Հոգևոր

Հունվարի 14-ին Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին նշում է Հովհաննես Մկրտչի ծննդյան տոնը: Հենց նա էր, որ ավետեց Քրիստոսի գալուստը: Նա Մարիամ Աստվածածնից հետո հաջորդ մեծագույն սուրբն է համարվում:

Կարևորելով Բուլղարիայի հայոց թեմի դերն ու նշանակությունը, տեղի հայ համայնքների ակտիվությունն ու ներգրավվածությունը հոգևոր ու ազգային կյանքում ընթացող իրադարձություններին՝ 2019թ. դեկտեմբերի 7-ից 2020թ. հունվարի 5-ը ընկած ժամանակահատվածում Ռումինիայի հայոց թեմի առաջնորդ և Բուլղարիայի հայոց թեմի Առաջնորդական Տեղապահ գերշ. Տ. Տաթև եպիսկոպոս Հակոբյանը հովվական այցով եղել է Բուլղարիայի մի շարք հայկական ծուխերում ու քաղաքներում:

Հայաստանյան Առաքելական եկեղեցին այսօր նշում է Քրիստոսի Անվանակոչության տոնը:

«Սերը երկայնամիտ է, քաղցրաբարո է. սերը չի նախանձում, չի ամբարտավանանում, չի գոռոզանում, անվայել վարմունք չի ունենում, իրենը չի փնտրում, բարկությամբ չի գրգռվում, չար բան չի խորհում, անիրավության վրա չի ուրախանում, այլ ուրախանում է ճշմարտության վրա. ամեն բանի դիմանում է, ամեն բանի հավատում է, մշտապես հույս է տածում, ամեն բանի համբերում»:

19-րդ դ. կեսերին Կեսարիայի ազգաբնակչության մեծամասնությունն արդեն կազմում էին թուրքերը, իսկ քրիստոնյաները` հայերը և հույները, հիմնականում դարձել էին թրքախոս: Թուրքերի կողմից կեսարացիները որակված են եղել որպես «քրիստոնյա թուրքեր»:

Հիսուսն իր հետևորդներին պատվիրեց սիրել միմյանց. «Դուք իմ բարեկամներն եք, եթե անեք այն, ինչ ես ձեզ պատվիրում եմ։ Այս եմ ձեզ պատվիրում. որ սիրեք միմյանց» (Յովհաննէս 15։14, 17)։

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի տնօրինությամբ կատարվել են Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի միաբանների հետևյալ նշանակումները:

«Վա՜յ նրանց, որոնք չարը բարի կանվանեն և բարին՝ չար, որոնք լույսը խավար կհամարեն և խավարը՝ լույս, որոնք դառնությունը քաղցր կհամարեն և քաղցրը՝ դառն» (Եսայի 5:20):

իջնադարում շրջանառված մի ավանդության համաձայն` 1023 թ. հունվարի 6-ին` Աստվածհայտնության տոնին, բյուզանդական կայսեր և ավագանու ներկայությամբ Պետրոս Գետադարձը (1019-1058) Մաչկա կոչվող գետակի վրա կատարում է մեր ավանդական Ջրօրհնեքի կարգը:

Հայ Եկեղեցին Դավիթ մարգարեի հիշատակը տոնում է Հակոբոս Տյառնեղբոր հետ, որովհետև եթե Դավիթը Քրիստոսի «նախահայրն» է ըստ մարմնի, ապա Հակոբոսը՝ նրա «եղբայրը» և ազգականը: Այս երկու սրբերի հիշատակը միասին ենք տոնում` խորհրդանշելու Հին և Նոր Ուխտերի միաձուլումը քրիստոնեության մեջ:

168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում Արարատյան Հայրապետական թեմի Ս. Սարգիս եկեղեցու խորհրդակատար Տեր Եսայի քահանա Արթենյանը պարզաբանեց, թե ինչո՞ւ է կաթոլիկ աշխարհը Սուրբ Ծնունդը նշում դեկտեմբերի 25-ին, իսկ Հայ Առաքելական եկեղեցին այն նշում է հունվարի 6-ին:

Դանիել մարգարեն Աստծո ամենից նվիրյալ մարգարեներից մեկն է, իսկ Դանիելի մարգարեությունը` Աստվածաշնչի ամենակարևոր լուսավորություններից մեկը: Դանիելի մարգարեությունը նախևառաջ անդրադարձ է կատարում Նաբուգադոնոսոր արքայի կողմից գերեվարված չորս հրեաների պատմությանը, որոնք անդրդվելիորեն հավատարիմ մնացին Աստծուն և նրա պատվիրաններին:

Հայ Առաքելական Եկեղեցին Սուրբ Որոտման Որդիների` Հակոբոս առաքյալի և Հովհաննես ավետարանչի հիշատակի օրը տոնում է Սուրբ Ծննդին նախորդող Ավագ տոների ժամանակ:

Քրիստոսի ծննդյամբ երկրի վրա նոր ժամանակ սկսվեց: Նույնիսկ մեր թվարկությունը սկսվում է Հիսուս Քրիստոսի ծննդից:

Մայր Աթոռի տեղեկատվական համակարգը ներկայացրել է Ամանորի և Սուրբ ծննդյան տոների առիթով Մայր Աթոռի միաբանության մասնակցությամբ կատարվելիք արարողությունների ժամանակացույցը: 

Դեկտեմբերի 24-ին Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին տոնախմբում է Սուրբ Ստեփանոսի տոնը: Նա Ընդհանրական Եկեղեցու սուրբ է, և առաջինը, ով նահատակվեց հանուն ճշմարիտ հավատքի, քրիստոնեության: Այդ պատճառով էլ նրան անվանում են Նախավկա՝ առաջին նահատակ: Նա էր, որ Աստծո Որդուց հետո քրիստոնեական սիրո, զոհաբերության առաջին օրինակը եղավ:

Գաղատացիներին ուղղված նամակում Պողոս առաքյալը շարադրում է իր «Ավետարանը», որը կազմված է Մովսիսական Օրենքից, Քրիստոսի շնորհած ազատությունից, ինչպես նաև հավատքի միջոցով մարդու արդարացումից:

Զաքարիայի մարգարեությունը, որ Հին Կտակարանի գրքերից է, այլ կերպ անվանվում է նաև հույսի գիրք, քանզի այնտեղ ներկայացված է, թե ինչպես է Իսրայելի ու իսրայելցիների հույսը ժամանակի ընթացքում ավելի և ավելի մեծանում:

Հայ Եկեղեցին նշում է ոչ միայն Սուրբ Մարիամ Աստվածածնի ծնունդը, այլ նաև հղություն Սուրբ Աստվածածնի Աննայից տոնը, որն անշարժ տոն է և նշվում է դեկտեմբերի 9-ին:

Հովհաննու Ավետարանը Նոր Կտակարանի վերջին ավետարանն է: Այն հին եկեղեցական ավանդության կողմից անվանվում է ոգեկան այն դեպքում, երբ մյուս երեքը համարվում են մարմնական, քանզի այս ավետարանն ունի առավել խորիմաստ և հոգևոր բովանդակություն:

Աստծո հետ փոխհարաբերությունը յուրահատուկ փորձառություն է։ Աստված յուրահատուկ և անբացատրելի սիրով է սիրում մեզ, և այդ սերը առանց վերապահումների է։

Այս տարի դեկտեմբերի 14-ին Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին նշում է Սուրբ Հակոբ Մծբնա Հայրապետի տոնը, ով Ընդհանրական Եկեղեցու սիրված սրբերից է:

Ավետարան բառը նշանակում է բարի լուր: Մեր Տեր Հիսուս Քրիստոս հաղթեց չարին իր Խաչելության և հրաշափառ Հարության միջոցով, ինչպես նաև հաստատեց Աստծո թագավորությունը: Ահա հենց այս բարի լուրն էր, որ շարունակ քարոզվում էր Հիսուսի աշակերտների կողմից: Այդ պատճառով էլ Քրիստոսի վարդապետությունը և առաքյալների քարոզությունն անվանվեց Ավետարան:

Սիրող և ողորմած Աստված, օգնիր մեր ընտանիքին, որպեսզի զորանանք հավատքով ու հավատարմությամբ:

Եգիպտացի սուրբ հայրեր Պողոսի, Պողի, Մակարի, Եվագրի, Հովհան Գբնեցու, Հովհան Կարճահասակի, Նեղոսի, Արսենի, Սիսիանի, Դանիելի, Սրապիոնի, Մակարիոսի, Պիմենի հիշատակության օր։

Եդեսիայում քարոզչությունն ավարտելով՝ Սուրբ Թադեոս առաքյալը գալիս է Հայաստան, որտեղ տիրում էր կռապաշտությունը: Նա շրջում է քաղաքաներում, քարոզում ճշմարիտ խոսքն, ու նրա քարոզներից դարձի գալով՝ շատերը հավատում և մկրտվում են, դառնում քրիստոնյա:

Նավումի մարգարեության սկզբնական հատվածում անդրադարձ է կատարվում ասորեստանյան կայսրության մայրաքաղաք Նինվեի անկմանը, որի գերիշխանության տակ էին գտնվում իսրայելցիները:

Ամբակումի մարգարեությունը պատմում է մի մարգարեի մասին, ով ապրել և գործունեություն է ծավալել բավական ճգնաժամային ժամանակաշրջանում: Նա ազնվագույն և փառապանծ մարդ էր, որը մշտապես տանջվում էր ուրիշների դժբախտությամբ, դատապարտում էր չարության ցանկացած դրսևորում, այդ մասին զրուցում Աստծո հետ և լցվում հոգևոր բերկրությամբ, երբ ստանում էր Տիրոջ պատասխանը:

Բարուքի թուղթը Հին Կտակարանի կարևոր հատվածներից մեկն է, որը հաջորդում է Երեմիայի մարգարեությանը: Գրվել է մ.թ.ա. 6-րդ դարի սկզբին: Միմյանցից անկախ 4 մասերից բաղկացած մի գրվածք է, որը, միանշանակ կարելի է պնդել, չի պատկանում նույն հեղինակին:

Պատարագիչը նշեց նաև, որ մեզանից յուրաքանչյուրը կոչված է լինելու սպասավորն Աստծո խոսքի, Նրա հետ աղոթական մտերմության և Նրա Սուրբ Անվան վկայության և խոստովանության։