Ղարաբաղյան հարցի շուրջ 2 կարևոր ուղղություն շեշտվեց. Տարասովը՝ Անթալիայում ռուս-թուրքական բանակցությունների մասին
Նախօրեին Անթալիայում տեղի ունեցան ՌԴ և Թուրքիայի ԱԳ նախարարներ Սերգեյ Լավրովի և Մևլյութ Չավուշօղլուի բանակցությունները: Ռուս-թուրքական բանակցություններն անցկացվեցին Ռուսաստանի համար մի շարք ոչ այնքան հաճելի աշխարհաքաղաքական նորությունների ֆոնին. Էրդողան-Բայդեն բանակցություններից հետո հայտնի դարձավ, որ սեպտեմբերին ԱՄՆ-ի ու ՆԱՏՕ-ի զորքերի Աֆղանստանից դուրս գալուց հետո Քաբուլի օդանավակայանի պահպանությունը Թուրքիային կփոխանցվի, ինչպես նաև Թուրքիայի բարձրաստիճան մակարդակով ակնարկ եղավ Ադրբեջանի տարածքում թուրքական բազաների ստեղծման հնարավորության մասին:
Նախապես հաստատված օրակարգի համաձայն՝ Թուրքիայի և Ռուսաստանի ԱԳ նախարարները, ի թիվս այլ հարցերի, քննարկեցին նաև ԼՂ հակամարտության գոտում ստեղծված իրավիճակը: ՌԴ ԱԳ Նախարար Սերգեյ Լավրովը նշեց, որ Մոսկվան և Անկարան մտադիր են համատեղ ջանքերով նպաստել Բաքվի և Երևանի միջև պրակտիկ փոխգործակցության կարգավորմանը:
«Պայմանավորվել ենք շարունակել սերտորեն կոորդինացնել մեր ջանքերը՝ աջակցելու Բաքվին և Երևանին լուծելու հարաբերությունների կարգավորման վերաբերյալ պրակտիկ հարցերը՝ շեշտադրելով վստահության միջոցների ամրապնդումը»,- ասել է Լավրովը:
«Մեզ բավարարում է այն, թե ինչպես է գործում ռուս-թուրքական մոնիտորինգի կենտրոնն Ադրբեջանի Աղդամի շրջանում: Մտքեր փոխանակեցինք տեղում ստեղծված կոնկրետ իրավիճակի վերաբերյալ: Համոզված ենք, որ տրանսպորտային հաղորդակցության ապաշրջափակումը, Անդրկովկասում բազմակողմանի տնտեսական համագործակցություն խթանելու ջանքերը հարևանների, այդ թվում՝ Թուրքիայի և Ռուսաստանի մասնակցությամբ, կծառայեն դրա համապարփակ կայունացմանը»,- ասել է Լավրովը:
Հարցին, թե ինչպե՞ս է գնահատում Թուրքիայի դերը Լեռնային Ղարաբաղի հարցի կարգավորման գործընթացում և օկուպացված հայկական Շուշի քաղաք նախագահ Էրդողանի՝ վերջերս կատարած այցը, Լավրովը պատասխանել է.
«Ինչ վերաբերում է նախագահ Էրդողանի՝ Ադրբեջան կատարած այցին, ապա այն Թուրքիայի և Ադրբեջանի միջև երկկողմ հարաբերությունների համատեքստում էր… Մենք այսօր պայմանավորվեցինք Չավուշօղլուի հետ, որ յուրաքանչյուրը, օգտագործելով իր հնարավորությունները, կնպաստի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հաշտեցմանը, հարաբերությունների կարգավորմանը, պայմաններ կստեղծի հայերի, ադրբեջանցիների և այլ ազգությունների մարդկանց համար կողք կողքի՝ որպես լավ հարևաններ ապրելու համար: Եվ այդ դեպքում ցանկացած հարց, այդ թվում` քաղաքական բնույթի, շատ ավելի հեշտ կլինի լուծել»:
Նրա խոսքով՝ Մոսկվայի և Անկարայի միջև փոխգործակցությունը մարմնավորվում է ոչ միայն կանոնավոր խորհրդակցություններում, քաղաքական դիրքորոշումների համաձայնեցման մեջ, այլ նաև ռուս-թուրքական մոնիտորինգի կենտրոնի գործունեության մեջ, որն ապահովում է հրադադարի ռեժիմի պահպանումը:
«Այն հաջողությամբ գործում է՝ ամրապնդելով մեր փոխգործակցությունն այս իրավիճակում… Եվս մեկ անգամ ցանկանում եմ ընդգծել, որ մեր համագործակցության լրացուցիչ ոլորտներից է նաև տարածաշրջանում առևտրատնտեսական, տրանսպորտային կապերի վերականգնումը: Մեր կողմից աջակցություն է վայելում Էրդողանի և Ալիևի` տարածաշրջանի զարգացումը խթանող «երեք+երեք» մեխանիզմ ստեղծելու առաջարկը: Անդրկովկասի երեք երկրները և երեք հարևանները՝ Ռուսաստանը, Թուրքիան և Իրանը: Այսօր նույնպես խոսեցինք այդ մասին և ունենք լավ ծրագրեր»,- նշել է Լավրովը:
168.am-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքագետ Ստանիսլավ Տարասովը նշեց, որ ընդհանուր առմամբ բանակցություններն անցան այնպես, ինչպես կողմերը նախատեսել էին:
Նրա խոսքով, ՌԴ-ն ցույց տվեց, որ գոհ է բանակցությունների արդյունքներից, իսկ դրա գլխավոր պատճառը Թուրքիա-ԱՄՆ շփումներն են և Թուրքիայի դիրքավորումն ԱՄՆ-ի հետ հարաբերություններում:
«Թեև այդ հարաբերությունները բարդ են, ժամանակ առ ժամանակ մոտ խզմանը կամ ավելի բարյացակամ, սակայն Թուրքիան նաև սկզբունքայնություն է դրսևորում այնպիսի հարցերում, ինչպիսին C-400-ների գործարքն է: Թուրքիան ճկունություն է դրսևորում՝ և պատրաստ է երկխոսության, և անվստահության նշաններ է ցույց տալիս, քանի որ գոհ չէ ամերիկաիսրայելյան և ամերիկասաուդական հարաբերությունների խորությունից, և ՌԴ-ի հետ հարաբերություններն այդ անվստահությունը, դժգոհությունը ցույց տալու օղակներից են:
Թուրքիան այս պահին դիմադրում է և սկզբունքային դիրքորոշում ունի C-400-ների հարցում, սակայն այն չի բացառվում, որ նաև փոխվի ամերիկյան ճնշումների հետևանքով: Թրամփը չգնաց լուրջ ճնշումների մինչև վերջ, ու հասկանալի չէ, թե որքան կդիմադրի Թուրքիան, բայց այս հարցում պարզ է, որ ՌԴ-ն աջակցում է Թուրքիային և ակնկալում որոշակի դիրքորոշում: Բայց հասկանալի է, որ կա համագործակցություն նաև ՄԱՆ-ի և Թուրքիայի միջև, ինչպիսին Քաբուլի օդանավակայանի պահպանությունը Թուրքիային հանձնելն էր, ու Նեդ Փրայսն ուղիղ հայտարարում է, որ ռուսական սպառազինությունը համատեղելի չէ ՆԱՏՕ-ի սպառազինության և չափանիշների հետ, վերջնագրերը շարունակվում են, և Բայդենի կառավարությունը շարունակելու է այն, ինչ Թրամփն ընդհատեց: Բայց Թուրքիան նաև հասկանում է, որ շահեր ունի Ռուսաստանի հետ, բարդ, սակայն ոչ անհաջող բանակցություններ ու երկխոսություն տարբեր ռեգիոններում, և չի կարող դա զիջել որևէ կերպ, և Թուրքիայի ինքնիշխան մոտեցումներն են հնարավոր դարձրել նման համագործակցությունը: Այս բանակցությունը թույլ տվեց ևս մեկ անգամ «ժամացույցի սլաքները» համաձայնեցնել բոլոր հարցերում ու շարժվել առաջ»,- ասաց նա:
Ինչ վերաբերում է Ղարաբաղյան գոտուն՝ Տարասովն առանձնացրեց երկու հանգամանք: Առաջինը, նրա խոսքով, շեշտվեց ռուս-թուրքական շփումները Ղարաբաղի հարցով, որոնք կանոնավոր բնույթ են կրում պատերազմից հետո, և այդ թվում՝ այդ շփումները հնարավորություն տվեցին հաստատել հրադադար, և երկրորդը՝ տարածաշրջանում վեցակողմ համագործակցությունը, որը ապաշրջափակման բանակցությունների մի անբաժանելի բաղադրիչն է, քանի որ հնարավոր չէ տարածաշրջանում մեծ ապաշրջափակում՝ առանց տարածաշրջանի բոլոր երկրների, այդ թվում՝ Վրաստանի: «Գլխավոր խնդիրը Վրաստանն է, որը կարող է դուրս մնալ պրոյեկտներից, քանի որ Վրաստանը դեռ պատրաստակամություն է հայտնել աշխատել միայն Հայաստանի ու Ադրբեջանի հետ:
Բնականաբար, հակամարտության կարգավորման հարցում, բացի ապաշրջափակման բանակցություններից և կոնկրետ ուղղությունների շուրջ քննարկումներից, կարևոր է նաև սահմանազատման գործընթացը և խաղաղությանը նախապատրաստվելը, դեռ հասկանալի չէ լիովին, թե ինչպես են ընթանալու այս գործընթացները, թե որքան ժամանակ չի լինելու դիվանագիտական գործընթաց, քանի դեռ այս հարցն այս վիճակում է, անորոշ է առաջիկա զարգացումների ուղղությունը, բայց կան և սահմանային հարցերը, և ապաշրջափակումը: ՌԴ մոտեցումները բոլոր հարցերի շուրջ չափազանց հստակ ու պարզ են, ՀՀ մոտեցումներն իրավիճակի շուրջ առաջիկայում ավելի հստակ կլինեն, ինչպես նաև՝ այս ամենում Արևմուտքի մասնակցության մակարդակը: Բայց կարծում եմ՝ թուրք-ադրբեջանական համագործակցությունը ևս քննարկվել է, Շուշիի հռչակագիրը և դրանից բխող բոլոր հնարավոր տարածաշրջանային հեռանկարները»,- ասաց նա:
