Հույների առավել մեծ հոսք դեպի Հայաստան և Արցախ, սակայն, տեղի է ունեցել 18-րդ դարում: Առաջին հույները Հայաստան և Արցախ են եկել Տիգրան Մեծի օրոք, որոնց Կիլիկիայից դեպի նոր կառուցված մայրաքաղաք Տիգրանակերտ և մի շարք այլ բնակավայրեր բերեց Տիգրան Մեծը: Հույների ամենամեծ հոսքը Հայաստան եղել է 1760-ականներին:
Նրա գործունեությունը մեծ էր նաև Հայոց ցեղասպանության շրջանում, ում ջանքերով ստեղծվեց Եղբայրական օգնության կոմիտեն և որբերի ու մազապուրծ եղած մեր հայրենակիցների օգնության համար կատարվեց ահռելի աշխատանք: Անգնահատելի է Գևորգ Ե Սուրենյանցի դերը Հայոց պատմության մեջ և հատկապես Սարդարապատի ճակատամարտի և մայիսյան հերոսամարտերի հաղթական գործում:
«Ոչ թե աշխարհն է ստիպել Նիկոլ Փաշինյանին Արցախի հարցում իջեցնել նշաձողը, այլ դա հենց նրա նախաձեռնությունն է, և նա է ստիպում աշխարհին Արցախը ճանաչել Ադրբեջանի մաս։ Ոչ ոք այնպիսի ինտենսիվությամբ չի աշխատում Արցախն Ադրբեջանի մաս ճանաչելու ուղղությամբ, որքան Նիկոլ Փաշինյանը և իր թիմը»։
«Եթե հրաժարվենք Արցախի պայքարից՝ ավելի դժվար ժամանակներ են սկսվելու». շուշեցի
