Հայկական ապրանքները բարձր մաքսատուրքերի կիրառման և այլ խոչընդոտների պատճառով միշտ էլ տեղ չեն ունեցել թուրքական շուկայում։ Սակայն այս տարի մի պահ արտահանման կտրուկ աճ արձանագրվեց, ինչն անկեղծորեն զարմացրեց շատերին։ Երկու ամիս անընդմեջ Հայաստանից խոշոր արտահանում իրականացվեց դեպի Թուրքիա։
Իշխանություններն ու նրանց մերձավորները վայելում են իշխանական բարիքները. թանկարժեք մեքենաներ ու առանձնատներ են գնում, արտասահմաններում են անցկացնում իրենց հանգիստը, պետության հաշվին ճամփորդում են տարբեր երկրներում, ճոխ ծախսեր են անում ու վայելում կյանքը։
«Բեռնատարի այն վարորդները, որոնց հետ ես մշտական կապի մեջ եմ, մեկ ամսից ավելի է՝ Վրաստանում են: Բեռնատարները 20 օրից ավելի Թբիլիսիի շրջանցիկ ճանապարհի վրա էին, իսկ հիմա, որ էկոնոմիկայի նախարարը նշում է, թե դրական տեղաշարժ կա, այդ տեղաշարժը կապում է Թբիլիսին շրջանցելու հետ: Այսինքն՝ 1 ամսվա ընթացքում բեռնատարներին հաջողվել է Վրաստանի մայրաքաղաք Թբիլիսին շրջանցել, և նա նշում է, որ դա մեծ առաջընթաց է»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գառնիկ Դանիելյանը:
«Երջանիկ անհատ, հոգատար հանրություն, հզոր պետություն» մոգական բառերով իշխանության եկած նորեկները, որոնք գրանդիոզ ծրագրեր ունեին աղքատության հաղթահարման վերաբերյալ, պարզվում է՝ հերթական ձախողումն են արձանագրել:
Հոկտեմբերին ՏԱՑ-ը կազմել է 117.5%, իսկ 2022թ. առաջին 10 ամիսներին` 114.5%: Մինչ պաշտոնական շրջանակները ոգևորությամբ հրապարակում են իրավիճակային տնտեսական աճի մասին փաստող այս հերթական ցուցանիշը, իսկ էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանն արձանագրում է, թե «տնտեսությունն արագ վերականգնվեց սեպտեմբերյան շոկից հետո», մասնագետները շարունակում են արձանագրել՝ տնտեսության մեջ շոկը պահպանվում է:
168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը նշեց, որ խաղամոլությունը Հայաստանում հասցված է ազգային անվտանգության խնդրի մակարդակի. խաղում են բոլորը՝ չափահասները, անչափահասները. խիստ վտանգավոր է, որ այս չարիքը հասել է նաև բանակ։
Տարեսկզբին կառավարության նախաձեռնությամբ Ազգային ժողովը փոփոխություն կատարեց «Գովազդի մասին» օրենքում և արգելեց հայաստանյան զանգվածային լրատվամիջոցներով ու համացանցով իրականացվող շահումով խաղերի գովազդը։ Տոտալիզատորների գովազդը թույլատրվեց միայն սահմանափակ տարածքներում։ Ականջահաճո ձևակերպումներ էին տալիս, իբրև թե հասարակությանը այդպիսով հեռու են պահում խաղամոլությունից:
Հայաստանի տնտեսության գրեթե բոլոր ոլորտներում վիճակագրությունը բարձր աճեր է արձանագրում։ Դա ենթադրում է մարդկանց եկամուտների ավելացում, ինչն էլ պիտի հանգեցներ անշարժ գույքի շուկայի ակտիվացման։
Մինչ տնտեսական ակտիվությունը Հայաստանում գնալով ավելանում է, հարկերի հավաքման աճի տեմպն ընկնում է, այն էլ՝ բավական կտրուկ։ Թեև թվում է՝ հակառակը պիտի լիներ. ինչքան տնտեսական ակտիվությունը բարձրանում է, այնքան պիտի ավելանային տնտեսության մեջ ձևավորվող հարկերը, հետևաբար՝ նաև գանձվող հարկային եկամուտները։
Աուդիտորների պալատի նախագահ Նաիրի Սարգսյանն ահազանգում է՝ Հայաստանի Կառավարությունը որքան էլ պնդի, որ համատարած հայտարարագրման ինստիտուտի ներդրմամբ քաղաքացիների վրա հարկային բեռը չի ավելանալու, իրականում այդ հարկային բեռն ավելանալու է, պարզապես ոչ թե ներդրման պահին, այլ մի փոքր ժամանակ անց։
Դեռ 2018 թվականին այն ժամանակ ՀՀ առաջին փոխվարչապետի պաշտոնակատար Արարատ Միրզոյանը հայտարարել էր, թե՝ «կա միտք ներդնել եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրման համակարգ, որտեղ պետք է բոլոր քաղաքացիները հայտարարագրեն իրենց եկամուտները, ինչպես անում են հանրային ծառայողները, համապատասխան պաշտոններ զբաղեցնող մարդիկ»:
Օգոստոսին «Վեոլիա ջուրը» հայտ ներկայացրեց Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովին՝ ջրի սակագները ճշգրտելու և բարձրացնելու վերաբերյալ։ Գործող 200 դրամի փոխարեն՝ բնակչության հիմնական խմբերի համար առաջարկվեց սակագինը դարձնել 209 դրամ։
Այս իշխանությանը խորթ չէ մարդկանց դատարկ հույսերով կերակրելը։ Երբ նոր էին եկել իշխանության, ինչեր ասես չէին խոստանում։ Ի վերջո, տեսանք, թե դա ինչով ավարտվեց։
Դոլարի ու եվրոյի արժեզրկումից տուժում է նաև տուրիզմը, կառուցապատումը, երկրի ներդրումային գրավչությունը և այլն: Եթե կառավարությունն ինչ-որ կերպ պիտի օժանդակի տարադրամի աժեզրկման հետևանքները տնտեսության մասնակիցների վրա թուլացնելու գործին, ապա դա պետք է անի բոլորի և ոչ միայն՝ ՏՏ-ի նկատմամբ։ Հատկապես որ, առանձին ոլորտներում կորուստներն ավելի մեծ են, քան միայն տարադրամի արժեզրկման ազդեցությունն է։
Առաջիկայում շատ ավելի մեծ վերադարձների հետ ենք գործ ունենալու։ Ու դա լինելու է ոչ թե 1 կամ 2, այլ տասնյակ տարիներ։ Այդքան ժամանակ կառավարությունը բյուջեից հսկայական գումարներ է հետ տալու՝ որպես եկամտային հարկի վերադարձ. ամեն տարի տասնյակ-միլիարդավոր դրամներ։
Արտաքին բարենպաստ միջավայրն ու դրսից թելադրված գործոնները, կառավարության կամքից անկախ, այս տարի կարևոր դեր ունեցան Հայաստանի տնտեսության աճի համար։ Դրանք արտահայտվեցին՝ ինչպես կապիտալի, այնպես էլ՝ մարդկային հոսքերի բարձր ակտիվությամբ։
Կառավարությունը պատրաստվում է հաջորդ տարվանից մեկնարկել քաղաքացիների եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրման համակարգի ներդրման գործընթացը։ Չնայած առաջին հայտարարագրերը կներկայացվեն 2024թ., դրանք կվերաբերեն 2023թ. եկամուտներին։
Նիկոլ Փաշինյանն ասում է՝ այսօր էլ քաղաքացիներն իրենց վրա զգում են այս տարվա տնտեսական աճի ազդեցությունը։ Հիմա տեսնենք, թե ինչպիսի՞ն է եղել այդ ազդեցությունը։
«Նման զարգացման դեպքում ամեն ինչ կարող է գլխիվայր շրջվել, բացասական ցուցանիշներ ունենանք, երբ կրճատվեն դրսից եկող մարդկային և ֆինանսական հոսքերը»,- 168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում, անդրադառնալով 2023 թվականի բյուջեի նախագծին, նման տեսակետ հայտնեց տնտեսագետ Կառլեն Խաչատրյանը։
Էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը պարբերաբար նշում է, որ Հայաստանում կա մասնավոր ներդրումներ ներգրավելու մեծ հնարավորություն:
Մինչև իշխանափոխություն՝ հայ-իրականական տնտեսական հարաբերությունները, հատկապես էներգետիկ ոլորտում, դժվարությամբ, բայց հաջողությամբ առաջ էին գնում։ Իշխանափոխությունից 4,5-5 տարի հետո ոչ միայն որևէ նոր ծրագիր չի նախանշվել, այլև եղածներն են տապալել։ Տարիներ անց, անգամ մեկնարկած ծրագրերը չեն կարողանում ավարտին հասցնել։ Չսկսվածների մասին անիմաստ է անգամ խոսելը։ Ո՞վ է հիմա հիշում Մեղրիի հէկ-ի ծրագրի մասին, որը պիտի իրականացվեր բացառապես իրանական կապիտալով, արտադրված հոսանքը որոշ ժամանակ մատակարարվեր Իրան, իսկ հետո կայանը դառնար Հայաստանի սեփականատությունը։
Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի Բիզնեսի և տնտեսագիտության քոլեջի դեկան Վաչե Գաբրիելյանը վստահեցնում է՝ 2022 թվականին արձանագրված 14.1 տոկոս տնտեսական աճը պայմանավորված է ռուս-ուկրաինական հակամարտությամբ, ինչի հետևանքով էլ ունենք սպասարկման, ֆինանսական ծառայությունների, անշարժ գույքի և հյուրընկալության ոլորտում աննախադեպ ֆինանսական հոսքեր։
Կառավարությունն ասում է՝ ՏՏ ոլորտում աննախադեպ հաջողություններ ունենք, բազմաթիվ նոր ընկերություններ են գրանցվել, հազարավոր նոր աշխատատեղեր են բացվել, երկնիշ աճեր են արձանագրվում։ Այնինչ՝ ոլորտում զբաղվածները բողոքում են, որ ընկերություններ են փակվում, աշխատողներ են կրճատվում, ու եթե կառավարությունը հրատապ քայլեր չանի առաջացած խնդիրները լուծելու, ռիսկերը մեղմելու ուղղությամբ, առաջիկայում ավելի վատ է լինելու։
Ընդամենը 1-2 ամիս առաջ Կենտրոնական բանկը կանխատեսում էր, որ տարեվերջին գնաճը կլինի 8-8,5 տոկոս։ Սակայն այդ կանխատեսումն էլ շատ արագ փոխվեց. հիմա արդեն համարում են, որ դրան էլ անհնարին կլինի հասնել։
Պարտքի սպասարկումը գնալով ծանր բեռ է դառնում պետական բյուջեի վրա։ Եվ դա պատահական չէ, եթե հաշվի առնենք, թե այն ինչպիսի տեմպերով է աճում։
Ներդրումների զուտ հոսքերը պակասել են, մաքուր պաշարները՝ կրճատվել. սա մասնագիտական շրջանակների ահազանգերն են վերջին ամիսներին: Հակառակ սրան՝ Էկոնոմիկայի նախարարը շարունակում է տնտեսության մասին անհավանական, անիրական պատկերներ ներկայացնել:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հանրային ֆինանսների կառավարման միջազգային փորձագետ, ՀՀ Ֆինանսների նախկին նախարար, «Վալլեքս» խմբի ընկերությունների ավագ փոխնախագահ Վարդան Արամյանն է:
Վերջին օրերին ՔՊ պատգամավոր, իշխանությունների երբեմնի սիրելի օլիգարխ Խաչատուր Սուքիասյանն ակնհայտորեն լարված է ու ագրեսիվ։ Տպավորություն է, որ իշխանությունների հետ նրա նախկին ջերմ հարաբերությունները ճաքեր են տալիս։
2023 թվականի պետական բյուջեի նախագծի վերաբերյալ դիրքորոշում հայտնելուց առաջ նախ շատ կարևոր է հիշել 3 բան. առաջինը՝ պետության համար այդ կարևոր քաղաքական փաստաթուղթն ԱԺ բերած իշխանությունն ինչպիսի՞ նախընտրական խոստումներով է եկել իշխանության, երկրորդ՝ բնակչության սոցիալական ապահովվածության հարցի լուծումն օրվա իշխանության սահմանադրական պարտավորությունն է, ոչ թե բարի կամքի դրսևորումը, երրորդ՝ կարևոր է համեմատել այս իշխանության վարած տնտեսական քաղաքականությունն այլ երկրներում վարվող տնտեսական քաղաքականությունների հետ։
Դոլարի արժեզրկումը, դրամի արժևորումը քայքայում է Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտը՝ ահազանգում են ոլորտի ներկայացուցիչները: Ի դեպ, թեմայով առաջին դժգոհությունները հնչել են դեռևս փետրվարին. նշում են՝ ՏՏ-ընկերությունները հարվածի տակ են, քանի որ պայմանագրերի մեծ մասը երկարաժամկետ է և կնքվում է ԱՄՆ դոլարով, մի շարք ընկերություններ նույնիսկ գնացել են կրճատումների, կամ փակվել են:
