Վազգեն Մանուկյան. Եթե դու խաղի մեջ չես, պայքարը քեզ ավելի երկրորդական է թվում

Հարցազրույց ԱԺՄ նախագահ, 1996թ., 1998թ., 2003թ., 2008թ. նախագահի թեկնածու Վազգեն Մանուկյանի հետ

– Պարոն Մանուկյան, Ձեր կարծիքով՝  այս նախագահական ընտրությունների քարոզարշավն ինչպիսի՞ն էր:

– Այնքան էլ հակված չեմ այդ մասին խոսելու, մանավանդ որ, վերջին 4-5 օրը Հայաստանում չէի: Այն, ինչ սկզբից ասել էի, նույն ձևի է: Ընտրարշավ էր, էլի:

– Այսինքն՝ հետաքրքի՞ր էր…

– Իր հետաքրքրության տեսակետից, իհարկե, զիջում է նախորդ նախագահական ընտրությունների հետաքրքրությանը: Բայց նախագահական  ընտրությունների կարևորությունն, իհարկե, հետաքրքրությունը չէ: Եթե հետաքրքրության մասին եք խոսում, իհարկե, նախորդ բոլոր նախագահական ընտրություններին այն զիջում է իր հետաքրքրությամբ:

– Իսկ գուցե այս անգամ նախագահի թեկնածու չեք, այդ պատճառով…

– Դա շատ պրիմիտիվ միտք է, որ Դուք հնչեցրիք: Շատ հաճելի է, որ Դուք այդ ուղղությամբ մտածում եք, բայց դա դրանով չի պայմանավորված:

– Նկատի ունեմ այն, որ այլևս թեկնածու չլինելով՝ գուցե առանձնապես չե՞ք հետաքրքրվել քարոզարշավի մանրամասնություններով: 

– Ես նկատի ունեի առաջ քաշվող պրոբլեմների հետաքրքրություններով, թիմերի հզորությամբ, թիմերի մեծությամբ, այդ ամեն ինչը հաշվի առնելով… և երևի՝ անկախ ինձանից, ինչո՞ւ չէ, նշանակություն ունի Ձեր ասածը: Եթե դու խաղի մեջ չես, պայքարը քեզ ավելի երկրորդական է թվում:

– Իսկ  համամի՞տ եք այն տեսակետի հետ, թե այս ընտրարշավը գաղափարական  չէր:

– Ես այդպիսի բան չեմ կարող ասել, թե գաղափարական չէր, որովհետև, բոլոր դեպքերում, գաղափարներ հնչում էին, ուղղակի նախորդ  ընտրությունների մասնակցությունն ավելի մեծ թիմերով էր պայմանավորված: Այնուամենայնիվ, ընտրություններն անձերի պայքար չէ, թիմերի պայքար է, և այդ տեսակետից  անցյալ ընտրությունների ժամանակ ավելի մեծ թիմեր էին պայքարում. լիներ ԱԺՄ-ն՝ իր կողմնակիցներով, լիներ ՀՅԴ-ն, լիներ դա թեկուզ և անցյալ անգամ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն՝ իր կողմնակիցներով. դրանք բավական  մեծ թիմեր էին: Այժմ մեծ թիմերի պայքար չի զգացվում: Ես իշխանություններին նկատի չունեմ, որովհետև իշխանությունը միշտ թիմ ունի, իշխանությունն ինքնին թիմ է:

– Ձեր կուսակցությունը դիրքորոշում ունի՞ որևէ թեկնածուի սատարելու վերաբերյալ:

– Մեր կուսակցությունը պետք է խորհրդի նիստ աներ, եթե տարածքային կառույցների ղեկավարները պահաջեին: Բայց ոչ մեկը չպահանջեց, որ մեր կուսակցությունն ինչ-որ մեկին սատարելու պահանջով հանդես գա: Դա ավտոմատ կերպով, ըստ մեր պայմանավորվածությունների, նշանակում է, որ ազատ են իրենց ընտրության մեջ:

– Նախագահի թեկնածուներից երեքն արդեն հայտարարել են, որ չեն ընդունելու ընտրությունների արդյունքները: Ձեր կարծիքով՝ սա պարտված թեկնածուի արդարացման միջո՞ց է, թե՞ նման հայտարարության համար փաստեր ունեն:

– Ես կարծում եմ, որ բոլոր դեպքերում՝ ճիշտ չէ ընտրություններից առաջ նման հայտարարություններ անելը: Եթե մեկը հայտարարություն անում է, պետք է իր թեկնածությունը հանի: Այսինքն՝ եթե ի սկզբանե համոզված ես, որ ընտրությունները կեղծված են, հայտարարում ես, որ մեկ է՝ չես ընտրվելու, էդ դեպքում ավելի տղամարդավարի կլինի՝ թեկնածությունդ հանես:

Մենք պայքարել ենք կեղծիքների դեմ կամ հենց ընտրությունների օրը, դա եղել է 1998թ., երբ մենք մի քանի թեկնածուով ստորագրեցինք, որ պետք է դադարեցնել ընտրությունները, քանի որ ընտրությունների ընթացքը ցույց էր տալիս կեղծիքներ, կամ դա լինում է, երբ ընտրությունների առաջին օրն անցնում է, դու որոշակի փաստեր ես ունենում, որոնք  ապացուցում են, որ կամ սխալ են հաշվել, կամ կեղծել են: Իմ ասածը շատ պարզ բան է՝ եթե դու համոզված ես, որ դու հաղթում ես, բայց քեզ հաղթանակ չեն տալու, ու նախապես գիտես՝ ինչո՞ւ ես մասնակցում ընտրություններին:

– Քվեարկության օրն ընտրողներն ակտիվություն կցուցաբերե՞ն: Օրինակ, վերջին սոցիոլոգիական հարցումը կանխատեսեց 56 տոկոս մասնակցություն, իրատեսական համարո՞ւմ եք:

– Կարծում եմ՝ մեծ ակտիվություն չի լինի, բայց 50 տոկոսը կանցնի, ակտիվացնելու բոլոր հնարավորությունները կան, որպեսզի գնան ընտրությունների, բայց ընտրությունների գնալու ներքին ձգտումն այդքան էլ մեծ չէ: Բայց ասեմ, որ ավելի քաղաքակիրթ ապրող երկրներում նույն այդ պրոցեսը գնում է: Նույն ԱՄՆ-ում, եթե 50 տոկոսից ավելի է լինում, դա համարում են հրաշք: Դա ամբողջ ժամանակակից դեմոկրատիային բնորոշ երևույթ է:

– Չե՞ք կարծում, որ իրականությունները տարբեր են: Հայաստանում մարդիկ չեն գնում ընտրության, քանի որ վստահ են, որ ոչինչ չեն կարող փոխել, և ոչ թե այնքան լավ են ապրում, որ իրենց այլևս չի հետաքրքրում, թե ով կլինի իրենց երկրի նախագահը:

– Գիտեք, նույն Միացյալ Նահանգներում, մարդիկ ոչ թե չեն գնում ընտրությունների, որովհետև իրենց կյանքից էնքան գոհ են, որ իրենց համար նշանակություն չունի՝ ով կընտրվի նախագահ: Կա այդպիսի խավ, բայց մի զգալի հատված մտածում է, որ ինքը մասնակցի, չմասնակցի՝ դրանից երկրում բան չի փոխվի: Դա շատ տարածված երևույթ է: Ճիշտ է, Հայաստանը շատուշատ պարամետրերով զիջում է զարգացած արևմտյան երկրներին, բայց  «հիվանդությունների» տեսակետից, որոնք բնորոշ են ժողովրդավարությանը, մենք այդ «հիվանդություններն» ունենք:

– Դարձյալ մնում ե՞ք Ձեր կարծիքին, որ ընտրությունները կավարտվեն մեկ փուլով՝ գործող նախագահի հաղթանակով, և հետընտրական բարդ իրավիճակ չի ստեղծվի:

– Ես կարծում եմ, որ լուրջ զարգացումներ չեն լինի, որովհետև սպասումներն էլ այս ընտրություններից այնպիսին չէին, որ մարդիկ հիասթափվեն կամ իրենց խաբված զգան: Այնպես որ՝ կարծում եմ, ինչպես միշտ, հանրահավաքներ կլինեն, բայց մեծ զանգված և լիցք իր մեջ չի պարունակի: