-ի կամ հավաքականի իմիջի շնորհիվ: Սակայն սա չի նշանակում, թե իրավիճակը հնարավոր չէ արմատապես փոխել. պարզապես հստակ և մանրակրկիտ պլան է հարկավոր, որը հիմնված կլինի ՀՖՖ-ի առաքելության, նպատակների և արժեհամակարգի վրա: Քանի որ այս ամենը կամ գոյություն չունի, կամ առայժմ թաքցված է «հասարակ մահկանացուներից», ապա մեծածավալ ռազմավարության փոխարեն՝ ներկայացնում են որոշ տակտիկական քայլեր, որոնք պետք է ցույց տան, թե որքան մեծ և լուրջ աշխատանք է պահանջվում այս ուղղությամբ:

Նախ, ևս մեկ անգամ ամրագրենք՝ սկզբից հարկավոր է ստեղծել հայկական ֆուտբոլի բրենդը, այնուհետև՝ դրա շուրջ աուդիտորիա հավաքել, և միայն վերջին փուլում կլինի «բերքահավաքը»՝ հովանավորների հետ պայմանագրերի կնքումը և ՀՖՖ-ի բյուջեի համալրումը:

Բրենդի զարգացում

Բրենդի զարգացման ծրագրի հենասյունը կազմակերպության առաքելությունն է: Օրինակ, եթե ՀՖՖ-ն դիտարկում է ազգային ֆուտբոլը, մասնավորապես՝ ազգային հավաքականը, որպես բոլոր հայերին համախմբող մի նոր արժեք, ապա տնային բոլոր խաղերին տրիբունաներում ասեղ գցելու տեղ չպիտի լինի, բոլոր խաղերի հեռարձակումը պետք է լինի հայկական հեռուստատեսության այդ շաբաթվա ամենառեյտինգային հաղորդումը, պետք է կազմակերպվի խաղերի կոլեկտիվ դիտումը՝ ինչպես ՀՀ-ում, այնպես էլ՝ սփյուռքում: Դրան հասնելու համար հարկավոր է, որպեսզի, մի կողմից՝ երկրպագուներն աջակցեն թիմին՝ անկախ արդյունքից:

Մի կողմից՝ «մեկ ազգ-մեկ թիմ», այս կամ նման այլ կարգախոսի տակ PR-ակցիաները, մյուս կողմից՝ ֆուտբոլիստների վարքագծի փոփոխությունը կարող են արագ էֆեկտ տալ: Բարեգործություն. զինծառայողների կամ երեխաների հետ ռեգուլյար հանդիպումներ, հարցազրույցներ, մասնակցություն հասարակական ակցիաների, իսկ ամենակարևորը՝ բաց և անկեղծ շփում երկրպագուների հետ, այս և մի շարք այլ ակտիվացիաների շնորհիվ կարելի է փոխել Հայաստանի հավաքականի իմիջը, այն տարանջատել կոնկրետ խաղում արձանագրված արդյունքից: Թիմը ցանկացած պարագայում պետք է աջակցություն ստանա, բայց միևնույն ժամանակ՝ յուրաքանչյուրը պետք է հաստատ համոզված լինի, որ ֆուտբոլիստներն արել են ամեն ինչ՝ դրոշի պատիվը պաշտպանելու համար: Այս առումով օրինակելի է խորվաթների փորձը, քանի որ նրանք «կռվում» են խաղադաշտում՝ անկախ մրցակցի կարգավիճակից կամ մարզական իրավիճակից:

Ամեն ինչի կենտրոնում երկրպագուն է

Հայկական ֆուտբոլը երկար ժամանակ եղել է մեկ անձի «խաղալիքը»: Եկել է ժամանակն այն վերադարձնել հասարակությանը: ՀՖՖ-ն և ազգային հավաքականը պետք է դադարեն լինել փակ ակումբ, որտեղ ինչ-որ ստորգետնյա պրոցեսներ են ընթանում, որտեղից պարբերաբար ներքին պրոբլեմների մասին ասեկոսեներ են հնչում: Թափանցիկություն է հարկավոր ոչ միայն թիմում տիրող մթնոլորտում, այլև ֆինանսական հարցերում: Եթե ընդօրինակում ենք զարգացած ֆուտբոլային երկրների փորձը, ապա յուրաքանչյուր ընտրական փուլի մեկնարկից առաջ ՀՖՖ-ն պետք է հայտարարի, թե որքան է լինելու պարգևատրման ֆոնդի չափը, ընդ որում, ցանկալի է, որպեսզի ֆեդերացիան վերջապես հրաժարվի առանձին խաղերում արձանագրված դրական արդյունքների դիմաց պարգևատրելու արատավոր պրակտիկայից:

Դրամական բոնուսը հնարավոր է ստանալ միայն մրցաշարային լուրջ նպատակի հասնելու դեպքում: Նույնպես չափազանց կարևոր է, որպեսզի այդ ֆինանսների գոյացման աղբյուրը հանդիսանան ՀՖՖ-ի հովանավորների ռեգուլյար հատկացումները, այլապես՝ կոռուպցիոն ռիսկերի հավանականություն է ստեղծվում, ինչն անթույլատրելի է՝ հաշվի առնելով ՀՖՖ-ի նախագահի հիմնական գործունեության ոլորտը:

Աուդիտորիայի ընդլայնում և հավաքագրում

«Հանրապետական» մարզադաշտ այցելող տասը հազար հանդիսականները և սոցիալական ցանցերում գրառումներ թողնող ևս մի քանի տասնյակ հազար հայաստանցիները և սփյուռքահայերը բավարար քանակության աուդիտորիա չեն հանդիսանում, որպեսզի ՀՖՖ-ն եկամուտներ ստանալու քիչ թե շատ շոշափելի կոմերցիոն հույս ունենա: Առաքելության արժեքների հիման վրա կառուցված PR- ռազմավարությունը պետք է զգալիորեն ընդլայնի երկրպագուների և հետևողների (follower) թիվը: Բայց վիրտուալ վիճակագրությունը բավարար չէ. հարկավոր է հավաքագրել հայկական ֆուտբոլի երկրպագուների տվյալները, սեգմենտավորել դրանք, որպեսզի յուրաքանչյուր պոտենցիալ հովանավոր հասկանա, թե իր վճարած գումարների դիմաց աուդիտորիա է ստանում:

Մյուս կողմից՝ պայմանական Armenian Fan ID անվամբ ծրագրի շրջանակներում առավել լոյալ երկրպագուները, ովքեր անդամակցություն են ձեռք բերում, կարող են օգտվել բազմաթիվ առավելություններից՝ սկսած հովանավորների ապրանքները և ծառայությունները զեղչով գնելուց, ավարտված՝ հավաքականից էքսկլյուզիվ քոնտենտ ստանալով: Ընդ որում, այս ծրագիրը կարող է հաջողությամբ գործել՝ ինչպես ՀՀ-ում, այնպես էլ՝ սփյուռքում՝ զգալիորեն բարձրացնելով հայկական ֆուտբոլի մոնետիզացիան:

Հայկական ֆուտբոլն իր խղճուկ տնտեսական վիճակը, բիզնես գործընթացների բացակայությունը և միջազգային կազմակերպություններից անընդհատ ֆինանսական աջակցություն խնդրելու պատճառաբանություններ այլևս չի ունենա, քանի որ այս նախաձեռնությունը կարող է մեզ բերել նոր հունի, որտեղ ֆուտբոլի հիմնական սպառողը երկրպագուներն են, որոնք ստանում են անկրկնելի քոնտենտ և հույզեր՝ դրա դիմաց վճարելով այն, որքան այդ «շոուն» իսկապես արժե: Այս առումով ֆուտբոլը ոչնչով չի տարբերվում թատրոնից, կինոյից, բուլինգից, համերգից կամ ցանկացած այլ զվարճանքից:

Քոնտենտի ստեղծում

Շատերը կարծում են, թե Red Bull-ն էներգետիկ ըմպելիք է, մինչդեռ 6 միլիարդ շրջանառություն ունեցող ընկերությունում պնդում են, որ այն առաջին հերթին՝ մեդիա քոնտենտ է արտադրում: Իսկապես՝ ավստրիական արմատներ ունեցող հսկան ունի սեփական մեդիա-բաժանմունքը, որը մեծ ծավալներով վիդեո է արտադրում, ընդ որում, այն հետաքրքրություն է ներկայացնում իր բովանդակության շնորհիվ և ակնհայտ գովազդ չի պարունակում: Այսօր աշխարհի բոլոր մարզական կազմակերպությունները սեփական բացառիկ քոնտենտն են թողարկում՝ դրանով իսկ բարձրացնելով սեփական բրենդի նկատմամբ լոյալությունը և ընդլայնելով երկրպագուների շրջանակները:

Այս առումով ՀՖՖ-ի առջև անսահման հնարավորություններ են բացվում, քանի որ ՀՀ-ից դուրս բնակվող երկրպագուների համար թիմի հետ կապը պահպանելու միակ տարբերակը կոմունիկացիայի դիջիթալ ալիքներն են. լայվ-միացումներ Ֆեյսբուքում, բացառիկ լուսանկարներ Ինստագրամում, հարցազրույցների լոկալ տարբերակներ Ռուսաստանում, ԱՄՆ-ում, Ֆրանսիայում և այլուր բնակվող հայերի համար:

Իհարկե, ես գիտեմ FFA TV-ի մասին, բայց, չցանկանալով որևէ մեկին քննադատել, առաջարկում եմ լրջորեն վերանայել քոնտենտի արտադրության նկատմամբ եղած մոտեցումները:

Կոմերցիոն ուղղություն

Հովանավորը բարերար չէ

Ամենակարևորը, ինչ պետք է ամրագրել, այս թեմայի շուրջ արդյունավետ քննարկումների համար, դա այն փաստն է, որ հովանավորն ամենևին էլ բարերար չէ: Պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլին գումարներ հատկացնելը դա անապահով ընտանիքներին կամ ծանր հիվանդներին գումար հատկացնելու հետ որևէ կապ չունի: Սպորտային ոլորտում հովանավորությամբ զբաղվող բիզնեսմենն առաջին հերթին հետապնդում է իր բիզնեսի նպատակը՝ ստանալ շահույթ: Հովանավորությունը դա բրենդի մասին տեղեկատվության տարածումն է, ապրանքի կամ ծառայության վաճառքների բարձրացումը, նոր արտադրատեսակի կամ նոր շուկայի բացահայտումը, ընկերության խաթարված իմիջի շտկումը, և այլն:

Բայց ցանկացած դեպքում հովանավորության նպատակը շահույթն է. ծախսած մեկ դրամի դիմաց ստանալ առնվազն երկուսը: Եվ ուրեմն՝ հովանավորը դա մեծահարուստ ֆուտբոլասերը չէ, դա ֆեդերացիայի պաշտոնյայի նախկին համակուրսեցին չէ, դա Հայրենիքի ապագայով մտահոգված սփյուռքահայը չէ: ՀՖՖ-ի հովանավոր պետք է դառնան այն բիզնես-կառույցները, որոնց կհրապուրի հայկական ֆուտբոլի իմիջը և հավաքագրված աուդիտորիայի քանակը, սեռատարիքային կամ աշխարհրագրական սեգմենտը, վճարողունակությունը կամ ֆուտբոլի հետ մեկտեղ ունեցած այլ նախապատվությունները: Պարզեցնելով ասվածը՝ ՀՖՖ-ն կուտակում է լոյալ աուդիտորիա, որն այնուհետև լիովին կամ սեգմենտավորված վաճառում է հովանավորներին:

Սա է մարզական բիզնեսի պարզեցված բանաձևը: Նման մոտեցման դեպքում հովանավորչական փաթեթների արժեքը կորոշվի շուկայական հիմունքներով, այլ ոչ նրանից, թե ֆեդերացիային այսօր ինչ չափի «պադդերժկա» է հարկավոր: Տեսնելով և գնահատելով իր ներդրումներից ստացված ուղղակի և անուղղակի դիվիդենդները՝ հովանավորը շահագրգռված կլինի ավելի արդյունավետ և երկարատև դարձնել համագործակցությունը, ինչը թույլ կտա ֆեդերացիային բնականոն գործել և զարգանալ՝ չմտահոգվելով այն մասին, թե վաղն «ախպերական» օգնություն ցուցաբերող բարերարի քմահաճույքը կարող է կտրուկ փոխվել, և կազմակերպությունը նորից կհայտնվի ֆինանսական անդունդի եզրին:

Ազգային և լոկալ հովանավորներ

Հայաստանի հավաքականի կոմերցիոն պոտենցիալը չի սահմանափակվում համեստ ծավալներ ունեցող ներքին շուկայով, բայց կարող է ընդլայնվել խոշոր եվրոպական և ամերիկյան շուկաների հաշվին: Սա նշանակում է, որ ՀՖՖ-ն կարող է կիրառել խոշորագույն ակումբների պրակտիկան՝ վաճառելով ինչպես ողջ աշխարհում սեփական իմիջն օգտագործելու իրավունքները, այնպես էլ՝ սահմանափակելով այն որոշակի տարածքով: Ամենապարզ օրինակը՝ «բանկային ծառայություններ» կատեգորիայում ՀՀ-ի տարածքում թիմի հովանավորը կարող է լինել «Ամերիա բանկը», իսկ ՌԴ-ում՝ «Յունիաստրում բանկը» (անվանումները պայմանական են): Պատկերացրեք, թե Եվրոպայում կամ ԱՄՆ-ում ինչ քանակության փոքր կամ միջին բիզնեսներ կցանկանան առանձնանալ մրցակիցների ֆոնի վրա՝ օգտագործելով ՀՖՖ-ի հովանավորի կարգավիճակը: Իհարկե, յուրաքանչյուր նման հովանավորից ստացված գումարը մեծ չի լինի, բայց ընդհանուր առմամբ սա ֆինանսական հսկայական հոսք կապահովի կազմակերպության համար:

Ինտերնետ առևտուր

Բացի հովանավորներից ստացված գումարներից, ՀՖՖ-ն պետք է սեփական կոմերցիոն գործունեությունը ծավալի, որի համար ունի բոլոր լծակները: Սկսենք նրանից, որ արդյունավետ մարքետինգի շնորհիվ ՀՖՖ-ն ժամանակի ընթացքում կարող է գրավել մարզահագուստ արտադրող խոշոր բրենդների ուշադրությունը: Միևնույն է, դժվար է պատկերացնել, որ adidas կամ Nike լիարժեք հովանավորություն առաջարկեն, բայց կան փոխշահավետ համագործակցության բազմաթիվ այլ տարբերակներ, որոնք կարելի է բարձր արդյունավետությամբ կիրառել: Իսկ ամենակարևորն այն է, որ ՀՖՖ-ն վերջապես սկսի մարզահագուստի և ատրիբուտիկայի վաճառքը, ընդ որում, հիմնական շեշտը դնի ինտերնետ առևտրի և առտերկրում գտնվող երկրպագուների վրա: Այս առումով ուշագրավ կարող է լինել «Նապոլիի» և Amazon-ի համագործակցությունը, թեև կարելի է գտնել մի շարք այլ, ոչ պակաս հեռանկարային տարբերակներ:

Ֆուտբոլը՝ տուրիստների համար

ՀՖՖ-ի ատրիբուտիկայի պոտենցիալ գնորդներ կարող են դառնալ նաև Հայաստան այցելող զբոսաշրջիկները, սակայն պարզապես ֆան-խանութ կամ «Վերնիսաժում» վաճառք կազմակերպելը դժվար թե շոշափելի արդյունքների բերի: Հարկավոր է հայկական ֆուտբոլը դարձնել Հայաստան յուրաքանչյուր այցելողի մշակութային ծրագրի մի մասը:

Այս և բազմաթիվ այլ (իմիջային և կոմերցիոն) պատճառներով հարկավոր է մտահոգվել հայկական ֆուտբոլի թանգարանի ստեղծման մասին: Ցանկալի է, որ այն չդառնա մի քանի դեղնած թերթերի և անհայտ ծագման գավաթների ցուցահանդես: Փոխարենը՝ պետք է մտահոգվել ինտերակտիվ և ժամանակակից տեխնոլոգիաների կիրառմամբ թանգարանի ստեղծման մասին, պայմանագրեր կնքել խոշոր տուրիստական գործակալությունների հետ, որպեսզի թանգարան այցելությունը դառնա գրեթե պարտադիր պայման յուրաքանչյուր տուրիստի համար: Տոմսերի վաճառքից ստացված շահույթը կարելի է փոխանցել հայկական ֆուտբոլի վետերանների ֆոնդին, իսկ թանգարանին կից ատրիբուտիկայի խանութը կարող է զգալիորեն բարձրացնել ՀՖՖ-ի եկամուտները:

Մարզական բարի ֆրանչայզինգ

Եթե մարքետինգային ծրագրի շրջանակներում նպատակ է դրվելու բարձրացնել Հավաքականի հանդիպումները դիտող մարզասերների թիվը, ապա, մարզադաշտի տրիբունաները հարյուր տոկոսով զբաղեցնելու խնդրից բացի, հարկավոր է կոլեկտիվ երկրպագելու այլընտրանքային տարբերակներ մշակել: Դրանցից մեկը կարող է դառնալ ՀՖՖ-ի բացառիկ կոնցեպտով բացված մարզական բարը: Ֆլագման բարի հաջողակ գտնվելու դեպքում ֆեդերացիան կարող է ընդլայնել ցանցը կամ ֆրանչայզինգի տարբերակով վաճառել այդ կոնցեպտով բարեր բացելու իրավունքը: