«Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստանի» գործադիր տնօրեն Լարիսա Մինասյանի փակ հարցազրույցը և ուշագրավ գնահատականները
Երեկ «Մեդիա կենտրոնը» տարածել էր հայտարարություն՝ նշելով, որ լրատվամիջոցներին հրավիրում է «Բաց հասարակության հիմնադրամներ- Հայաստանի» գործադիր տնօրեն Լարիսա Մինասյանի՝ «Քաղհասարակություն-իշխանություն. որտե՞ղ փնտրել խզումը». հարցազրույցին:
Այսօր արդեն տեղեկացանք, որ «Բաց հասարակության հիմնադրամներ- Հայաստանի» գործադիր տնօրենի հարցազրույցը լինելու է փակ, հարցեր է տալու միայն հարցազրուցավարը, իսկ լրատվամիջոցները կարող են ուղղակի հետևել:
Իհարկե, այս սահուն անցումն ինչ-որ տեղ նաև սպասելի էր՝ հաշվի առնելով հիմնադրամին ուղղված իրարամերժ գնահատականներն ու ենթադրվող հարցերի ծավալը, և ամենևին կարևոր չէ, որ Լարիսա Մինասյանի ղեկավարած կառույցի անվան մեջ կա «բաց» բառը:
Հարցազրույցի սկզբում, անդրադառնալով նախկին իշխանությունների և Արթուր Վանեցյանի կողմից իր ղեկավարած կառույցի թիրախավորման մասին հարցին, Լարիսա Մինասյանը նշեց, որ հարցը բազմաշերտ է, ու փորձեց մի քանի շերտեր առանձնացնել:
Այստեղ միայն հիշեցնենք, որ Արթուր Վանեցյանին ԱԱԾ տնօրենի պաշտոնում նշանակելը նորընտիր վարչապետի առաջին որոշումներից է եղել. 2018 թ. մայիսի 8-ին ընտրված վարչապետը մայիսի 10-ին Արթուր Վանեցյանին նշանակել է ԱԱԾ տնօրեն:
Ինչևէ, Լ. Մինասյանի համոզմամբ՝ նախկին իշխանությունների կողմից քաղհասարակությանը թիրախավորելը հասկանալի է, քանի որ այն հակադրվում էր ոչ ժողովրդավարական, ավտորիտար պետականության գաղափարին.
«Եվ կարելի է թվալ մի քիչ մանկամիտ, որ միայն հենց այս քաղհասարակության շրջանում են տեսնում վտանգը, կամ իրենց իշխանության կորստի պատճառը. չեմ կարծում, որ նրանք այդքան պարզունակ են: Բայց մի կողմից՝ երկարատև ժողովրդին և քաղաքացուն անտեսելը թույլ չի տալիս իրենց հասկանալ, որ դա ժողովրդի և քաղաքացու պահանջն էր, և մերժելը գալիս էր այդտեղից»:
Շարունակելով միտքը՝ տիկին Մինասյանը նաև արձանագրում է.
«Նախկին իշխանությունները և շատերը փորձում են ներկայացնել, որ՝ դե, նախկին իշխանությունների ժամանակ հիմնադրամը, քաղհասարակությունը գործում էր, և չէիք թիրախավորվում, ինչո՞ւ հիմա… Կարիքը չունեին. իրենց ավտորիտար համակարգում այնքան ուժեղ էր կոնտրոլը, որ իրենք գիտեին՝ կարելի է թողնել, չփակել՝ ոնց որ է՛լ ավելի ավտորիտար պետությունները՝ Թուրքիան, Ադրբեջանը, Բելառուսը, Ուզբեկստանը արեցին՝ մեծ մի զանգված քաղհասարակության և հիմնադրամի հետ:
Բայց հիմա կա մի իշխանություն, որը հռչակել է այդ արժեքները և ունենալով իշխանություն՝ կարող է դա իրականացնել, և դա արդեն մահացու վտանգ է այն ռեժիմի համար»:
Իհարկե, «Բաց հասարակության հիմնադրամներ–Հայաստանի» գործադիր տնօրենի կողմից նման հակադրումը տարօրինակ է այնքանով, որ նրա նշած ավտորիտար երկրներից մեկի առաջնորդին վերընտրվելու կապակցությամբ հենց վերջերս շնորհավորել է նոր արժեքներ հռչակած իշխանության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը:
Լարիսա Մինասյանը հարցազրույցի մի քանի հատվածներում անդրադարձավ իր ղեկավարած կառույցի հասցեին նոր իշխանության ներկայացուցիչների կողմից արված որոշ արտահայտությունների: Լրագրողի՝ «ներկայացուցիչներ» ձևակերպման տակ, թերևս, առաջին հերթին պետք է հասկանալ Ալեն Սիմոնյանին:
Հիշեցնենք՝ ԱԺ փոխնախագահ, իմքայլական Ալեն Սիմոնյանը հարցազրույց էր տվել «Հրապարակ» օրաթերթին, որտեղ բավականին կոշտ գնահատականներ էր հնչեցրել Սորոսի և Հայաստանում գործող «Սորոսի» հիմնադրամի մասին: Հարցին, թե՝ «դուք ի՞նչ կապ ունեք «Սորոսի» հիմնադրամի հետ, ասում են՝ Սորոսն է կառավարում այսօր մեր երկիրը, սորոսականներն էլ փայ ունեն ձեր իշխանության մեջ», Ալեն Սիմոնյանը պատասխանել էր․ «Ուրեմն Հայաստանի Հանրապետության իշխանությունը, որը լեգիտիմ է, որևիցե մեկը չի կարող ղեկավարել և իշխել կամ որևիցե բան թելադրել։ Էլ չեմ ասում, որ ուզում է՝ Սորոսը լինի, ուզում է՝ Սորոսի հերը լինի․․․»։
Դիտարկմանը՝ «Իսկ Սորոսի վաստակնե՞րը», ԱԺ փոխնախագահն այսպես էր պատասխանել․ «Նաև Սորոսի վաստակները չեն կարող Հայաստանի Հանրապետությունը ղեկավարել։ Հայաստանի Հանրապետությունը ղեկավարում է Հայաստանի Հանրապետության ժողովուրդը, և ձևավորում է իր իշխանությունը ընտրությունների միջոցով։ Իսկ էդ Սորոսի խոսակցությունը, որ բերվել է օրակարգ, դա արհեստական բան է, որի նպատակը մեկն է՝ հնարել կամ վերցնել մի հատ ինչ-որ կիսամեռ բիձուկի անուն և փորձեն դրա շուրջ ինչ-որ հարցերի պատասխաններ գտնել։ Դա չի ստացվել ու չի ստացվելու, որովհետև հենց էդ մարդիկ հիմնականում դրսից սնուցվող են։ Կրկնեմ՝ Սորոսը, իրա հերը կամ որևիցե մեկը ո՞ւմ շունն են, որ ՀՀ-ում իշխանության վրա ազդեցություն ունենան։ Հայաստանի վրա ազդեցություն ունի միայն ՀՀ քաղաքացին»։
«Բաց հասարակության հիմնադրամի» նախագահ Լարիսա Մինասյանը օգոստոսի 14-ին նամակ էր հղել ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոյանին` առաջարկելով Ալեն Սիմոնյանի արտահայտած մտքերը քննարկման դնել Էթիկայի հանձնաժողովում:
Ի դեպ, այս հարցին անդրադառնալիս՝ Լ. Մինասյանը դիվանագիտական շեշտադրում արեց. «Նախ չեմ ուզենա և երբևիցե չեմ կարծում, որ ինչ-որ կարծիքներ դրանք իշխանության դիրքորոշումն են»:
Ասել է թե, օրինակ, Ալեն Սիմոնյանի կարծիքը միայն Ալեն Սիմոնյանինն է, այս դեպքում հարց՝ ինչի՞ համար է էթիկայի հանձնաժողով հրավիրելու պահանջը, եթե նա չի դիտարկվում իշխանության մասնիկ, պաշտոնյա, ԱԺ փոխխոսնակ:
Ամեն դեպքում, նա նշեց, որ իր համար մտահոգիչ են նման դրսևորումները.
«Մտահոգիչ է, ոչ միայն և ոչ այնքան այս պարագայում՝ նաև թե անձնավորված, թիրախավորված կամ հիմնադրամի շուրջ խոսակցությունները, բայց այն, որ այդ խոսակցությունները, այդ լոզունգային մոտեցումն իմաստազրկում է թե՛ գործը, թե՛ գործունեությունը, թե՛ նպատակները, և դա իսկապես վտանգավոր է»:
Հարցին, թե՝ ինչպե՞ս եք գնահատում՝ որքանո՞վ են կյանքի կոչվում նոր իշխանությունների հեղափոխական գաղափարները, խոստումները և հետաքրքիր է՝ կոնկրետ ո՞ր ոլորտներում են գրանցվել հաջողություններ, Լարիս Մինասյանը պատասխանեց.
«Հեղափոխությունը ոլորտի հեղափոխություն չի. հեղափոխությունն ընդհանրապես ավելի մեծ համակարգային պահանջ է, և եթե այդ տեսակետից դիտենք, ապա առաջին և շատ մեծ քայլը, տեկտոնիկ շարժը՝ արդար և ազատ ընտրությունների փաստով, արդեն կատարված է, դա մեծ և լուրջ փոփոխություն է»:
Իր գնահատականներում նա կարևորեց հակակոռուպցիոն մեխանիզմների զարգացումը, ապա նշեց, որ կա ոչ այնքան կոնսոլիդացված մոտեցում ժողովրդավարական ինստիտուտները վերականգնելու հարցում: Ի դեպ, այդ հարցում նա շեշտեց անցումային մեթոդների անհրաժեշտության մասին:
Պահանջատեր ժողովուրդ, հաշվետու իշխանություններ բանաձևին անդրադառնալով՝ Լ. Մինասյանը նկատեց, որ իրենք այս առումով պետականանպաստ գործունեություն են ծավալում, քանի որ ժողովրդի, քաղաքացու պահանջատիրությունը պետք է լինի ինֆորմացված, ինչը, ըստ նրա, քաղհասարակությունը և, մասնավորապես, հիմնադրամը փորձում է ապահովել:
Իշխանություն-քաղհասարակություն կապի մասին էլ քաղհասարակության սեկտորի ներկայացացուցիչը նշեց, որ կան միջազգային օրինակներ, երբ քաղհասարակության ներկայացուցիչները պետական սեկտոր են մտնում, սակայն չհամաձայնեց լրագրողի դիտարկմանը, թե տպավորություն է, որ սերտաճել են, քանի որ, իր բնութագրմամբ՝ քաղհասարակությունը միշտ լինելու է դիտորդի, հանրային շահը բարձրացնողի դերում.
«Իշխանության ներկայացուցիչները պետք է անեն իրենց գործը հնարավորինս թափանցիկ, և հույսը այն է, որ այսպիսի ներուժի մտնելը նաև բերում է բյուրոկրատական ապարատ, հույս ունենք՝ պետք է բերի, ժողովրդավարական արժեքային համակարգը, որը որ իսպառ այդ դիսֆունկցիոնալ համակարգից փորձել էին հանել»:
Լրագրողի հացրադրմանն ի պատասխան՝ Լ. Մինասյանը խոսեց նաև քաղհասարակություն-իշխանություն խզման մասին՝ ԱԺ փոխխոսնակ Ալեն Սիմոնյանի հայտնի որակումների և Ռուստամ Բադասյանի՝ «իրավունքի ոլորտի աղանդավորներ» ձևակերպման համատեքստում:
Հիշեցնենք՝ հարցազրույցներից մեկում Ռուստամ Բադասյանը մասնավորապես ասել էր. «Կան իրավաբաններ, կան որոշ իրավապաշտպաններ, որոնք իրավունքի ոլորտի աղանդավորներ են և հասարակության որոշ խմբի համոզել են, որ դատաիրավական ոլորտում հնարավոր է մեկ ամսում կամ երկու ամսում կատարել փոփոխություններ և վերջ դնել տասնամյակներ շարունակ դատական ոլորտի ձախողումներին, և դա կարելի է արագ անել, բայց այ, որոշ պաշտոնյաներ դա խոչընդոտում են, չեն անում, խուսափում են դրանից»:
«Ալեն Սիմոնյանի դեպքում, դուք գիտեք, որ ես դիմել եմ. նամակը դարձել է զավեշտալի: Բայց ինձ համար, ճիշտն ասած, անհասկանալի և մտահոգիչ է այդ (առանց անձերին վերադառնալու) արդարադատության պատասխանատուի այդպիսի որակավորումը, որովհետև մանավանդ, եթե վերլուծում ես դեպքը՝ ինչ առիթով է ասվել «աղանդավոր» բառը, ընդհանրապես, որևիցե քաղաքական դիսկուրսում, քաղաքակիրթ քաղաքական դիսկուրսում չի օգտագործվում. ես կարծում եմ, որ մտադրված էր ասել՝ «ֆունդամենտալիստ»՝ «բացարձակացնող»:
Ինչո՞ւ է մտահոգիչ, որովհետև հենց արդարադատության նախարարը պետք է բացարձակացնի խոշտանգումից զերծ մնալու իրավունքը, դա բացարձակ իրավունք է»:
Այսքանով հանդերձ՝ «Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստանի» գործադիր տնօրենը չի կարծում, որ քաղհասարակության հիմնադրամի հանդեպ վերաբերմունքը վերադառնալու է նախկին իշխանությունների տրամաբանությանը:
