Վերջին ամիսներին Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև երկխոսությունը կոնկրետ դրական արդյունքներ է տվել. Տոյվո Կլաար
Հարավային Կովկասի հարցերով ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարն, անդրադառնալով վերջին տարիներին Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև տեղի ունեցած զարգացումներին և հարաբերությունների կարգավորման շուրջ ընթացող բանակցությունների ակտիվացմանը, հայտարարել է, որ այդ հարցում Եվրոպական միությունը նույնպես ներդրում է ունեցել։ ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչը նման տեսակետ է հնչեցրել JamNews-ին տված հարցազրույցում։
Նա նշել է, որ Երևանի և Բաքվի միջև վերջին տարիներին տեղի ունեցած իրադարձությունների և զարգացումների պատկերը տարբեր է եղել, քանի որ եղել են ինչպես առավել բարվոք, այնպես էլ բազմաթիվ բռնություններով և անմեղ զոհերով լի բազմաթիվ իրավիճակներ։
«2020 թվականի 44-օրյա պատերազմը, տարբեր զինված բախումները և լայնածավալ ռազմական գործողությունները, Լաչինի միջանցքի շուրջ ստեղծված իրավիճակը և, ոչ պակաս կարևոր, 2023 թվականի սեպտեմբերին Ղարաբաղի հայերի զանգվածային արտագաղթը ամենաբարդ իրավիճակներն էին, որոնց հետ ստիպված եմ եղել գործ ունենալ: Ես միշտ կհիշեմ այս բռնության զոհերի հետ ունեցած զրույցներս և այն պատմությունները, որոնք լսել եմ 1990-ականներին նման դժվարություններ տեսած մարդկանցից: Միևնույն ժամանակ, եղել են նաև դրական զարգացումներ: Ակտիվացել է երկխոսությունը Բաքվի և Երևանի միջև, որին, կարծում եմ, ԵՄ-ն նույնպես նպաստել է: Բանակցություններ են վարվում՝ ուղղված խաղաղության պայմանագրի վերջնականացմանը», – ընդգծել է Կլաարը:
Անդրադարձ կատարելով Հայաստան-Ադրբեջան բանակցություններում ԵՄ միջնորդական ջանքերին՝ Տոյվո Կլաարը նկատել է, որ այդ համատեքստում 2020 թվականի պատերազմից առաջ ԵՄ-ն շատ ավելի քիչ տեսանելի դերակատարություն է ունեցել, իսկ ԵՄ-ի խնդիրն ավելի շատ աջակցելն է եղել հիմնական միջազգային ձևաչափի՝ Մինսկի խմբի և նրա համանախագահների ջանքերին:
Կլաարը հայտնել է, որ 2020 թվականի պատերազմից հետո ԵՄ-ն` հիմնականում հենց կողմերի խնդրանքով, սկսել է ավելի նշանակալի դեր խաղալ, որը գագաթնակետին է հասել Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի միջև բարձր մակարդակի եռակողմ հանդիպումների շարքով։ Նա կարծիք է հայտնել, որ վերոնշյալ հանդիպումները՝ ի լրումն այլ միջազգային դերակատարների ջանքերի, երկու առաջնորդներին տրամադրել են անհրաժեշտ հարթակ՝ հասնելու որոշ ընդհանուր պատկերացումների առանցքային հարցերի՝ խաղաղության պայմանագրի, սահմանազատման և սահմանագծման, տարածաշրջանային տնտեսական և տրանսպորտային կապերի վերաբացման և մարդասիրական հարցերի շուրջ:
«2021 թվականի դեկտեմբերի 14-ից մինչև 2023 թվականի հուլիսի 15-ն ընկած ժամանակահատվածում տեղի է ունեցել առաջնորդների վեց հանդիպում՝ Բրյուսելում, բազմաթիվ բարձր մակարդակի հեռախոսազրույցներ, ինչպես նաև կազմակերպել ենք անվտանգության հարցերով խորհրդականների հանդիպումներ այստեղ», – հիշեցրել է ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչը և հավելել, որ Երևան և Բաքու կատարած իր այցելությունների և առավել լայն տարածաշրջան կատարած այցերի հետ մեկտեղ, ԵՄ-ն օգնել է ստեղծել որոշակի շրջանակ, որի հիման վրա առաջնորդները կարողացել են արտաքին գործերի նախարարներին, փոխվարչապետներին և այլ առանցքային դերակատարների ուղղորդել հետագա բանակցությունների համար։ Ըստ նրա՝ վերջին ամիսներին Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև երկխոսությունը կոնկրետ դրական արդյունքներ է տվել:
«ԵՄ-ն ողջունել է այս բոլոր զարգացումները՝ լինի դա 2023 թվականի դեկտեմբերի 7-ի համատեղ հայտարարությունը՝ կալանավորների ազատ արձակման և COP29-ի վերաբերյալ, թե 2024 թվականի ապրիլի 19-ի՝ սահմանազատման և սահմանագծման վերաբերյալ վերջերս կնքված համաձայնագրերը և դրանց հետագա իրականացումը:
Վերջիններս հիմնված են հենց այն ընդհանուր պատկերացումների վրա, որոնք ավելի վաղ ձեռք էին բերվել մեր մասնակցությամբ, օրինակ՝ 1991 թվականի Ալմա-Աթայի հռչակագիրը որպես երկկողմ սահմանի սահմանազատման հիմք ընդունելը», – նշել է Տոյվո Կլաարը՝ շեշտելով, որ թեև կողմերի միջև վերջերս ավելի շատ երկկողմ հանդիպումներ են եղել, այդուհանդերձ, ԵՄ-ն պատրաստ է կրկին միջնորդի դեր ստանձնել, երբ կողմերը դիմեն այդ հարցով:
