ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը միջազգայնացնում է արցախյան հիմնախնդիրը
Հայերը կրկին աջակցության խոսքեր լսեցին միջազգային հանրության կողմից․ այս անգամ՝ Միավորված ազգերի կազմակերպության Անվտանգության խորհրդից։
ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում քննարկումը ծառայեց համաշխարհային հանրային կարծիքի վրա ազդելուն և արցախյան հիմնախնդրի միջազգայնացմանը՝ դրանով իսկ ճնշում գործադրելով Ադրբեջանի վրա՝ թույլատրելու 120 հազար արցախահայերի սննդամթերքի, բժշկական օգնության հասանելիությունը և Լաչինի միջանցքով Հայաստան մեկնելը։
Ահա հատվածներ 2022 թվականի դեկտեմբերի 20-ին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի բոլոր 15 անդամների 2 ժամ տևած ելույթներից.
Առաջին բանախոսը ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի օգնական Միրոսլավ Յենչան էր։ Նա հայտարարեց, որ «Հայաստանն ու Ադրբեջանը ներկայացրել են իրավիճակի շատ տարբեր մեկնաբանություններ և միմյանց մեղադրել 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունը խախտելու մեջ»։
Ֆրանսիայի փոխներկայացուցիչ Նատալի Էստիվալ-Բրոդհերսթը խիստ հայտարարություն արեց՝ ասելով, որ «Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի միջև միջանցքով ազատ տեղաշարժի սահմանափակումներն անընդունելի են։ Լաչինի միջանցքի արգելափակման ուղղակի հետևանքը ԼՂ բնակչության մեկուսացումն է։ Այն ունի մարդասիրական հետևանքներ, որոնք օրեցօր ավելի վատթարանում են։ Ֆրանսիան կոչ է անում անվերապահորեն վերականգնել միջանցքի երկայնքով երթևեկությունը և Լեռնային Ղարաբաղ մատակարարումները՝ հարգելով տեղի բնակչության իրավունքները… Ֆրանսիան նաև նշեց, որ ինչպես Ադրբեջանի Հանրապետությունը ստանձնել է՝ պետք է երաշխավորված լինի մարդկանց, տրանսպորտային միջոցների և ապրանքների փոխադրության անվտանգությունը՝ Լաչինի միջանցքի երկու ուղղություններով»։
Արաբական Միացյալ Էմիրությունների ներկայացուցիչ Մոհամեդ Իսա Աբուշահաբը երկու կողմերին հորդորեց «տարաձայնությունները լուծել խաղաղ և դիվանագիտական միջոցներով»:
Ալբանիայի ներկայացուցիչ Ֆերիտ Հոջան նշեց «միջանցքի երկայնքով տեղաշարժի ազատության և անվտանգության ապահովման կարևորությունը»:
Չինաստանի ներկայացուցիչ Գենգ Շուանգը հայտարարեց, որ «Լաչինի միջանցքի շուրջ վեճերը պետք է լուծվեն երկխոսության և խորհրդակցությունների միջոցով»։
Միացյալ Նահանգների այլընտրանքային ներկայացուցիչ Ռոբերտ Ա. Վուդը խստորեն կոչ արեց «Ադրբեջանի կառավարությանը և մյուսներին, որոնք պատասխանատու են միջանցքի անվտանգության համար, հնարավորինս շուտ վերականգնել ազատ տեղաշարժը, այդ թվում՝ մարդասիրական և առևտրային նպատակներով… Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղ բնակչության համար անհրաժեշտ ծառայությունները դադարեցնելու ցանկացած փորձ անընդունելի է»։
Ռուսաստանի Դաշնության ներկայացուցչի տեղակալ Աննա Մ. Եվստիգնեևան հայտարարեց, որ «Միջանցքն ապահովում է կապը Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի միջև»: Նա խոստովանեց, որ «այն գտնվում է ռուսական խաղաղապահ ուժերի վերահսկողության ներքո, որը շարունակում է մնալ տարածաշրջանում կայունության երաշխավորը և արդյունավետ կերպով իրականացնում է իր նպատակները»։ Նա խոստացավ, որ «ամենամոտ ապագայում» կվերականգնվի միջանցքով լիարժեք տրանսպորտային հաղորդակցությունը։
Միացյալ Թագավորության փոխներկայացուցիչ Ջեյմս Կարիուկին խստորեն կոչ արեց «անհապաղ վերաբացել միջանցքը։ Լաչինի միջանցքը միակ միջոցն է, որով կարելի է տարածաշրջան հասցնել ամենօրյա անհրաժեշտության իրերը։ Ավելի քան մեկ շաբաթով միջանցքի փակումը մեծացնում է մարդասիրական ծանր հետևանքների հավանականությունը, հատկապես ձմռանը: Մենք նաև մտահոգությամբ նշում ենք շրջափակման հետևանքով արգելափակված խաղաղ բնակիչների վիճակը և կոչ ենք անում հրատապ առաջնահերթություն տալ նրանց անարգել վերադարձին»:
Բրազիլիայի ներկայացուցիչ Ռոնալդո Կոստա Ֆիլյոն իր լուրջ մտահոգությունը հայտնեց, որ «ցանկացած խոչընդոտ վտանգում է Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի բարեկեցությունը»։
Քենիայի ներկայացուցիչ Ջեյն Ջեփկորիր Տորոյիչը մտահոգություն հայտնեց «Լաչինի միջանցքի երկայնքով շարունակվող շրջափակման կապակցությամբ»։ Նա երկու կողմերին կոչ արեց «թուլացնել ներկայիս լարվածությունը և համագործակցել միջանցքի երկայնքով տեղաշարժի ազատության և անվտանգության ապահովման համար»:
Մեքսիկայի ներկայացուցիչ Խուան Գոմես Ռոբլեդո Վերդուզկոն հայտարարեց, որ իր երկիրը «մտահոգությամբ հետևում է Լաչինի միջանցքում իրավիճակի հետ կապված լարվածությանը և երթևեկության արգելափակումների հնարավոր մարդասիրական հետևանքներին»:
Նորվեգիայի ներկայացուցիչ Մոնա Ջուլը հայտարարեց, որ «Միջանցքի արգելափակումն արդեն իսկ ունեցել է ծանր մարդասիրական հետևանքներ։ Բժշկական պարագաներն ու բժշկական տարհանումն ընդհատվել են։ Հիմնական ապրանքների և ծառայությունների մատակարարման ցանկացած խախտում առաջին հերթին վնասում է առավել խոցելի խմբերին: Սրանից կարելի է և պետք է խուսափել»։
Գանայի ներկայացուցիչ Խալիլա Հեքմանը ընդգծեց «քաղաքացիական բնակչության մարդասիրական շահերին առաջնահերթություն տալու անհրաժեշտությունը։ Լաչինի միջանցքի ցանկացած իրական կամ ենթադրյալ արգելափակում պետք է լուծվի հրատապ կարգով՝ ապահովելու բոլոր անձանց ընդհատված և անվտանգ տեղաշարժը»։
Իռլանդիայի փոխներկայացուցիչ Մարտին Գալագերը զգուշացրեց, որ «առանց մարդկանց, ապրանքների, սննդի ու բժշկական պարագաների ազատ տեղաշարժի այս կենսական միջանցքով, Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը, անկասկած, այս ձմռանը կբախվի մարդասիրական ճգնաժամի։ Որպես Խորհուրդ՝ մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որպեսզի խուսափենք դրանից և կանխենք մեկ այլ տեխնածին աղետի ի հայտ գալը: Ուստի Իռլանդիան կոչ է անում Ադրբեջանի իշխանություններին՝ անհապաղ և անվերապահորեն վերականգնել Լաչինի միջանցքով տեղաշարժի ազատությունն ու անվտանգությունը… Իռլանդիան աջակցում է հակամարտության բանակցային, համապարփակ և կայուն կարգավորմանը, այդ թվում՝ Լեռնային Ղարաբաղի երկարաժամկետ կարգավիճակի վերաբերյալ»:
Գաբոնի ներկայացուցիչ Էդվիջ Կումբի Միսամբոն մտահոգություն հայտնեց «Լաչինի միջանցքի փակման կապակցությամբ, որը կարող է հանգեցնել մարդասիրական ճգնաժամի։ Միջանցքով տեղաշարժվելու իրավունքը պետք է երաշխավորված լինի»։
Հնդկաստանի փոխներկայացուցիչ Ռավինդրա Ռագուտահալլին հայտարարեց. «Լաչինի միջանցքի շրջափակման վերաբերյալ հաղորդագրությունները վկայում են բացասական հետևանքների մասին Լեռնային Ղարաբաղին առաջին անհրաժեշտության ապրանքների՝ սննդամթերքի և դեղորայքի մատակարարման վրա: Սա խորը մտահոգության առարկա է և ունի մարդասիրական ճգնաժամ առաջացնելու հավանականություն»:
Հայաստանի ներկայացուցիչ Մհեր Մարգարյանը զգուշացրեց, որ շրջափակումը «ադրբեջանական իշխանությունների կողմից կիրառվող համակարգված բռնության հերթական ցուցադրությունն է՝ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդին էթնիկ զտումների ենթարկելու համար»։ Նա կոչ արեց ՄԱԿ-ին «պատժամիջոցներ» կիրառել Ադրբեջանի դեմ։
Եզրափակիչ բանախոսը Ադրբեջանի ներկայացուցիչ Յաշար Թ. Ալիևն էր։ Նա կրկնեց Ադրբեջանի կառավարության սովորական ստերը՝ հերքելով, որ Լաչինի միջանցքն արգելափակված է։
Հարութ Սասունյան
«Կալիֆորնիա կուրիեր» թերթի հրատարակիչ
www.TheCaliforniaCourier.com
Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի
