«Ծրագրելիս Լևոնն ավելի շատ կարծես հիպպի լինի». Արիաննե Կաոիլի
Հարցազրույց շախմատիստ, գրոսմայստեր Լևոն Արոնյանի կնոջ՝ Արիաննե Կաոիլիի հետ
Հաշվի առնելով նոր իրականությունը և միտումները՝ տնտեսագետ, շախմատի միջազգային վարպետ Արիաննե Կաոիլին վերջերս հիմնել է «Ճամփորդ» հասարակական հիմնադրամը: «168 ժամն» արդեն իսկ անդրադարձել էր հիմնադրամի ստեղծման նպատակներին և անելիքներին: Հիմնադրամի նպատակն է օգնել և առաջնորդել երիտասարդ լրագրողներին և նպաստել նրանց ներգրավվածության մեծացմանը տպագիր մամուլում: Սակայն այս անգամ Արիաննե Կաոիլիի հետ զրույցի թեման ոչ միայն նորաստեղծ հիմնադրամն էր, այլև երկու շախմատիստի՝ Լևոնի և Արիաննեի հիմնած ընտանեկան մոդելի հաջողության գաղտնիքը:
– Սկսենք «Ճամփորդ» հիմնադրամից: Ի՞նչ նորություն ունեք այդ ուղղությամբ: Կա՞ն, արդյոք, ֆինանսավորողներ, և ի՞նչ փուլում է հայտնի լրագրողներին Երևան հրավիրելու ծրագիրը:
– Մենք դեռ նոր ենք սկսել մեր գործունեությունը: Այժմ ամփոփում ենք մեր կարճաժամկետ նպատակներն ու հստակ ծրագրերը: Սա բավականին մեծ և հավակնոտ նախագիծ է: Բայց ասեմ, որ արդեն կան որոշակի պայմանավորվածություններ և տարբեր բանակցություններ:
– Ձեզ հաճախ ներկայացնում ենք որպես «մեր հարս»: Իսկ ինչպե՞ս է ներկայացվում Լևոն Արոնյանը Ձեր հայրենիքում…
– Լևոնը լեգենդար շախմատիստ է: Նրան սիրում են ողջ աշխարհում, և ես հպարտանում եմ նրանով: Չեք հավատա, բայց որտեղ էլ որ լինենք, աշխարհի ցանկացած ծայրում՝ Սինգապուրում, Ավստրալիայում, Կամբոջայում, թե ամերիկյան փոքրիկ մի քաղաքում, միշտ գտնվում է մի հայ կամ շախմատի սիրահար, ով մոտենում և ողջունում է նրան:
– Դուք նշում եք, որ ծանոթ եք մեր պատմությանն ու մշակույթին: Որպես «կողքից» դիտող, ըստ Ձեզ՝ պատմական ո՞ր սխալներն ենք հայերս ամենից շատ կրկնում և «կրակն ընկնում»:
– Կարծում եմ՝ հայերը, պատմական հանգամանքներից ելնելով, սիրում են անկանխատեսելի լինել: Պատմությունը ցույց է տվել, որ անկանխատեսելիությունը միշտ ուժեղ զենք է եղել կազմակերպված և գերազանցող թշնամու դեմ: Եվ հենց հայերի այդ անկանխատեսելիությունն է նրանց հաճախ փրկել: Ահա թե ինչու են հայերն այդքան լավ աշխատում միայնակ կամ փոքր թիմերում: Այդ դեպքում նրանք կարող են անկանխատեսելի լինել և ստիպված չեն դիմել շատերին վստահելու ռիսկին: Սակայն այստեղ կա նաև բացասական կողմ: Հայերը հաճախ լավ չեն աշխատում թիմերում և չեն սիրում իրենց վրա վերցնել պատասխանատվություն: Հայերը չեն սիրում մեծ, կազմակերպված կառույցները: Ես չեմ ասում, որ դա սխալ է: Դա ընդամենը վարքագիծ է, որն ունի իր դրական և բացասական կողմերը:
– Ձեր հարցազրույցներից մեկում նշել եք, որ նույնիսկ չեք փորձել շախմատ խաղալ Լևոնի հետ… Էլ ո՞ր հարցում չեք «մրցակցի» Լևոնի հետ՝ հաստատ իմանալով, որ կպարտվեք…
– Լևոնը և ես շատ ենք մրցակցում: Մենք չենք վախենում սխալներ գործելուց: Մենք հավատում ենք և միշտ կրկնում, որ ձախողումներից վախը անհաջողակ մարդկանց թուլությունն է: «Ես»-ը և հպարտությունը մեզ համար թշնամիներ են: Ավելի լավ է սխալներ գործել և դրանցից դասեր քաղել: Եվ քանի որ մենք սիրում ենք ամեն օր նոր բաներ սովորել, բնական է՝ սիրում ենք նաև մրցակցել: Մենք դա չենք անում իրար դեմ մրցելու կամ ինքնահաստատվելու համար, մենք դա անում ենք ամենատարբեր ասպարեզներում սեփական ուժերը փորձելու համար: Անգամ Մոնոպոլիայում և թենիսում մենք հաճույք ենք ստանում հակամարտությունից և բավականին լուրջ ենք վերաբերվում դրան: Մեզ փորձելու համար գրեթե ամեն խաղ կխաղանք՝ թե՛ ֆիզիկական, թե՛ մտավոր: Իհարկե, առողջ հումորը մշտապես անպակաս է լինում:
– Ասում են՝ շախմատը սովորեցնում է մարդուն մի քանի քայլ առաջ մտածել: Շախմատիստի ընտանիքում ո՞վ է առավել ճիշտ հաշվարկում քայլերն ու «հաղթում»:
– Մենք երկուսս էլ հաղթողներ ենք, քանի որ մենք շատ ենք պարտվել: Ինչպես արդեն նշեցի, սխալներ գործելն անչափ կարևոր է: Մենք ամեն օր սխալներ ենք գործում և մեր սխալները դիտարկում ենք որպես նոր բան սովորելու հնարավորություն: Մենք չենք վախենում բարձրաձայնելուց, որ սխալվել ենք: Սխալների հիման վրա ձեռք բերված մեր փորձն ավելի ուժեղ է դարձնում մեզ: Որպես շախմատիստներ՝ մենք ռազմավարական մտածելակերպ ունենք, սակայն ես կասեի, որ ծրագրելիս Լևոնը ավելի շատ կարծես հիպպի լինի: Նա շատ հանգիստ է և ընդունում է իրերն այնպես, ինչպես դրանք կան: Ես ավելի բծախնդիր եմ ծրագրելիս, ուշադրություն եմ դարձնում ամեն մանրուքին:
– Համամի՞տ եք այն կարծրատիպի հետ, որ կնոջ տրամաբանությունը, մեղմ ասած, հեռու է տրամաբանությունից…
– Ինձ դուր չեն գալիս նման արտահայտությունները: Կարծում եմ՝ նման կերպ արտահայտվելը ոչ միայն անտրամաբանական է, այլև վիրավորական կնոջ համար: Ֆիզիկապես կանայք ավելի թույլ են: Դա ընդամենը փաստ է: Բայց մտավոր կարողությունների տեսանկյունից կանայք կարող են մրցել տղամարդկանց հետ: Ես հոգնել եմ արդեն այս ամենը կրկնելուց: Այս մասին խոսելու անհրաժեշտությունն արդեն իսկ փաստում է հասարակության մեջ առկա խնդրի մասին: Տղաներն ու աղջիկներն ի սկզբանե միևնույն մտավոր կարողություններով են օժտված: Հասարակությունն է, որ սովորեցնում է փոքրիկ աղջիկներին, որ միայն տիկնիկներով պետք է խաղալ, սովորել միայն լեզվաբանություն կամ պարել: Դա շատ ցավալի է: Եթե ես աղջիկ ունենամ, և նա ցանկանա զբաղվել ֆիզիկայով կամ ճարտարագիտությամբ, ապա թող զբաղվի: Ես չեմ կանգնեցնի նրան լոկ այն պատճառով, որ դա ընդունված չէ հասարակության կողմից:
«Կնոջ տրամաբանություն» կոչվող երևույթ չկա: Տրամաբանությունը տրամաբանություն է: Ես շատ հասուն տղամարդկանց գիտեմ, ովքեր տրամաբանորեն չեն մտածում՝ տրվելով զգացմունքներին և չկարողանալով տրամաբանորեն հիմնավորել իրենց փաստարկները: Ես ճանաչում եմ նաև այդպիսի շատ կանանց: Երբ կինն անտրամաբանական քայլեր է անում, մենք դա անվանում ենք «կնոջ տրամաբանություն»: Եվ մի՞թե մենք «տղամարդու տրամաբանություն» ենք կոչում նույն վարքագիծը տղամարդկանց մոտ: Տրամաբանությունը սեռ չի ճանաչում:
– Ի՞նչն է ամենից շատ նյարդայնացնում Լևոնի բնավորության մեջ, և բնավորության ո՞ր գիծն եք գնահատում:
– Ամենաշատը գնահատում եմ Լևոնի բարությունն ու ներելու կարողությունը: Նա սիրում է մարդկանց, հեշտությամբ ներում է և իսկապես փորձում է մարդկանց մեջ միշտ լավը տեսնել: Սակայն միևնույն ժամանակ նրա բնավորության այդ գիծն ինձ նյարդայնացնում է, քանի որ շատերը փորձում են օգտագործել նրան՝ չարաշահելով վստահությունը:
– Ձեզ դեռ չի՞ նյարդայնացնում, որ Ձեզ հետ զրուցելիս շարունակ Լևոնից են հարցնում:
– Հասկանում եմ, որ Լևոնը սիրված է: Ես հպարտ եմ, որ այսքան շատ մարդիկ հետաքրքրվում են նրանով: Բայց երբեմն դա փոքր-ինչ նյարդայնացնում է, քանի որ ես ունեմ իմ սեփական կարիերան, իմ ձեռքբերումները և հաղթանակները: Իհարկե, մենք թիմ ենք, և մենք միասին շատ բաների ենք հասել, բայց կան որոշ բաներ, որոնք իմ անձնականն են, և որոնց համար ես եմ պատասխանատու: Ես ունեմ իմ սեփական անձը: Եվ եթե ենթադրվում է, որ հանդիպման նպատակը կամ լրագրողի հարցերը ինձ կամ իմ գործունեությանը պետք է վերաբերեն, ապա դժվար է լուրջ ընդունել զրուցակցին, երբ նրա միակ ցանկությունը Լևոնի մասին խոսելն է. դա նշանակում է, որ նա ինձ լուրջ չի ընդունում:
– Եվ վերջին «հայոց հարցը», որն առկա է հայկական բոլոր ընտանիքներում:
Նորություն ե՞րբ կունենաք…
– Հույս ունենք, որ հաջորդ տարի մենք պաշտոնապես կգրանցենք մեր հարաբերությունները, և առաջնեկն էլ իրեն երկար սպասեցնել չի տա:
