Ինչո՞ւ չեն նվազում անշարժ գույքի գները Հայաստանում. տնտեսագետը թվարկում է պատճառները

Անշարժ գույքի կադաստրի կոմիտեի հրապարակած շուկայի վերլուծության համաձայն՝ ընթացիկ տարվա երրորդ եռամսյակում նվազել են առքուվաճառքի և օտարման գործարքները: 2022 թ. հուլիս-սեպտեմբեր ամիսներին Հայաստանում իրականացվել է առք ու վաճառքի 12.715 գործարք, ինչը վերջին 4 տարիների ամենացածր ցուցանիշն է. համեմատության համար նշենք, որ 2021թ. նույն ժամանակահատվածում իրականացվել էր առք ու վաճառքի 14.967 գործարք, 2020թ.՝ 15.301, իսկ 2019թ. երրորդ եռամսյակում՝ 13.144:

Ուշագրավ է, սակայն, որ անգամ այս պարագայում անշարժ գույքի գների նվազում չի կանխատեսվում: Սա, ըստ տնտեսագետ-վերլուծաբան Լիլյա Ամիրխանյանի, ունի իր հիմնավորումները՝ առաջնային շուկայում պահաջարկի պահպանում, դրամի թանկացում և իներցիոն գործոններ:

168.am-ի հետ զրույցում տնտեսագետը մանրամասնեց. «Որպեսզի հասկանանք, թե ինչո՞ւ 2022 երրորդ եռամսյակում առուվաճաքի քանակներ նվազման պարագայում անգամ գների նվազում տեղի չի ունենում, պետք է փորձենք հասկանալ, թե, ի վերջո, անշարժ գույքի շուկայում ինչ գործոնների ազդեցությամբ նման աշխուժություն նկատվեց, ինչը հանգեցրեց նաև գների թանկացման:

Հետաքրքիր է, որ ի տարբերություն տնտեսության մյուս ոլորտների, այստեղ արտաքին գործոններից բացի՝ կա նաև ներտնտեսական գործոն. խոսքը եկամտահարկի վերադարձելիության ծրագրի սպասվող չեղարկման մասին է: Սա,  անշուշտ, էական ազդեցություն է ունեցել այն քաղաքացիների որոշման վրա, որոնք մտադրություն ունեն բնակարաններ ձեռք բերել: Այսինքն՝ այդ որոշումն արագացել է, և դրանով պայմանավորված՝ հատկապես առաջնային շուկայում այդ աշխուժությունը գրանցվել է:

Երկրորդ գործոնն այս տարում նաև մյուս ճյուղերի համար ունիվերսալ արտաքին գործոնն է՝ մասնավորապես օտարերկրացիների մեծ ներհոսքը, որոնց թվում քիչ չեն անձինք, որոնք գույք են ձեռք բերում կամ վարձակալում»:

Լիլյա Ամիրխանյանն ամփոփելով՝ նկատեց, որ շուկայում ձևավորվել է  սպասման իրավիճակ. անորոշություներ կան և՛ օտարերկրացիների՝ ՀՀ-ից դուրս գալու, և՛ ապագայում նոր հոսքերի հետ կապված: Ի դեպ, վերջինը նա չբացառեց՝ հաշվի առնելով ՌԴ-ում սպասվող նոր մոբիլիզացիան: Ըստ նրա՝ պահպանվող պահանջարկի և գուցե նաև՝ աճող պահանջարկի սպասումը նաև թույլ չի տալիս գների անկման:

Ինչ վերաբերում է գործարքների ընդհանուր թվի նվազմանը՝ ապա նա դա պայմանավորում է նոր ներհոսքերի պասիվացմամբ,  ՀՀ եկած օտարերկրացիների մի հատվածի հեռացմամբ, ինչպես նաև՝ բանկային տրամաբանությամբ. «երբ բանկերը լրացնում են վարկավորման քվոտաների անհրաժեշտ քանակը, կամ երբ պարզապես, դեպի տարեվերջ դիմումների որոշումները հետաձգում են հաջորդ տարի»:

Տնտեսագետը, սակայն, ուշադրություն է հրավիրում գործարքների բացվածքի վրա:

«Բավականին հետաքրքիր է, որ առաջնային գրանցման պարագայում հակառակն է տեղի ունեցել.  այսինքն՝ 2022 թ. եռամսյակին, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ, 1.9 տոկոսով աճ է արձանագրվել, ինչը վկայում  է առաջնային շուկայում դեռևս պահպանվող աճի միտման մասին:

Իսկ աճը պայմանավորված է  հիպոթեքային վարկերի գործընթացից եկամտահարկի վերադարձելիության չեղարկման սպասումով: Սա ևս իր հերթին՝ նպաստում է անշարժ գույքի գների պահպանմանը՝ չնայած որ, ընդհանուր գործարքների քանակը նվազել է»,- պարզաբանեց Լիլյա Ամիրխանյանը:

Նրա գնահատմամբ՝ գործարքների քանակը հնարավոր է հետագայում էլ նվազի, բայց գներն արագ չեն արձագանքում իրավիճակին, քանի որ կա իներցիայի գործոնը: Տնտեսագետը շեշտեց՝ իրավիճակի վրա ուղիղ ազդեցություն ունի նաև թանկացումը: