Տնտեսագետներն ու պաշտոնական վիճակագրությունն արձանագրում են՝ մեր տնտեսությունը դանդաղ, բայց դուրս է գալիս ճգնաժամից. աճի տեմպը, սակայն, ավելի ցածր է, քան նախորդ տարվա անկումը: Հակառակ կառավարության լավատեսական մեսիջների՝ պահպանվում են նաև հատկապես համավարակով պայմանավորված ռիսկերը:
Իշխանությունները մի կողմից՝ հպարտանում են, որ այս տարի գյուղմթերքի արտահանումն ավելացել է, մյուս կողմից՝ դժգոհում են, որ գնաճը խժռում է իրենց աշխատանքի արդյունքները։
Հայաստանի տնտեսությունը չափազանց դանդաղ է դուրս գալիս ճգնաժամից։ Թեև որոշ աճ կա, այնուհանդերձ աճի տեմպն ավելի ցածր է, քան նախորդ տարվա անկումը։
Տնտեսական վիճակագրությունը շարունակում է փաստեր արձանագրել: Երբեմն՝ անկախ մեր կամքից ու ցանկություններից: Երբ մեր իշխանությունները դեռ նոր-նոր էին, վառվռուն խոստումներ ու կոչեր էին տալիս ու անում: Կոչերից մի քանիսը հայտնի սփյուռքահայերին էին ուղղված:
Հայաստանի տնտեսության զարգացումների վերաբերյալ Կենտրոնական բանկի վերջին շրջանի լավատեսությունը, որի հիման վրա բարձրացվեց նաև տնտեսական աճի կանխատեսումը, չի արդարացել։ Տնտեսական ակտիվությունն այս փուլում ավելի թույլ է եղել, քան ենթադրվում էր։
Երբ բենզինի ու դիզելային վառելանյութի գները Հայաստանում նվազում էին, Նիկոլ Փաշինյանը դա ներկայացնում էր՝ որպես իշխանության ձեռքբերում։ Վերջին մեկ տարում բենզինն ու դիզելը գրեթե կրկնակի թանկացել են, իսկ նա լռում է։ Թեև այդ լռությունը շատ խոսուն է. եթե համարենք, որ այն ժամանակ գների նվազումը իշխանությունների ձեռքբերումն էր, նույն տրամաբանությամբ՝ թանկացումն էլ ձախողումն է։
168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում ԵՊՀ Կառավարման և գործարարության ամբիոնի վարիչ Կառլեն Խաչատրյանը, խոսելով քննարկվող բյուջեի նախագծի մասին, ասաց՝ ինչպես նախորդ 3 տարիների դեպքում, այնպես էլ 2022 թվականի բյուջեի մասին օրենքի նախագծում որևէ արմատական փոփոխություն չկա, և այն նույնությամբ կրկնում է այն բյուջետային քաղաքականությունը, ինչի համար այս իշխանությունը քննադատում էր նախորդ իշխանություններին։
Հրապարակվել է այս տարվա հունվար-հոկտեմբեր ամիսների գնաճի պաշտոնական տեղեկատվությունը: Ներկայացնում ենք այն հատվածաբար և ընդամենը մեկ մեկնաբանությամբ:
Օրերս Պետեկամուտների կոմիտեն հրապարակեց այս տարվա 9 ամիսների խոշոր հարկատուների ցանկը։ Այդ ցանկը հետաքրքիր է նրանով, որ հնարավորություն է տալիս պատկերացում կազմել ոչ միայն հարկատուների վճարած հարկերի վերաբերյալ, այլև տեսնել, թե ինչ է կատարվում նրանց բիզնեսի հետ։
Ազգային ժողովի մշտական հանձնաժողովների համատեղ նիստերում շարունակվում են «ՀՀ 2022 թվականի պետական բյուջեի մասին» օրենքի նախագծի շուրջ քննարկումները: Կառավարությունում հավանության արժանացած այս փաստաթուղթը, սակայն, տնտեսագիտական շրջանակներում հավատ չի ներշնչում: Բյուջե 2022-ը նախատեսում է 7 տոկոս տնտեսական աճ, կապիտալ ծախսերի «ռեկորդային ավելացում»:
Ազգային ժողովն առաջին ընթերցմամբ ընդունեց ոչ աշխատանքային օրերը կրճատելու կառավարության առաջարկությունը։ Առաջարկություն, որը բազմաթիվ հարցեր է առաջացնում։ Իշխանությունները համարում են, որ Սուրբ Ծննդյան ոչ աշխատանքային օրերը շատ են ժողովրդի համար։ Ուստի որոշել են դրանք կրճատել։ Անունն էլ դրել են, թե դրանով լավություն են անում ժողովրդին՝ նրանց ազատում են պարտքեր վերցնելու և Ամանորը նշելու ծանր բեռից։
Պաշտոնական տվյալներով՝ 2021թ. երրորդ եռամսյակում նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ՝ Հայաստանում անշարժ գույքի առքուվաճառքի գործարքները նվազել են 2,2 տոկոսով, նվազել են նաև հողերի առքուվաճառքի գործարքները: Ի դեպ, ըստ Կադաստրի կոմիտեի հրապարակած եռամսյակային հաշվետվության՝ գործարքների նվազումն ու շուկայում գնանկումը հատկապես նկատելի են Սյունիքի մարզում: Ակնհայտ է, որ դա պայմանավորված է հատկապես հետպատերազմյան շրջանի անվտանգային խնդիրներով:
Վերջին շրջանում Հայաստանում Քովիդով վարակակիրների թվի ավելացում է արձանագրվում։ Օրական 2 հազարին մոտ նոր դեպքեր են հայտնաբերվում։
Հրապարակվեցին մեր երկրի սոցիալ-տնտեսական վիճակը բնութագրող հիմնական մակրոտնտեսական ցուցանիշները: Տարվա երեք/քառորդը (հունվարից սեպտեմբեր) արդեն ամփոփված է: Խոստացված երկնիշ տնտեսական աճի նույնիսկ ակնարկ չկա: Իշխանությունների երբեմնի հպարտություն Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշն է անգամ «համեստացել»: Հունվար-սեպտեմբերի կտրվածքով այն ընդամենը 4.4 տոկոս է: Համեմատության համար ասենք, որ անցած տարի -6.6 տոկոս էր, իսկ 2019-ին՝ 7.1:
Էկոնոմիկայի նախարարի կանխատեսումները ոչ մի կերպ չեն արդարանում։ Մինչ նա երկնիշ տնտեսական աճ էր խոստանում այս տարվա համար, տարեվերջին ընդառաջ՝ տնտեսությունը հետ է գնում։ Երկու ամիս անընդմեջ տնտեսական ակտիվությունը նահանջում է. 8 ամսվա արդյունքներով այն կազմեց 4,9 տոկոս, իսկ արդեն հունվար-սեպտեմբերին իջավ 4,4 տոկոսի։
Օրեր առաջ ԱԺ մշտական հանձնաժողովների համատեղ նիստերում «ՀՀ 2022 թվականի պետական բյուջեի մասին» օրենքի նախագծի քննարկման ժամանակ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ներկայացրեց կառավարության հնգամյա ծրագրի առաջին բյուջեն:
Դեռ 2018թ. խորհրդարանական ընտրությունների նախաշեմին Նիկոլ Փաշինյանը հավաստիացնում էր, որ ջրի սակագինը մինչև 2024թ. չի փոխվելու։
Հայաստանում համավարակային իրավիճակը շարունակում է լարված մնալ. հոկտեմբերի 27-ի դրությամբ հաստատվել է կորոնավիրուսով վարակման 2074 նոր դեպք: Ինչպես տեղեկացնում է ՀՀ ԱՆ հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնը, մեկ օրում կորոնավիրուսի հետևանքով մահացել է 45 քաղաքացի:
Ազգային ժողովի հանձնաժողովներում սկսվեցին հաջորդ տարվա պետական բյուջեի նախագծի քննարկումները։ Անկախ նրանից, թե ինչ կասեն Նիկոլ Փաշինյանն ու իր կառավարության անդամները, այս բյուջեն սոցիալական խնդիր չի լուծում։
Շատ վաղուց Հայաստանում գնաճի այսպիսի բարձր մակարդակ չէր եղել։ Գներն անցած տարվա վերջից սկսած միայն բարձրանում են։ Դրան համարժեք, սակայն, չեն ավելանում եկամուտները, ինչը բերում է աղքատության խորացման։
Հաջորդ տարվա պետական բյուջեի հիմքում կառավարությունը դրել է 7 տոկոս տնտեսական աճի հեռանկար։ Սա այն նվազագույնն է, որը կառավարությունը պարտավորվել է ապահովել այս և հաջորդ 4 տարիներին։
Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության գալուց հետո մեր երկրում ռեկորդները շատացել են։ Ամեն ինչի մեջ փորձում են ռեկորդներ տեսնել. տնտեսությունը ռեկորդային տեմպերով է աճում, հարկերը ռեկորդային տեմպերով են ավելանում, ռեկորդային տեմպերով աշխատատեղեր են ի հայտ գալիս, աշխատավարձերն են ռեկորդային տեմպերով բարձրանում, և այսպես շարունակ։
Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի փոխվարչապետերն օրերս Մոսկվայում հերթական՝ 8-րդ աշխատանքային քննարկումն են անցկացրել, որը, ըստ պաշտոնական հաղորդագրության, նվիրված էր տարածաշրջանում կոմունիկացիաների ապաշրջափակման հարցին։
Հայաստանի էներգահամակարգի խնդիրներն աստիճանաբար գլուխ են բարձրացնում։ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունն ամեն ինչ արեց դրա համար։ Էներգետիկ համակարգի մեկ այլ օղակում ծագած խնդիրները սկսել են ազդել այլ օղակների վրա։ Դրա պատճառով կրկին կանգնած ենք գազի կամ էլեկտրաէներգիայի գնի բարձրացման ռիսկի առաջ։
Տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը 168.am-ի հետ զրույցում հիշեցրեց՝ գործող իշխանություններն իրենց նախընտրական խոստումներում նշում էին ոչ միայն ջրի, էլեկտրաէներգիայի, գազի սակագինը պահպանելու, այլև նվազեցնելու մասին, իսկ այժմ ականատեսն ենք ճիշտ հակառակ երևույթի. «Վերջին երեք տարիների ընթացքում վերանայվել են բնական գազի, էլեկտրաէներգիայի սակագները, և շուտով կփոխվի նաև ջրի սակագինը:
Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության տարիներն իսկական մղձավանջ են դարձել Հայաստանի համար։ Չկա ոչ մի հեռանկար։ Միայն դատարկ խոսքեր են և ուրիշ ոչինչ։
Ռուսաստանի տնտեսական զարգացման փոխնախարար Դմիտրի Վոլվաչի կարծիքով՝ Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև առևտրաշրջանառության վերականգնման տեմպերը վատ չեն, զարգանում է նաև ներդրումային համագործակցությունը:
Կյանքը ցույց տվեց, որ իրականությունից կտրված հայտարարություններով տնտեսություն չես զարգացնի։ Դա մեկ անգամ ևս ապացուցեց ճգնաժամը. ճգնաժամը կոտրեց մեր տնտեսության «աննախադեպ» զարգացումների վերաբերյալ մի քանի տարի շարունակ իշխանությունների հյուսած միֆերը։ Տնտեսությունը չդիմացավ ճգնաժամին։
Մեր երկրում անցած տարվա սեպտեմբերի համեմատ բանջարեղենի գնաճը 64.5 տոկոս է: Վրաստանում այս ցուցանիշն անհամեմատ «համեստ» է՝ 38.2 տոկոս: Այն, որ ձկան գնաճը վրաց շուկայի արձանագրած 11,5 տոկոսի դիմաց, մեր շուկայում 27,7 տոկոս է, դժվար է բացատրել: Ծով ելք չունենալն այստեղ փաստարկ չէ: Իսկ սպառողական գների ավելի բարձր գնաճը վրաց շուկայում բացատրվում է այլ ապրանքախմբերի ու ոչ սննդամթերքի ոլորտի բարձր գնաճով: Օրինակ, մեր երկրում տրանսպորտի ոլորտի տարեկան գնաճը սեպտեմբերին կազմել է ավելի համեստ թիվ՝ 8.8 տոկոս, Վրաստանում արձանագրված 20.3 տոկոսի դիմաց:
Չնայած անցած տարվա անկումից հետո արձանագրվող որոշ աճին՝ մեր տնտեսության իրական հատվածի վիճակը վատ է։ Աճի այն փոքր միտումն էլ, որ կա, կապված չէ տնտեսության իրական զարգացումների հետ։ Ընդամենը մեկ ամիս հանքագործական արդյունաբերության մեջ արտադրության ծավալների անկում գրանցվեց, ու արդյունաբերության աճը կանգնեց։