Հրաչ Բերբերյան. Ռուսաստանը մի անծայրածիր շուկա է, իսկ մեր գյուղարտադրանքը կաթիլ է այդ ծովում

Սեպտեմբերի 3-ին` Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ հանդիպման ավարտին, Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց Մաքսային միությանը միանալու և հետագայում Եվրասիական տնտեսական միության ձևավորմանը մասնակցելու` Հայաստանի մտադրության մասին: Վիլնյուսում ընթացող «Արևելյան գործընկերության» 3-րդ գագաթաժողովում Հայաստանն այդպես էլ որևէ փաստաթուղթ չստորագրեց: Այս ամենին հաջորդեց Վլադիմիր Պուտինի այցը Հայաստան: Երկու երկրների միջև ստորագրվեցին մի շարք պայմանագրեր: Գյուղատնտեսությանը վերաբերող ոչ մի փաստաթուղթ չկար: Ո՞ր միության հետ համագործակցությունն ավելի նպաստավոր կլինի ՀՀ գյուղատնտեսության զարգացման համար: Փաստաթղթեր դեռ չկան, սակայն «Հայաստանի ագրարագյուղացիական միավորում» հասարակական կազմակերպության նախագահ Հրաչ Բերբերյանը հեռանկարն արդեն տեսնում է:

– Պարոն Բերբերյան, Դուք ներկա եք եղել և Վիլնյուսյան գագաթաժողովին, և դեկտեմբերի 2-ին այստեղ Վլադիմիր Պուտինի այցին: Հայաստան-Եվրամիություն խորքային համագործակցությունը կարելի՞ է ավարտված համարել:

– Լիտվայում ունեցած իմ հանդիպումներից ես հասկացա, որ եվրոհամայնքի առաջարկած ծրագրերն իրոք բարենպաստ են մեր գյուղատնտեսության համար: Այդ ծրագրերը մեր ֆերմերներին լուրջ արտոնություններ են տալիս: Եվրոհամայնքի դուռը մեր առաջ չի փակվում, պարզապես մենք պետք է ընտրենք լավագույն տարբերակը մեր հանրապետության համար: Հենց այդ ընտրության հետ էր կապված Վլադիմիր Պուտինի այցը մեր երկիր: Ինչ վերաբերում է մեր եվրոպացի գործընկերներին, մենք նրանց, իհարկե, չենք կորցնի:

Մեր նախագահը հստակ արտահայտեց իր մտքերը` ասելով, որ մենք Եվրոպայից չենք հրաժարվում, բայց մեզ ժամանակ է պետք կողմնորոշվելու` արդյոք ո՞ր ուղղությունն է մեզ համար ճիշտ: Ես գտնում եմ, որ նախագահը ճիշտ ուղղության վրա է: Եթե այս մեխանիզմը չաշխատի և մնա թղթի վրա, ապա մենք կգնանք դեպի Եվրոպա:

– Դեկտեմբերի 2-ի միջազգային ֆորումի ընթացքում գյուղատնտեսության հետ կապված ի՞նչ առաջարկներ եղան, կամ որևէ փաստաթուղթ ստորագրվե՞ց:

– Գյուղատնտեսության հետ կապված պայմանագրեր չստորագրեցինք, սակայն, կարծում եմ` պետք է ստորագրեինք: Արտահանումների հետ կապված եղան լուրջ առաջարկներ` թեկուզ բյուրոկրատական քաշքշուկների վերացման հետ կապված: Մաքսային դաշինքը կբերի նրան, որ Հայաստանում առանց քաշքշուկի կձևավորվեն այդ փաստաթղթերը: Արտահանողներն ավելի կշատանան: Համենայն դեպս, այն փաստաթղթերը, որոնք ստորագրվեցին, այսպես թե այնպես, առնչվում են գյուղատնտեսությանը: Հուսով եմ, որ գյուղատնտեսական պայմանագրեր կկազմվեն մոտ ապագայում:

– Ի՞նչ վիճակում է այսօր մեր գյուղատնտեսությունը:

– Ռուսաստանը մի անծայրածիր շուկա է, իսկ մեր գյուղարտադրանքը կաթիլ է այդ ծովում: Մեր Գյուղատնտեսության վիճակն այսօր զավեշտական է: Հայաստանը վերջին 20-30 տարիների ընթացքում համարվելով տոմատի մածուկ արտահանող երկիր` այսօր վերածվել է ներկրող երկրի: Սա խայտառակություն է, որի պատասխանը պետք է տան այն չինովնիկները, որոնք երկիրը հասցրեցին այս վիճակին: Սա արդեն դավաճանություն է: Երեք տարի է, ինչ ասում եմ` ցեցի դեմ պայքարեք, բայց չեն պայքարում, դրա համար էլ այսօր լոլիկ չունենք: Այն ժամանակ մեկ գյուղում էր վարակը, իսկ հիմա` 50 գյուղերում:

Եթե այս ամենը վերացնենք` մենք կունենանք գյուղատնտեսություն: Չվերացնենք` կմնանք այս վիճակում: Երկու հստակ ուղղություն ունենք` կառավարության ծրագիրը հացազգիների արտադրության վերաբերյալ, որի արդյունքում այսօր մենք ունենք հացազգիների կայուն բերք, և, երկրորդը` կարտոֆիլի արտադրությունն ու արտահանումն է: Այսօր ամբողջ աշխարհում կարտոֆիլի խնդիր կա, այս տարի կարտոֆիլի տարի չէ: Հայաստանում ապահովվել է շատ լավ բերք, որի մեջ իր լուման ունի նաև մեր միավորումը. ստեղծել ենք ֆերմերների մի խումբ, որոնք կարողանում են Հայաստանում լուրջ քանակությամբ կարտոֆիլ արտադրել: Վերջին 10 տարում ֆերմերների կողմից մոտ 15 միլիոն եվրո ներդրում է կատարվել: Այս տարի մենք արտահանում ենք կարտոֆիլ Սիրիա, Պարսկաստան Վրաստան:
Շուկա գրավելն ավելի դժվար է, քան սովորական պատերազմը: Պետք է ամեն կերպ փորձենք խթանել արտահանումը:

Մեր միավորումն այսօր այդ աշխատանքը կատարում է: Ցավալին այն է, որ Գյուղատնտեսության նախարարությունը ոչ մի բան չի անում այս ուղղությամբ: Մեր բնակլիմայական պայմաններն այնպիսին են, որ մենք ինտենսիվ գյուղատնտեսություն կարող ենք զարգացնել, որն այսօր էքստենսիվ է: Այնինչ, մենք պետք է կարողանանք հասկանալ, որ պետք է ձգտել ինտենսիվ գյուղատնտեսության: Այն կտա կայուն բերքատվություն, ինքնարժեքի իջեցում, իսկ ինքնարժեքի իջեցումն ու որակը կբերի տրադիցիոն շուկաների վերադարձման:

– Վերջերս Վրաստան արտահանվեց 15.000 տոննա կարտոֆիլ: Վրաստանը հայտարարեց, որ կարտոֆիլը վարակված է: Դուք այդ լուրերի տարածման մեջ դիտավորությո՞ւն եք տեսնում:

– Դա Վրաստանում գործող ադրբեջանցի որոշ գործիչների ձեռքի գործն էր, և, ի զարմանս մեզ` որոշ լրատվամիջոցներ ուղղակի թութակի պես փորձեցին կրկնել և փնովել մեր արտադրանքը: Պարզապես ծիծաղելի է: Պետք է այն աստիճանի տգետ լինել` չհասկանալու համար, որ, եթե դու 15.000 կամ 10.000 տոննա կարտոֆիլ ես արտահանում, ապա 2-3 տոկոսը կարող է անորակ լինել: Հետաքրքիրն այն է, որ հենց վրացի գնորդներն են այդ անորակ կարտոֆիլն արտահանել, ոչ թե հայ ֆերմերները: Չմոռանանք, որ սա գյուղատնտեսություն է, բնության հետ ես աշխատում:

Ամենազավեշտալին այն է, որ այդ խեղաթյուրված ինֆորմացիան նույնությամբ տարածել և կրկնել են հայաստանյան հեռուստաընկերությունները: Երբ վերջապես ՀՀ-ում կայուն վիճակ է, տեսնում ենք, որ կարող ենք արտահանել, դրանից վայնասուն սարքել չի կարելի: Այո՛, արտահանել ենք և արտահանելու ենք: Այդ ուղղությունը խոստանում եմ պահպանել հենց ես` Հրաչ Բերբերյանը:

– Ինչո՞վ էր պայմանավորված Ուկրաինայի որոշման նման կտրուկ փոփոխությունը:

– Վիլնյուսում շատ հետաքրքիր էր`Եվրոհամայնքի ուշադրությունը Ուկրաինայի վրա էր: Նրանք շատ վրդովված էին Ուկրաինայի պահվածքից: Այնքան էլ ճիշտ չէ, երբ մի բան խոստանում ես, հետո փորձում ես հրաժարվել, և այսօր անկայուն վիճակ է երկրում: Դա իրենց գործն է, բայց ցավալի է, որ Ուկրաինայի նման պետությունը ճիշտ չի կողմնորոշվում:

– Ինչո՞ւ են ՄՄ մյուս անդամ պետությունները` Բելառուսն ու Ղազախստանը, դեմ Հայաստանի անդամակցությանը:

– Կարծում եմ` Ղազախստանն ու Բելառուսը լավ օգտվում են Ռուսաստանի շուկայից: Անդամ երկրների շատանալու դեպքում, բնականաբար, նրանց բյուջեն կքչանա: Այստեղ էգոիստական ֆակտորն է խոսում, բայց կարծում եմ` այս փաստաթղթերը ստորագրելուց հետո որևէ խոչընդոտ չի լինի:

ԱՐՓԻ ԿԻՐԱԿՈՍՅԱՆ