Սմբատ Լպուտյան. «Ես քաղաքականությունից աշխատում եմ լինել հեռու, դա շախմատ չէ, որտեղ ամեն ինչը հստակ է»

Հայաստանի հանրապետական կուսակցությունը հրապարակել է մայիսի 5-ին կայանալիք Երևանի ավագանու ընտրությունների համամասնական ցուցակի առաջին եռյակը զբաղեցնողների անունները: Հայաստանի շախմատի ակադեմիայի հիմնադիր-նախագահ, միջազգային գրոսմայստեր Սմբատ Լպուտյանը ցուցակի երկրորդ տեղում է: Մեզ հետ զրույցում հայտնի շախմատիստը պատմեց, թե ինչու է համաձայնել ընդունել ՀՀԿ-ի առաջարկը:

– Շատերի համար էր զարմանալի, որ ցուցակում ընդգրկված է Ձեր անունը: Կպատմե՞ք, թե ինչպես դա տեղի ունեցավ, ո՞ւմ կողմից է եղել առաջարկը:

– Առաջարկը եղել է Երևանի քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանի կողմից: Նա շատ է ցանկանում, որ ես լինեմ ավագանու շարքերում և իմ մոտեցումներով օգտակար լինեմ քաղաքապետարանի աշխատանքներին: Մեր խոսակցություններում ես հասկացրել եմ քաղաքապետին, որ իմ ձգտումն է` միշտ տեսնել լավը, և, եթե դա չլինի, ես կլինեմ առաջին պայքարողը: Որքան հասկացա, այդ մոտեցումը շատ հաճելի էր նրան, և նա կցանկանար, որ հենց այդպիսի մարդիկ համալրեին ավագանու շարքերը, որոնք կպաշտպանեին հասարակության շահերը: Ես ուրախ կլինեմ, եթե կարողանամ օգտակար լինել որևէ հարցում:

– Առաջին անգա՞մ եք ընդգրկվում որևէ կուսակցության ցուցակում: Քաղաքական փորձառություն չունենալը, ըստ Ձեզ, չի՞ խանգարի Ձեր աշխատանքին:

– Այո, առաջին անգամ է, բայց ես այստեղ որևէ խնդիր չեմ տեսնում, որովհետև ես անկուսակցական եմ: Ես ուղղակի քաղաքացի եմ և կանեմ այն, ինչ ճիշտ եմ համարում: Չեմ կարծում, թե որևէ մեկն իրեն իրավունք կվերապահի բռնանալ իմ մտածելակերպին:

– Պարոն Լպուտյան, Ձեր որոշման հարցում դեր խաղացե՞լ է այն հանգամանքը, որ թե՛ ՀՀԿ-ի, թե՛ Շախմատի ֆեդերացիայի նախագահը Սերժ Սարգսյանն է:

– Հավանաբար ինչ-որ առումով դա նշանակություն ունի, սակայն իմ որոշումը եղել է ներքին մղումով:

– Երևանի ավանագու ընտրությունների վերաբերյալ զրույց չե՞ք ունեցել Սերժ Սարգսյանի հետ:

– Ոչ:

– Առհասարակ քաղաքականության մասին խոսո՞ւմ եք նրա հետ:

– Ես քաղաքականությունից աշխատում եմ լինել հեռու, դա շախմատ չէ, որտեղ ամեն ինչը հստակ է: Նախագահի հետ մենք հիմնականում քննարկում ենք շախմատային հարցեր, թեև երբեմն ես կարող եմ բարձրացնել հասարակությանը հուզող խնդիրներ:

– Իսկ այլ կուսակցություններից առաջարկի դեպքում կհամաձայնեի՞ք, թե՞, այնուամենայնիվ, հաշվի առնելով Ձեր երկարամյա շփումը` Ձեզ վստահելու հիմք է տվել ընդունել հենց նրա ղեկավարած կուսակցության առաջարկը:

– Անկեղծ ասած, չգիտեմ: Առաջինն, իհարկե, կարևոր է, թե ով է առաջարկում և ինչ վստահություն ունի: Ամեն դեպքում, մենք երկար տարիներ միասին աշխատում ենք, և այդ աշխատանքը, կարծում եմ, միայն բարիք է բերում հասարակությանը, և այդ աշխատանքից է գուցե, որ մեկս մյուսի հանդեպ ունենք վստահություն: Ինչ վերաբերում է այլ առաջարկներին, քանի որ այդպիսի բան չի եղել, չեմ մտածել դրա շուրջ, բայց վստահ չեմ, որ բոլոր առաջարկները կարող էի ընդունել:

– Պարոն Լպուտյան, հստակ պատկերացում ունե՞ք Ձեր առաջիկա աշխատանքի մասին: Կա՞ն մտահղացումներ, նախագծեր, որոնք պետք է իրականացնեք:

– Իհարկե, դեռ հստակ պատկերացում չունեմ, քանի որ նոր աշխատանք է: Գիտեմ, որ այն հասարակական աշխատանք է: Իսկ ինչ վերաբերում է մտահղացումներին, կարծում եմ՝ գուցե կկարողանամ օգտակար լինել սպորտի կամ կրթության ոլորտում:

– Որո՞նք են, ըստ Ձեզ, Երևանի առաջնահերթ խնդիրները, որոնք լուծված չեն:

– Այն, ինչ ես կասեմ, գուցե շատ անգամ է ասվել, բայց խնդիրն այն է, որ դրանք բոլորիս ցանկությունն են: Ես շատ կուզենայի կանաչապատված Երևան տեսնել, կուզենայի տեսնել մաքուր փողոցներ, կուզենայի, որ ասֆալտապատումները լինեին որակյալ, կուզենայի, որ ոչ միայն Կենտրոնը, այլ մյուս վարչական շրջանները ևս գեղեցիկ լինեին: Կցանկանայի, որ ընկերական կամ բարեկամական կապերը չխոչընդոտեին քաղաքի զարգացման որևէ ուղու:

– Հաշվի առնելով Ձեր զբաղվածությունը՝ կկարողանա՞ք պարտաճանաչորեն մասնակցել ավագանու աշխատանքներին:

– Կարծում եմ՝ այո, քանի որ, որքան գիտեմ, ավագանու նիստ գումարվում է ամիսը մեկ անգամ: Իմ կարծիքով, եթե մարդը մտածում է հասարակության մասին, ապա կգտնի ժամանակ, որպեսզի օգտակար լինի այդ աշխատանքներին: Դա մարդու տեսակից է գալիս, և մարդը, ապրելով իր կյանքը, այդ հարցի պատասխանը տալիս է:

– Երևանի ավանագու ընտրությունները հաջորդում են նախագահի ընտրություններին, որի շուրջ դժգոհությունները դեռ չեն մարել: Դժվար չէ՞ Ձեզ համար` նման պայմաններում մասնակցել ընտրություններին:

– Ընդհանրապես լինում են իրավիճակներ, երբ հասարակությունը դժգոհ է լինում: Դա պետք է մտահոգի ամեն մի քաղաքացու: Ես կուզենայի, որ ամեն մի գործընթաց իրականում լիներ արդար, ազնիվ միջավայրում, և այդպիսի վիճակում ցանկացած մրցակցություն կլիներ կառուցողական: Իհարկե, ընդհանուր առմամբ, դա հաճելի չէ, բայց գուցե հենց այդ պարագայում պետք է փորձել օգտակար լինել և փորձել հավատ ներշնչել մարդկանց, որ ինչ-որ բան կարելի է դեպի լավը տանել: Եվ յուրաքանչյուր քաղաքացի չպետք է խուսափի պարտավորություն վերցնելուց և պատասխանատվություն կրելուց:

– Սերժ Սարգսյանին համարո՞ւմ եք իր գործին, պետությանը նվիրյալ:

– Դժվար է հստակ գնահատական տալ, քանի որ անհրաժեշտ է տեսնել բոլոր իրավիճակները: Ինչ վերաբերում է շախմատային աշխարհում նրա գործունեությանը, ապա ես այն գնահատում եմ գերազանց, և մեր անընդմեջ հաղթանակներն աշխարհում դրա փայլուն ապացույցն են: Այդպիսի հաղթանակները տրվում են ի վերուստ միայն ազնիվ և անկեղծ նվիրվածության դեպքում: Իսկ ինչ վերաբերում է որպես պետության ղեկավար նրա գործունեությանը, որպես առաջնորդ շատ դրական կողմեր եմ նրա մեջ տեսնում, օրինակ աշխատասիրությունը, բարությունը, մեծահոգությունը, համբերատարությունը, հոգատարությունըգ Ինչ խոսք, գուցե կան գործընթացներ և որոշումներ, որոնք ինձ համար այդքան հասկանալի չեն: Բայց ես մտածում եմ՝ գուցե, չունենալով իրավիճակի մասին ամբողջական տեղեկատվություն, որոշ բաներ ես լավ չեմ հասկանում: Իհարկե, կան բաներ, որոնցից խիստ անբավարար եմ:

– Իսկ այն, ինչ տեսնում եք Ձեր առօրյա կյանքում, շրջապատում, որոշակի կարծիք կազմելու համար բավարար հիմք չէ՞:

– Իհարկե, որոշակի կարծիք կարող ես կազմել, բայց ոչ ամբողջական: Առանձնապես կուզենայի, որ բարեփոխումներ կատարվեին արդարադատության ոլորտում, հարկային և մաքսային դաշտերում: Բայց այդ փոփոխությունները մենք միասնական կամքով և մեր օրինակով պետք է իրականացնենք:

– Պարոն Լպուտյան, խոսեցիք հարկային և մաքսային դաշտի մասին, բայց գաղտնիք չէ, որ Հայաստանում տնտեսությունը մենաշնորհային վիճակում է: Այդ դեպքում հասարակությունը, որը ցանկանում է ինչ-որ բան փոխել դեպի դրականը, ի՞նչ կարող է անել:

– Ինչ խոսք, հասկանալի է, որ տնտեսության զարգացման համար իրականում պետք է լինի ազատ մրցակցություն: Անխոս, ես դա հասկանում եմ և կուզենայի, որ տնտեսությունը լավանա, բայց նորից եմ ասում՝ հասարակությունը դրան պետք է հասնի: Խնդիրը միայն անձանց մեջ չէ. կարող է մեկ ուրիշը գա, դարձյալ նույն երևույթը տեղի ունենա: Խնդիրը հասարակական մտածելակերպի մեջ է: Մեր հասարակական մտածելակերպը պետք է փոխվի: Անձը պետք է թույլ չտա, որ ելնելով իր շահերից՝ անի ինչ-որ արարք, որ հասարակության համար անցանկալի է: Ես կարծում եմ, որ երբ ժողովուրդն ըմբոստանում է, ընդհանրապես շատ օգտակար է հասարակության ընդհանուր զարգացման համար, բայց ինքը՝ ժողովուրդն, առաջինն իր վրա շատ խիստ աշխատանք պետք է կատարի, հետո նոր միայն պահանջներ ներկայացնի: Բայց ես միշտ լցված եմ ապագայի հանդեպ հավատով:

– Պարոն Լպուտյան, իսկ եթե ազնիվ քաղաքացու դեմ աշխատում է պետական, իշխանական մեքենան, և նա իրեն անզոր է համարում, ի՞նչ անի: Օրինակ, դիտորդը կամ վստահված անձն ասում է, որ տեսել է, թե ինչպես են լցոնում անում, բայց ինքն անզոր է եղել կանխել այդ կեղծիքը:

– Երբևիցե որևէ այդպիսի գործընթացի մասնակից չեմ եղել, որպեսզի ասեմ, թե ինչ պետք է անել նման իրավիճակում: Ես քաղաքացի եմ, գնացել եմ ընտրության, և դրանով ավարտվել է իմ գործունեությունը: Գուցե այն օրենքները, որոնք կան, ամբողջական չեն, նշանակում է` մենք չենք հասել այն մտածելակերպին, թե ինչպես պետք է անել, որ այդ խնդիրները չլինեն: Չգիտեմ, ես չեմ եղել նման գործընթացում, այն, ինչ տեսել եմ, սովորական ընթացք է: Իրավապահ մարմինները կամ դիտորդները միայն կարող են կանխել նման դեպքերը: Բայց ո՞վ է դա անում, մեր ժողովուրդը չի՞ անում: Եթե այդպիսի բան կա, ուրեմն՝ խնդիրը մեր մտածելակերպի մեջ է: Դա միանգամից չի փոխվի, ժամանակ է պետք, որ այդպիսի բաները լինեն անընդունելի:

– Այն քաղաքացիները, ովքեր նախագահի ընտրություններում ձայն են տվել Րաֆֆի Հովհաննիսյանին, հայտարարում են, որ եղել են բազմաթիվ ընտրախախտումներ, և չեն դադարեցնում իրենց պայքարը: Ձեր կարծիքով, այդ մարդկանց դժգոհությունները հիմնավո՞ր են, թե՞ յուրաքանչյուր ընտրությունից հետո սովորական է տեսնել արդյունքից բողոքողների:

– Եթե մարդիկ բողոքում են, ուրեմն նման խախտումներ եղել են: Իրականում ես դա չեմ կարող ասել, սակայն կարող եմ իմ կյանքից մի օրինակ բերել: Եղան ընտրություններ, որոնք անցկացնում էի ես: Ինձ թվաց, թե ամեն ինչ եղավ այնքան ազնիվ, այնքան մաքուր: Բայց տարիներ հետո խոսք բացվեց այդ թեմայով: Մարդը, որը պարտվել էր ընտրություններում, անհնար էր համարում իր պարտությունը և կասկածի տակ էր դնում ընտրությունների արդար լինելը: Որքան էլ ես փորձում էի համոզել, որ ամեն ինչ ազնիվ է եղել, ինքը չհամոզվեց:

– Րաֆֆի Հովհաննիսյանը քաղաքականության մեջ նոր չէ հայտնվել: Ի՞նչ կարծիք ունեք նրա քաղաքական գործունեության մասին: Ինչպիսի՞ ղեկավար կլինի նա:

– Մենք իրար ճանաչում ենք և հանդիպելիս մեծ հարգանքով և ջերմությամբ ենք միմյանց բարևում: Որպես մարդ՝ ես իրեն շատ բարձր եմ գնահատում, ուզում եմ հավատալ, որ իր մղումներն ազնիվ են, որ ինքը հասարակական մտածելակերպի մարդ է: Բայց թե ինչպիսի կազմակերպիչ կամ ղեկավար կլինի, պետք է նայել, թե ինչպիսի կենսագրություն է ունեցել, որտեղ է աշխատել՝ ինչպես է կազմակերպել իր աշխատանքը: Կազմակերպելը բարդ աշխատանք է, և որքան աստիճանը բարձրանում է, քո ունակությունները պետք է լինեն շատ ավելի բարձր: Շատերին չէ տրված լինել լավ կազմակերպիչ: Այդ հարցում ես ոչինչ չեմ կարող ասել, որովհետև ես չեմ տեսել, թե ինչպիսի ղեկավար է նա եղել, իսկ որպես մարդ՝ շատ հաճելի մարդ է:
«168 ԺԱՄ»