«Սակագնի իջեցման խնդիրը ոչ միայն վերաբերում է արդիականացման կամ կապիտալ ծախսերի հնարավոր կրճատմանը սակագնի մեջ, այլ նաև կորուստների կրճատմանն ու բացառմանը»։
Բոլոր այն հումքային կամ հիմնական միջոց հանդիսացող ապրանքատեսակների մասով, որ ԵԱՏՄ-ում չեն արտադրվում, մենք տալիս ենք արտոնություններ։ Այսինքն՝ մենք մեր արտադրողների համար լրացուցիչ ծանրաբեռնվածություն չենք ստեղծելու՝ դա հստակ է։
Պաշտոնական վիճակագրության համաձայն՝ անշարժ գույքի շուկան 2017 թվականին բավականին ակտիվացել է։
«Հիմա արդյոք կառավարությունը պե՞տք է այդպիսի քայլ անի ու ասի՝ գնաճը պետք է լինի 0%։ Դա խիստ վտանգավոր է, գնաճը չի կարող լինել 0, եթե նույնիսկ 0 ենք պահում, նշանակում է՝ տուգանում ենք տնտեսական աճը»։
Հարցազրույց Հայաստանի արդյունաբերողների և գործարարների միության նախագահ Արսեն Ղազարյանի հետ:
Մեր անդամակցությունը կտա այն, որ մենք ի սկզբանե տեղյակ կլինենք, թե որ նախագծերի մասին է խոսքը գնում, և կկարողանանք նախապատրաստվել դրանց։
Այս տարի ավարտվող Ամուլսարի ծրագրի շինարարության կապիտալ ծախսերը կկազմեն մոտ 370 միլիոն դոլար, որը Հայաստանում ամենախոշոր միջազգային ներդրումն է
«Մենք համաձայն ենք մեր միջամտությունը հասցնել զրոյի, սակայն մեկ պայմանով՝ տնտեսվարողները պետք է աշխատեն մաքուր դաշտում»:
«Մենք մեր բոլոր ձախողումները հիմնավորում ենք «չ» տառով՝ հնարավոր չէ, չգիտեմ, չեմ կարող, երկիրը երկիր չէ, և այլն: Ես բացառել եմ իմ կյանքում «չ» տառը»:
«Այդ ուղևորների ճնշող մեծամասնությունն օգտվում է Թբիլիսիի օդանավակայանից։ Դա կարող է պայմանավորված լինել ինչպես՝ ավիատոմսերի գնային մատչելիությամբ, այնպես էլ՝ Թբիլիսիից տարբեր ուղղություններով կատարվող չվերթերի քանակով»։
«Մենք չենք անձնավորում, անձի խնդիր չենք քննարկում: Այս անձը լինի թե մյուս անձը, դրանից ոչինչ չի փոխվում: Պետք են համակարգային ռեալ որակական փոփոխություններ»:
Հայաստանում ներդրումների գալ-չգալը երբեք նման վարկանիշներով պայմանավորված չի եղել։ Այսինքն՝ նախկինում Հայաստանում ներդրումները եկել են հիմնականում սեփականաշնորհմամբ։
«Այո, աղքատությունը կխորանա։ Եվ աճի այն տեմպերի պարագայում, որ արդեն նկատում ենք, թոշակների և աշխատավարձերի այս մակարդակի վրա պահպանումը փաստացի բերում է գնողունակության նվազման և կյանքի թանկացման, ինչը, այո, կբերի աղքատության խորացման»։
Մենք երբեք չենք ասել, որ ազդեցություններ չեն լինելու: Մարդու ցանկացած գործունեություն ունի ազդեցություն՝ քաղաքաշինությունից մինչև տուրիզմ: Մենք ասել ենք, որ դրանք հնարավոր է կառավարել, ինչպես արվում է աշխարհի հարյուրավոր հանքերում:
«Հայաստանի հետագա զարգացումը չի լինի դիվերսիֆիկացված և, երբ մի օր կազմակերպչական փոփոխություններ լինեն, կամ ԵԱՏՄ-ն դադարի գոյություն ունենալ, Հայաստանը նորից կհայտնվի այնպիսի տնտեսական տարածքում, որի համար իր տնտեսական կառուցվածքը հարմար չէ»։
«Գումարներ կան, որ մենք ծախսում ենք և արդյունք չենք ստանում, նաև գումարներ կան, որտեղ կառավարչական ծախսերը շատ են, և գումարներ կան, որոնք պետք է արդյունավետ օգտագործվեն»:
Այսօր մեզ համար ամենաբարդ խնդիրը շուկաներն են և որակյալ արտադրանք արտադրելը: Եթե նախկինում մենք ունեինք հզոր գիտատեխնիկական հենք, այսօր մենք դա չունենք: Ինչքան էլ մենք խոսենք մեր պոտենցիալի մասին, սարքաշինության, մեքենաշինության ոլորտում այլևս չենք կարող ունենալ այն ձեռքբերումները, կամ առաջարկել այնպիսի արտադրանք, որ համաշխարհային շուկայում ունենանք մրցունակության բարձր աստիճան:
Վերաարտահանման ծավալները շատ փոքր են, հիմնականում տեղում արտադրված արտադրանքն է արտահանվում ԵԱՏՄ շուկաներ։ Ընդ որում՝ ԵԱՏՄ շուկա արտահանվում է մեր պատրաստի արտադրանքը, որի մեջ հանքահումքային կամ այլ տիպի ապրանք չի մտնում, որոնց ավելացված արժեքը բավականին փոքր է։
Ցանկացած աճ կամ անկում՝ թե՛ տնտեսության, թե՛ պետության, դիտարկելիս, առաջին հերթին՝ պետք է ուշադրություն դարձնել տնտեսության կառուցվածքի փոփոխության վրա, թե ո՞ր ոլորտներն են զարգանում, ո՞ր ոլորտներն են դոփում տեղում և, ընդհանրապես, ի՞նչ հեռանկարային զարգացումներ են սպասվում։
«Ընթացքում մարդիկ հասկանալու են, որ իրենք տարիներ շարունակ խաբված են եղել և այսօր ավելի լավ վիճակում են։ Այսօր Վարդան Հարությունյանը՝ իր անձով, կամ ես՝ իմ անձով, վստահեցնենք, մի քանի հոգի կհավատան, մի քանիսը՝ ոչ, խնդիրը դա չի»։
Որպեսզի մեր ընկերությունն աշխատեր ինքնուրույն և կարողանար իր ծախերը սեփական միջոցներով հոգալ, հաստատվեց բիզնես պլան, ըստ որի՝ ընկերությունը պետք է դրան հասներ հիմնադրման պահից հինգ տարի հետո՝ 2008 թվականին: Մեր ընկերությունն այդ կետը հաղթահարել է 2005 թվականին և այդ ժամանակվանից շահույթով է աշխատում, որն էլ ամբողջությամբ ուղղվում է ընկերության կապիտալի մեծացմանը:
Եթե կարողանանք վաճառել այն գաղափարը, որ Հայաստանի բանկերը վստահելի են, ու կապիտալ ներգրավենք, ապա ավելի լավ կլինի: Դրա համար կառավարությունը, բանկերը պետք է աշխատեն, որ այդ վստահությունն ավելի բարձրանա:
«ՎԷ տեսանկյունից Հայաստանում չկա ավելի հրատապ խնդիր, քան Դեբեդի հիդրոռեսուրսի օգտագործումը, այսինքն` Դեբեդի վրա ՀԷԿ-ի կառուցումը, և Արաքս գետի հիդրոպոտենցիալի օգտագործումը»:
«Երբ ասում ենք՝ ներդրում, դա չի նշանակում՝ ինչ-որ մեկը գա և այստեղ ինչ-որ բան ստեղծի. տարբեր ֆորմատներով ներդրումներ կարող են լինել»։
«Անձերից, ցավոք, շատ բան է կախված, և հուսանք, որ կընտրվեն անձինք, ովքեր, ինչպես սահմանված է նախագծով, ունեն բարոյականության բարձր չափանիշներ, հասարակության կողմից ճանաչված են, այստեղ պետք է լինի նաև այդ անձանց նկատմամբ վստահելիությունը, չլինեն մարդիկ, որոնց որևէ մեկն ուղղակի չի ճանաչում, բայց նշանակվել է, որովհետև ունի բարձրագույն կրթություն»։
«Ինչ վերաբերում է թվերին, ապա դրանք բավականաչափ իրատեսական են. տնտեսական աճի հնգապատկում՝ տարեկան 5% տնտեսական աճ, շնչի հաշվով եկամտի 15 հազար դոլար, և մնացած ցուցանիշները ևս, կարելի է ասել, էվոլյուցիոն որոշակի փոփոխություններով կարող են ապահովել»։
«Կարծում եմ, որ որևէ կառավարության աշխատանքի արդյունքում դա հնարավոր չէ, որովհետև Հայաստանը շատ ռիսկային գոտում է գտնվում, և քանի դեռ այդ հարցը չի լուծվում, ոչ ոք չի կարող ներդրումներ ապահովել, առավել ևս, եթե ներքին միջավայրի փոփոխություն էլ չկա»։
«Այս խմբին միանալու որոշում կայացնելու պահից ի վեր ինձ համար հստակ է՝ որևէ մեկ վայրկյան եթե տեսնեմ, որ որևէ ճնշման տակ եմ կամ, իմ կարծիքով, արդար ուղղությամբ չենք գնում, ազատ հնարավորություն ունեմ ետ քաշվելու` խմբից դուրս գալու»:
«Տնտեսությունն այդ աճը չունի։ Ոչ ոք չի թաքցնում, նույնիսկ վարչապետն էլ է ասում, որ մեր տնտեսությունը մեռած վիճակում էր, հիմա պետք է արթնանա։ Եթե արթնանա, դրա պահանջարկն էլ կլինի։ Տեսնենք՝ այս տարի աշխուժացում կնկատվի՞, թե՞ ոչ»։
«Մեր կապն Արևմուտքի հետ ավելի սերտ է եղել և ավելի բարձր մակարդակ ունի, և ԵԱՏՄ-ում միասնական թվային տարածքի ստեղծումն արդեն ի վնաս մեզ կարող է աշխատել։ Մենք կարող ենք զիջել մեր այսօրվա ունեցած պոտենցիալը»։
