Հայաստանի տնտեսության աճի տեմպը երրորդ եռամսյակում գրեթե 5 անգամ դանդաղել է երկրորդի համեմատ։ Երրորդ եռամսյակում տնտեսական աճը կազմել է ընդամենը 2,66 տոկոս։
Ցածր է տնտեսական աճի մակարդակը, իսկ եղած եկամուտները միշտ չէ, որ համաչափ են բաշխվում։ Այլապես՝ պետական բարձրաստիճան պաշտոնյաները մի քանի հարյուր հազար դրամ աշխատավարձերին որպես հավելում՝ այդքան էլ պարգևավճար չէին ստանա, իսկ սոցիալական անապահով խավերի համար մի քանի հազար դրամ չէր գտնվի՝ եկամուտներն ավելացնելու համար։ Չհաշված այն շքեղություններն ու ճոխ ծախսերը, որոնք իշխանություններն իրենց թույլ են տալիս, երբ հասարակության գրեթե կեսն աղքատության մեջ է ապրում։
Հետճգնաժամային իրավիճակում համաշխարհային տնտեսությունը հայտնվել է թանկացումների ալիքի տակ։ Բացառություն չէ նաև Հայաստանը։
168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում, խոսելով մեկ անձից գնումների ծավալների ու պետբյուջեից մսխվող գումարների մասին, նման տեսակետ հայտնեց «Գնումների աջակցության» կենտրոնի ղեկավար, ԵՊՀ Իրավագիտության ֆակուլտետի դոցենտ Հասմիկ Ենգոյանը: Նա նաև շեշտեց՝ մեկ անձից գնումների, ինչպես նաև հայտարարվող գնումների մրցույթների դեպքում ստացվում է՝ այս իշխանությունն ունի իր ցանկալի ընկերությունները, որոնք իրականում ոչ թե էժան, այլ ընդհակառակը՝ ավելի թանկ գնով են մատուցում ծառայություններ։
Աղքատությունը կրճատելու խոստումներին հակառակ՝ աղքատությունը երկրում աճում է: Վիճակագրական կոմիտեի կողմից հրապարակված զեկույցի համաձայն՝ 2020 թվականին աղքատության մակարդակը կազմել է 27 %: Նախորդ տարի այդ ցուցանիշը 26.4 % էր: Նույն ժամանակահատվածի համար աղքատության մակարդակը՝ ըստ աղքատության վերին գծի, 47.6 % է` նախորդող տարվա 43.8 %-ի փոխարեն, ծայրահեղ աղքատությունը՝ 0.7%՝ 1.4 %-ի փոխարեն, աղքատությունն ըստ ստորին գծի՝ 10.2 %՝ նախորդող 9.7%-ի պարագայում:
Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահ Ռուստամ Բադասյանն այսօր Ազգային ժողովում անդրադառնալով լրագրողի դիտարկմանը, թե Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել էր, որ Գորիս-Կապան ավտոճանապարհին նաև հայկական մաքսակետեր են տեղադրվելու, ասաց, որ մաքսային ծառայողներն արդեն իսկ նշված հատվածում ծառայություններ են իրականացնում․
Համատարած թանկացումների ֆոնին՝ հասարակության սոցիալական խոցելի խմբերին գնաճի ազդեցությունից ինչ-որ կերպ պաշտպանելու համար, թվում է, թե տրամաբանական կլիներ թոշակների ու նպաստների ինդեքսավորումը։
Այսօր Վիճակագրական ծառայությունը հրապարակել է «Հայաստանի սոցիալական պատկերը և աղքատությունը, 2021» վիճակագրական-վերլուծական զեկույցը, որում ամփոփ ներկայացված է Հայաստանի աղքատության մակարդակի գնահատականը և սոցիալական վիճակի ու կենսապայմանների փոփոխությունները 2009-2020թթ. ժամանակահատվածում:
2021թ. հոկտեմբերի տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը (ՏԱՑ) շարունակել է դանդաղել:
Թուրքական ծագում ունեցող ապրանքների ներկրման արգելքի վերաբերյալ ԱԺ Տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում նոյեմբերի 26-ին տեղի է ունեցել աշխատանքային քննարկում, որին ներկա են եղել ՊԵԿ-ի և Էկոնոմիկայի նախարարության ներկայացուցիչներ: Մասնակիցները մտքեր են փոխանակել թուրքական ապրանքների ներկրման արգելքի տնտեսական ազդեցության և արգելքի ժամկետը երկարաձգելու տնտեսական նպատակահարմարության վերաբերյալ: Ժամկետը լրանում է 2021 թվականի դեկտեմբերի 31-ին:
Իշխանություններն առիթը բաց չեն թողնում խոսելու գյուղացիական տնտեսություններին տրամադրվող մեծածավալ օժանդակությունների մասին։ Սակայն, ինչպես տեսնում ենք, դրանից գյուղատնտեսության վիճակը չի լավանում. նախորդ երեք տարիներին արտադրության ծավալները միայն նվազել են։
Մեր հասարակության մեջ կա մի զանգված, որն այդպես էլ չի գիտակցում, թե Նիկոլ Փաշինյանին իշխանության բերելով, ինչպիսի մեծ չարիք է պատճառել երկրին։ Այնքան են տարված նրա կեղծ թեզերով ու ստերով լցված ճառերով, որ կորցրել են իրականության զգացողությունը։ Ինչքան էլ այդ իրականությունը շատ դաժան է, մարդիկ չեն ուզում ընդունել։
Կառավարությունը հաջորդ տարվա համար նախատեսում է հասնել առնվազն 7 տոկոս տնտեսական աճի։ Այն դեպքում, երբ անցած տարվա կտրուկ անկումից հետո անգամ, այս տարի չկարողացավ այդքան աճ ապահովել։ Նույնիսկ նախորդ կանխատեսումն է փոխել ու 2021թ. ավելի ցածր աճ է ակնկալում։
Հայաստանի տնտեսությունը նստած է պարտքերի վրա։ Եթե չլինեին այն հսկայածավալ պարտքերը, որոնք այսօր ներգրավում են բյուջետային ու տնտեսական խնդիրները լուծելու համար, մեր տնտեսությունն ընդհանրապես աճ չէր ունենա։
Մինչ կառավարությունը հույս ուներ, որ տարեվերջին տնտեսական գործընթացները Հայաստանում կակտիվանան՝ հանգեցնելով տնտեսական ցուցանիշների բարելավման, ճիշտ հակառակն է տեղի ունենում։ Տնտեսական ակտիվության աճը գնալով նահանջում է։ Արդեն երրորդ ամիսն անընդմեջ արձանագրում ենք ակտիվության աճի տեմպի դանդաղում։
ՀՀ էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը տեղեկացրել էր, թե իրանական խոշոր ընկերությունների խումբը շուտով ներդրումներ կանի «Մեղրի» ազատ տնտեսական գոտում: Ներդրումային առաջարկը կառավարությունը գուցե քննարկի սպասվող նիստում։
Նիկոլ Փաշինյանի կառավարություններին միշտ էլ բնորոշ է եղել ձևը, ոչ թե բովանդակությունը. ձև են արել, թե տնտեսություն են զարգացնում, սոցիալական խնդիրներ են լուծում, կոռուպցիայի դեմ են պայքարում, անվտանգության ու պաշտպանության համակարգերն են ամրացնում, և այդպես շարունակ։ Բայց արդյունքում տեսում ենք, թե ինչի ենք հասել։
Եթե հավատալու լինենք պետական բարձրաստիճան պաշտոնյաներին, ապա մեր տնտեսությունը գտնվում է փայլուն վիճակում։ Ամենուրեք զարգացումներ են ու աճեր։ Ճիշտ է, գնաճ կա, բայց սոցիալական իրավիճակն առնվազն վատ չէ։
Այս իշխանությունն ամեն ինչ քանդելու սարսափելի վատ սովորություն ունի։ Իր քաղաքական նպատակների համար Նիկոլ Փաշինյանը պատրաստ է գնալ ցանկացած քայլի՝ կարևոր չէ, թե հետևանքներն ինչպիսին կլինեն։
Իշխանափոխությունից գրեթե չորս տարի հետո կառավարությունը դեռ փնտրտուքի մեջ է. փորձարկումներ է անում, թե ինչ անի, որպեսզի ներդրողները Հայաստանում խնդիրներ չունենան։ Այնինչ՝ ժամանակին հայտարարում էին, որ իշխանափոխությունից հետո ներդրողներն այլևս խնդիրներ չեն ունենա։ Սփյուռքից ու այլ վայրերից մեծածավալ ներդրումներ կգան Հայաստան, պայմաններ կստեղծեն, որ տնտեսության մեջ լուրջ զարգացումներ լինեն։
2021 թվականի արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններից ամիսներ առաջ՝ ապրիլ ամսին, 168.am-ը գրել էր Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականը պահանջող «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցության ղեկավար Գագիկ Ծառուկյանի և Նիկոլ Փաշինյանի միջև կայացած քաղաքական-տնտեսական պայմանավորվածության մասին։
«Ապագա կա» ասելով՝ իշխանությունը վերարտադրվեց։ Շատերը հավատացին դրան ու կրկին ընտրեցին Նիկոլ Փաշինյանին։ Ընտրեցին, բայց փոխարենը մնալու և վայելելու այդ իշխանության տված պտուղները, հեռանում են երկրից։
Հույսերը, որ այս տարի զբոսաշրջային հոսքերը Հայաստան հիմնականում կվերականգնվեն, կրկին չեն արդարանում։ Տարին ավարտվում է, ու դեռ շատ հեռու ենք այն 319 տոկոս աճին հասնելուց, որը տարվա սկզբից համառորեն պնդում էին։
Տնտեսական իրավիճակը մեր երկրում շարունակում է լարված մնալ։ Թվում էր, թե անցած տարվա անկման ֆոնին, այս տարի հնարավոր կլինի բարձր աճ ապահովել։ Սակայն դա էլ չի հաջողվում։ Վերջին ամիսներին տնտեսական զարգացումների տեմպը վերստին սկսել է նվազել։
Կառավարությունը պատրաստվում է հաջորդ տարի պետական պարտքը ավելացնել ևս 1 մլրդ դոլարով։ Գրեթե այնքան, որքան նախատեսվում է հատկացնել պարտքերը սպասարկելու համար։ Խոսքն ինչպես մայր գումարները վերադարձնելու, այնպես էլ՝ տոկոսները վճարելու մասին է։
Հայաստանի այս տարվա տնտեսական զարգացումների գործում, որքան էլ դրանք չեն փայլում բարձր ակտիվությամբ, կարևոր դեր են ունեցել արտերկրից փոխանցվող գումարները։ Ի տարբերություն նախորդի, այս տարվա առաջին կեսին մուտքերի աճը բավական ակտիվ էր։ Սակայն վերջին շրջանում նկատվում է աճի տեմպի կտրուկ անկում։
Հանրապետությունում 2021թ. հոկտեմբերին 2020թ. հոկտեմբերի համեմատ արձանագրվել է սննդամթերքի և ոչ ալկոհոլային խմիչքի 16.0% գնաճ: Ի դեպ, միայն բանջարեղենի ապրանքախմբում 2021թ. հոկտեմբերին 2020թ. հոկտեմբերի համեմատ աճը կազմել է 69.3%:
Հայաստանի Հանրապետության սպառողական շուկայում 12-ամսյա գնաճը (2021թ. հոկտեմբերը՝ 2020թ. հոկտեմբերի նկատմամբ) կազմել է 9.1%, իսկ նախորդ ամսվա նկատմամբ` 0.7%: 2021թ. հունվար-հոկտեմբերին սպառողական գների միջին ամսական հավելաճը կազմել է 0.4% (նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածում արձանագրվել է 0.1% նվազում):
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Պետական ֆինանսների կառավարման միջազգային փորձագետ, ՀՀ Ֆինանսների նախկին նախարար, «Վալլեքս» խմբի ընկերությունների ավագ փոխնախագահ Վարդան Արամյանն է:
Տնտեսության ու տնտեսական զարգացումների վերաբերյալ իր անհիմն գնահատականներով շարունակում է զարմացնել էկոնոմիկայի նախարարը։ Ասում է բաներ, որոնց ձեռքը հետո ինքն էլ է կրակն ընկնում։ Երբեմն անկեղծ զարմանում ես, թե ինչպես կարող է կառավարության թիվ մեկ էկոնոմիստն այսքան անլուրջ ու մակերեսային մեկնաբանություններ անել տնտեսության զարգացումների վերաբերյալ։