«Անձամբ ես ոչ մի կոչում չունեմ ու ոչ էլ ուզում եմ ունենալ: Ես միայն ուզում եմ, որ իմ դահլիճը լիքը լինի». Նարեկ Դուրյան

Դերասան Նարեկ Դուրյանը կրկին Հայաստանում է: Նախօրեին նրան հյուրընկալել էին LOFT ինքնազարգացման ու ժամանցի կենտրոնում, որտեղ վերջինս հանդիպեց լրագրողների, իր արվեստի երկրպագուների ու երիտասարդների հետ: Հանդիպումը տևեց մի քանի ժամ, անցավ ջերմ ու հաճելի մթնոլորտում, քննարկվեցին բազմաբնույթ հարցեր, դերասանի կողմից լսվեցին անսպասելի, ինչ խոսք, նաև հումորային պատասխաններ: Հանդիպմանը հաջորդեց դերասանի հետ 168.am-ի առանձնազրույցը:

–  Պարոն Դուրյան, Դուք հետևողականորեն խուսափում եք լրագրողների հետ հանդիպումից: Ինչո՞ւ:

–  Որովհետև գրեթե անընդհատ նույն հարցերն են տալիս ինձ՝ Ֆրանսիա-Հայաստան թեմայի շրջանակներում, ու սա դեռ հերիք չէ՝ բավականին հաճախ էլ չեն դնում այն, ինչ ես եմ ասում: Հաճախ է այդպես պատահում:

–  Իսկապե՞ս:

–  Հիմա կարող է՝ դա կոնկրետ Ձեզ համար զարմանալի է, բայց հայկական լրագրության մեջ հաճախ պատահող երևույթ է: Հետո կոնտեքստից կտրված մի քանի բառ են վերցնում, դարձնում իրենց վերնագիր, կողքին էլ գրում են՝ Նարեկ Դուրյան: Կարդացողը չի կարողանում հասկանալ՝ իրականում ի՞նչ եմ ասել, որովհետև ես դրանից առաջ և հետո էլի ինչ-որ բաներ եմ ասել, որոնք հանված են եղել:

–  Իսկ Դուք չե՞ք փորձել դատի տալ Ձեր խոսքն այդպես անբարեխղճորեն աղավաղող լրագրողներից որևէ մեկին:

–  Օ, no… Է´դ էր պակաս՝ ես հային դատի տամ, դե ասեք՝ գնամ կախվեմ էլի՜: Գիտե՞ք ինչ, նույնիսկ «Մի րոպե մի բան ասեմ» նախագծի համար մի քանի հոգի ինձ ինտերնետներով վիրավորեցին, բայց նույնիսկ այդ իրավիճակում բացարձակապես նման ցանկության չառաջացավ: Հետո մտածում եմ, որ դա իրենց մեծարելու մի ձև է: Ինչո՞ւ նման բան անեմ:

–  Ի՞նչն է Ձեզ ամենաշատը մտահոգում՝ ապագային հայացք նետելիս:

–  Հայաստանի ապագան:

–  Մշուշո՞տ եք տեսնում Հայաստանի ապագան:

–  Այսօր արդեն շատ բաներ չեմ հասկանում … Ես մեծ խաղերի մասին եմ ասում՝ Ռուսաստան-Ամերիկա: Էն ներքին խնդիրներում, նույնիսկ, եթե մեզ պատին են դեմ տալիս, միևնույն է՝ ելքերը կգտնենք: Մենք շատ հնարամիտ ազգ ենք, դա ինձ չի վախեցնում, ես այդ մասին չեմ մտածում հիմա:

–  Իսկ մեծ խաղերում մենք պարտվա՞ծ ենք:

–  Անկեղծ չեմ հասկանում… Ես երբեք այդքան լուրերով հետաքրքրված չեմ եղել, ինչքան վերջերս, հատկապես, երբ Ուկրաինայի դեպքերը սկսվեցին: Նայում եմ թե´ «24», թե´ «Euronews», «Paris TV», և այլն … Էս խենթերը՝ էս մեծերը, սրանք էս ինչե՞ր են անում… Ես շատ մեծ հույս ունեմ, որ դիվանագիտական մեծ խելք կունենանք, որ ճիշտ ելքերը կգտնենք:

–  Կարծում եք՝ մեր պաշտոնական-դիվանագիտական օղակը ճի՞շտ մարտավարական ուղի է ընտրել երկրի շահերը մեծ աշխարհում պաշտպանելու ուղղությամբ:

–  Ես չեմ հասկանում:

–  Մտածում եք ու չե՞ք հասկանում:

–  Չէ… Ես անընդհատ ինձ նույն հարցն եմ տալիս՝ իսկ մենք ի՞նչ ունենք աշխարհին վաճառելու:

–  Մենք արդեն գրեթե ամեն ինչ վաճառել ենք, ինչ ունեինք:

–  Չէ, սպասեք, դա ուրիշ հարց է: Ես նկատի ունեմ՝ ինչո՞վ կարող ենք աշխարհին ներկայանալ, ի՞նչ կարող ենք աշխարհին առաջարկել:

–  Արևահամ ծիրան, հայկական ջերմուկ…

–  Էէէ… լավ էլի: Օրինակ՝ Ռուսաստանը Չեչնիայի վրա դողում է, որովհետև այնտեղ նավթ կա, իսկ մենք ի՞նչ ունենք առաջարկելու, բացի տարածքից, որ գան, ամրանան, բազաներ դնեն:

–  Իսկ ի՞նչ պետք է ունենայինք, պարոն Դուրյան:

–  Դե, ինչ-որ ռեսուրսներ, օրինակ՝ բնական պաշարներ:

–  Իսկ ասենք՝ զարգացած ինտելեկտը կամ բարձրարժեք արվեստն աշխարհին ներկայանալու տարբերակներ չե՞ն, Ձեր կարծիքով:

–  Ինտելեկտի համար պատերազմներ չեն անում:

–  Բայց ինտելեկտով ներկայանում են:

–  Հա… ու ինտելեկտն առնում-տանում են:

–  Ըհը˜ն, պարզեցինք, որ ինտելեկտ ունենք, ու որ դա տանում են, սա՝ մեկ: Գուցե զարգացած տնտեսությո՞ւն էլ ունենայինք:

–  Գուցե, եթե լիներ՝ լավ կլիներ:

–  Իսկ ինչո՞ւ չկա, Ձեր կարծիքով:

–  Ես չգիտեմ՝ ինչո՞ւ չկա, դա Դուք պետք է իմանաք, բայց էդ արդեն մտահոգիչ է, որ չկա, չնայած զարգացած տնտեսությունը ո՞րն է՝ ծիրա՞ն պետք է վաճառեինք:

–  Չէ, ինչո՞ւ: Տնտեսապես զարգացած երկրներում միայն ծիրա՞ն են վաճառում:

–  Էս հողի վրա ուրիշ ոչինչ չի բուսնում, ո´չ ավոկադո է բուսնում, ո´չ…

–  Լավ խաղող է բուսնում՝ զարգացած գինու արտադրություն կարող էինք ունենալ: Թարսի նման՝ խաղողն այնքան շատ է, չեն էլ հասցնում մթերել:

–  Ֆրանսիայի, Իտալիայի, Կալիֆոռնիայի կողքին՝ ի՞նչ գինու արտադրություն պետք է ունենանք: Լա՜վ էլի, մի երազեք…

–  Լավ, եկեք չերազենք, չնայած իմ կարծիքով՝ սա ո´չ երազանք էր, ո՛չ էլ, առավել ևս, այդքան անհասանելի… Պահո՞ւմ եք այնպիսի մի բան, որ վաղուց պետք է դեն նետած լինեիք:

–  Իհարկե, իմ բոլոր մանկական ու պատանեկան սիրային բանաստեղծություններս պահում եմ:

–  Ինչո՞ւ:

–  Որովհետև հավատում եմ դրանց, առաջին սերը գիտե՞ք ի՜նչ հզոր բան է…

–  Կարող եմ պատկերացնել… ու, որ առաջին սերը միշտ կուտ է գնում, դա էլ եմ պատկերացնում:

–  Բա, իհա՛րկե, թե չէ կլիներ վերջինը:

–  Պատահո՞ւմ է, որ Դուք ինքներդ Ձեզ հետ խոսեք:

–  Մտքում ՝այո, միշտ վիճում եմ ինքս ինձ հետ:

–  Եթե Ձեր կողքին լիներ մեկը, որ Ձեզ անընդհատ ասեր այն, ինչ Դուք ինքներդ եք ասում Ձեզ մտքում, ինչքա՞ն կարող էիք նրան հանդուրժել:

–  Շատ քիչ:

–  Ինչո՞ւ:

–  Որովհետև, երբ ես ինքս ինձ հետ խոսում եմ, դա անընդհատ ստացվում է մի վեճ՝ ինքս ինձ հետ: Ավելի հեշտ է իմ սխալների մասին ինքս ինձ խոստովանել, քան լսել դրանք ուրիշ մեկի շուրթերից: Չնայած մի նրբություն կա՝ եթե ես այդ մարդուն շատ սիրեմ, կընդունեմ, ու մի բան էլ՝ նայած, թե նա ինչպես կմոտենա ինձ՝ ինչքա՞ն քնքուշ կլինի նա: Ի դեպ, լավ ընկերը, լավ խորհուրդ տվողը լյուքս մի բան է, որ ամեն մեկն իրեն չի կարող թույլ տալ: Դա իսկականից բախտ է:

–  Դուք ունե՞ք նման բախտ:

–  Այո´:

–  Հայաստանո՞ւմ, թե՞ դրսում:

–  Դրսում՝ կինս է: Ես իրենից շատ բան եմ սովորել՝ ապրելու, պահելու ձև:

–  Եվ Դուք այդ մասին բարձրաձայն ասում եք:

–  Իսկ ինչո՞ւ ոչ: Ես միշտ եմ ասել, որ կինը տղամարդուց ավելի խելացի, ճարպիկ, հեռատես էակ է, և բոլոր հանճարների շուքում միշտ խելացի կին է կանգնած եղել: Ասեմ ավելին՝ ինչքան էլ որ մենք ասում ենք՝ պատրիարխատ, այնուամենայնիվ մատրիարխատն է տիրում:

–   Ի՞նչ տարբերություն կա ապրելու և գոյատևելու միջև:

–  Օ՜… շատ մեծ տարբերություն: Նույնը կարող ենք ձևակերպել այսպես՝ «Լինել հարուստ մարդ» դեռ չի նշանակում՝ ունենալ շատ փող: Հարուստ մարդը բոլորովին նա չէ, ով փող ունի, այլ նա, ով այդ փողը ծախսում է: Ուրեմն՝ ապրել և գոյատևել՝ դրանք տարբեր բաներ են: Ապրում է ծախսողը, գոյատևում է հարուստը:

–  Համամի՞տ եք այն կարծիքի հետ, թե մենք սովորում ենք մեր սխալների վրա:

–  Իհա՛րկե:

–  Ուրեմն, ինչո՞ւ ենք մենք այդքան վախենում սխալներ գործելուց:

–  Որովհետև շատ հաճախ մեր արած սխալները շատ թանկ են նստում մեր վրա, ու շատ հաճախ մենք չենք կարողանում վճարել դրա գինը:

–  Կա՞ մի սխալ, որ Դուք անընդհատ կրկնում եք՝ գիտակցաբար կամ անգիտակցաբար:

–  Այո՝ շատ հաճախ եմ հավատում խաբեբաներին:

–  Ձեզ հաճա՞խ են խաբում:

–  Հաճախ, ես հորս պես շատ նաիվ եմ: Մամաս անընդհատ ասում էր՝ «Յա՝ դու, յա՝ հերդ…»: Ինձ խաբելը շատ դյուրին է:

–  Իսկ Դուք երբեք չե՞ք խաբում:

–  Ես կամ լռում եմ, ընդհանրապես ոչինչ չեմ ասում, կամ ասում եմ այն, ինչ կա իրականում:

–  Ուրեմն պատահե՞լ են դեպքեր, երբ Դուք պետք է խոսեիք, բայց գերադասել եք լռել:

–  Իհա՛րկե: Պարզապես միշտ չէ, որ կարող ես ճշմարտությունը շփել մարդու երեսին: Դիվանագիտությունը հենց դրանում է՝ տեղեր կան, որ պետք է լռես, խուսափես: Օրինակ՝ մի ներկայացում եմ նայում ու չեմ հավանում: Շատ դժվար է ասել, որ գիտե՞ք՝ շատ վատն էր: Կամ, եթե ես եմ մի անհաջող բան անում, գալիս-ասում են՝ վա՜յ, էս ի՜նչ լավն էր՝ ես գերադասում եմ, որ լռեն, թող չխաբեն:

–  Այսինքն՝ խոստովանում եք, որ Դուք ունեցել եք չհաջողված ներկայացումնե՞ր:

–  Իհա՛րկե, և, ի դեպ, բարեբախտաբար: Պատկերացնո՞ւմ եք՝ ինչ անհետաքրքիր է՝ լինել իդեալական: Դա նման է մի ընտանիքի, որտեղ 40 տարի միասին ապրող ամուսինները երբեք չեն վիճում իրար հետ: Ես, օրինակ, կնոջս պատուհանից դուրս կգցեի, եթե այդպես լիներ: Աղը, բիբարը բա ո՞ւր մնացին: Բա պետք է, որ մեկ-մեկ քիթդ կոտրվի, ներկայացում անես, ու չստացվի, ինչի՞ մասին է խոսքը:

–  Եթե կյանքն իսկապես այնքան կարճ է, ինչպես հաճախ ասում են, ապա ինչո՞ւ ենք մենք ստիպված անում բաներ, որոնք չենք ուզում անել։

–  Հենց էդ ա, է՛լի… Հրաշալի կյանքն էդ էն ա, որ միշտ անես այն, ինչ ուզում ես, բայց այդպես երբեք չի լինում: Չգիտեմ, այդ հարցին չեմ կարող պատասխանել, կներեք:

–  Ինչի՞ վրա եք Դուք հիմա հիմնականում ծախսում Ձեր աշխատած գումարը։

–  Ճամփորդությունների և ներկայացումների վրա: Հետո ես մի երազանք ունեմ՝ հիմա ես 10 ուսանող ունեմ, որոնց համար գժվում եմ, իրենց շատ եմ սիրում: Ես իրանց տանելու եմ Ֆրանսիա՝ Լուվրը տեսնեն, «Comédie français» եմ տանելու: Թո´ղ տեսնեն, թո´ղ Մոնա Լիզային, Կոլիզեյին ձեռքով կպնեն, ու էդ տպավորություններով վերադառնան, բեմադրություններ դնեն, խաղան: Ես ձևը կգտնեմ՝ ինչպես կարելի է դա իրագործել: Ես ուզում եմ, որ իրենք իրենց կյանքը վաստակեն պարկեշտ ձևով, իրենց սիրած աշխատանքն անելով:

–  Ե՞րբ կարող եք Դուք դառնալ Ձեր թշնամին:

–  Երբ լավ չեմ աշխատում, երբ անպատասխանատու եմ մոտենում գործին, լինում է, երբ գլխառադ եմ ուզում անեմ՝ շտապում եմ, զբաղված եմ, և այլն: Հետո տարիքն էլ իրենն ասում է: Հիմա ես զգում եմ, որ բավական հաճախ «խալտուրան» է գլուխ բարձրացնում, դրա համար միանգամից սկսում եմ պայքարել:

–  Պարոն Դուրյան, ի՞նչը կարող է ստվեր նետել Ձեր երջանկության վրա:

–  Բամբասանքը, որովհետև մինչև հիմա ես դա շատ ծանր եմ տանում: Շատ անարդար է էդ ամենը, մանավանդ, որ ես այդքան տեղ ու առիթ չեմ տալիս, որ ինձանից բամբասեն: Չնայած մի բան էլ կա՝ էն օրը կարդացի մի տեղ, գրված էր՝ եթե քո մեջքից թքում են, ուրեմն դու առջևում ես:

–  Ո՞րն է լինելու Ձեր ամենակարևոր գործը կյանքի մայրամուտին:

–  Թոռներս են լինելու իմ ամենակարևոր գործն այդ ժամանակ: Չնայած մեջտեղը բան-ման չկա դեռ, բայց ես արդեն սկսում եմ սպասել: Դե հիմա՝ մեծանում են էրեխեքս, ու անկեղծ որ ասեմ՝ հիմա թոռնատեր ընկերներիս որ տեսնում եմ՝ շատ եմ նախանձում (ժպտում է.- Ն.Մ.):

–   Հուսանք՝ մեր զրույցը Ձեր զավակները կկարդան:

–  Հուսանք:

–  Ի՞նչ է վերջերս Ձեզ հուշում Ձեր ներքին ձայնը:

–  Ինչքան հնարավոր է՝ շատ աշխատել, որովհետև ռուբիկոնը սկսում ենք անցնել արդեն…

–  Վերջին ամսվա ընթացքում մեր երկրի մշակութային կյանքում բուռն քննարկումների տեղիք տվեցին Վաստակավորի կոչումներ ստացած մարդկանցից մի քանիսի անունները: Դուք կարծես լուռ էիք…

–  Որովհետև ինձ դա չի հետաքրքրում: Դրա մեջ ո´չ լուրջ տրամաբանություն կա, ո´չ լոգիկա, ո´չ էլ, անկեղծ ասած, հասկացա, թե ի՞նչ եղավ, ու ո´չ էլ ուզում եմ հասկանամ: Այնուամենայնիվ, ինչ վերաբերում է այդ կոչումներին, ինձ թվում է, որ դրանք պետք է մնային միայն լուրջ արվեստի համար, ակադեմիական ձևի մեջ գոնե: Ինձ, իհարկե, զարմացրեց դրանց այս աստիճան մասսայականացումը, ինչ խոսք, ում ասես՝ տվեցին: Անձամբ ես ոչ մի կոչում չունեմ ու ոչ էլ ուզում եմ ունենալ: Ես միայն ուզում եմ, որ իմ դահլիճը լիքը լինի, ուրիշ ոչինչ ես չեմ ուզում: