«Այս պարագայում վտանգ կա, որ մենք մյուս ծայրահեղության մեջ կընկնենք». Բագրատ Ասատրյանը՝ «Բանկային գաղտնիքի մասին» օրենքը փոխելու մասին
Գործադիրն այսօր հաստատեց «ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» և «Բանկային գաղտնիքի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթները:
Կառավարության նիստին քննարկման ժամանակ ԿԲ նախագահ Արթուր Ջավադյանն ասաց, որ բանկային գաղտնիքը շատ նուրբ թեմա է, բայց այս օրենքով որևէ խոչընդոտ չի ստեղծվում, և նախկինում էլ չի եղել բանկային գաղտնիք ստանալու խնդիր։ Ըստ նրա՝ հասարակությունը մտահոգվելու խնդիր չունի, քանի որ դատարանի որոշումը պետք է պատճառաբանված լինի և պետք է հաստատվի գլխավոր դատախազի կամ տեղակալի կողմից։
ՄԻՊ Արման Թաթոյանի կարծիքով՝ նախագիծը երաշխիքների առումով ֆորմալ ձևով բավարարում է չափանիշերին, սակայն պրակտիկան պետք է շատ զգույշ գնա, որովհետև բոլոր երկրներում զգուշացնում են, որ սա գայթակղիչ է իրավապահ մարմինների համար։ Ըստ նրա՝ եթե գաղտնալսվում են Ա-ի հեռախոսային խոսակցությունները, մեխանիկորեն լսվում են նաև նրանք, ում հետ Ա-ն խոսում է, բայց եթե դրանցից Բ-ն սկսում է հետաքրքրություն ներկայացնել, ապա նրան գաղտնալսելու համար կրկին պետք է դատարանի սանկցիա։
«Բանկային գաղտնիքի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» նախագծի վերաբերյալ 168.am-ը զրուցել է ԿԲ նախկին նախագահ, տնտեսագետ Բագրատ Ասատրյանի հետ:
– Պարոն Ասատրյան, ինչպե՞ս եք գնահատում այս իրողությունը, դրանում վտանգներ տեսնո՞ւմ եք:
– Նախ նշեմ, որ «Բանկային գաղտնիքի մասին» օրենքը մեր օրենսդրական պատմության բացառիկ դրսևորումներից մեկն էր, որովհետև այն ժամանակ Հանրապետության նախագահը վետո էր դրել, բայց պառլամենտն այն ընդունեց:
Այն ժամանակ էլ մենք գիտակցում էինք, որ գնում ենք մի ծայրահեղության, որն ուղղակի պետք է միջոց հանդիսանար բանկային համակարգը ոտքի կանգնեցնելու համար: Այդ ծայրահեղությունն արտահայտվում էր օրենքի շարադրանքի մեջ. մենք, ըստ էության, բանկային գաղտնիքը բացարձակ նորմ էինք դարձնում և ասում, որ որևէ կերպ հրապարակման ենթակա չէ: Բայց ամեն ինչ փոխվել է, այն վերաբերմունքը, որն ուներ հանրությունը բանկերի, նաև՝ բանկային գաղտնիքի նկատմամբ, հիմա, իհարկե, որակապես փոխվել է: Այս պարագայում այսօր մի վտանգ կա, որ մենք մյուս ծայրահեղության մեջ կընկնենք, որովհետև հայտնի է թե՛ ամբողջ աշխարհում, թե՛ Հայաստանում, որ մյուս ծայրահեղությունն է՝ ստվեր, փողերի լվացում, հանցավոր ճանապարհով փողերի շրջանառության խրախուսման վտանգ, որի պարագայում մենք պետք է բացարձակ կոշտ դիրքորոշումներից հրաժարվենք:
Եթե այսօր խնդիր դրվեր՝ օրենքն այդ տեսքով վերացնելու, ես դրան էլ դեմ չէի լինի, որովհետև այսօր աշխարհում քիչ են երկրները, որ այդ տեսքով ունեն օրենք կամ ունեն առանձին օրենք՝ բանկային գաղտնիքի մասին: Այդ նորմը, իհարկե, պետք է լինի, որը կարող է բանկերի բանկային գործունեության տարր պարունակել, իսկ տեղեկատվության համար օրենսդիրը պետք է արդյունավետ մեխանիզմ գտնի՝ այդ տեղեկատվությունն առանձին դեպքերում (կոնկրետ դեպքերի մասին է խոսքը, ոչ թե դնեն-հրապարակեն ամեն ինչ, դա պետք է բացառվի) հասանելի դարձնել, այդ թվում՝ քրեական հետապնդում, փողերի լվացման կասկած, կոռուպցիա, պետական ծառայողների կողմից հնարավոր չարաշահումներ:
Այս ամենի հետ կապված, իմ կարծիքով՝ ավելի լայն հնարավորություններ պետք է տրվեն իշխանություններին, ուղղակի կրկին մեխանիզմը պետք է ճիշտ լինի: Օրինակ՝ կարելի է ֆինանսական հաշտարարին այս գործընթացի մեջ ներառել, որովհետև շատ հարցեր կան, որ անգամ այդ մարմինները չեն պատկերացնում իրենց հարցադրման խորությունը:
– Եթե օրենքը չփոխվեր, քրեական գործերի շրջանակներում չէի՞ն կարող հասանելիություն ստանալ բանկային գաղտնիքին:
– Օրենքը շատ է բարդացնում գործընթացը: Նախ ուզում եմ հիշեցնել, որ ես այդ օրենքի հեղինակն էի՝ և՛ ԿԲ-ն էի ներկայացնում, և՛ այն ժամանակ պատգամավոր էի, այսինքն՝ ջատագովն եմ եղել: Ես ամեն ինչ գիտեմ: Բայց նաև տեսնում եմ այդ բոլոր դժվարությունները: Այսօր դեպքեր կան՝ իրավապահ մարմինների հետ կապված, որ ուղղակի գործնական հարաբերությունների ձևավորման համար կան էական խոչընդոտներ, որոնք դժվարացնում են քրեական գործի վարույթ ընդունելը: Կասկած լինելու փուլում պետք է այդ հնարավորությունը տրվի:
– Այսինքն՝ դուք անհրաժեշտությունը տեսնում եք, որ օրենքը փոխվի:
– Ես անհրաժեշտությունը տեսնում եմ, բայց հույս ունեմ, որ խելամիտ և զուսպ քայլերով առաջ կգնան, ոչ թե կացնով կկոտրեն: Ավելին, պատկերացնում եմ, որ ավելի շատ փոփոխություններ լինեն. պատկան մարմիններին, օրինակ՝ հարկային մարմիններին, կամ կոռուպցիոն ռիսկերի հետ կապված նոր մարմիններ, եթե ստեղծվեն, հնարավորություններ ընձեռվեն, որոնք մինչև քրեական վարույթը կարողանան ուսումնասիրություն կատարել: Ինչո՞ւ չէ՝ նման հնարավորություն տրվի նաև հարկային մարմիններին: Ես կարծում եմ, որ այսօր ժամանակն է այդ ճանապարհով գնալ, որը բանկային գաղտնիքի բովանդակությունն ավելի կիմաստավորի: Ներկայիս ծայրահեղ դիրքորոշումն իմաստազրկում է, միշտ կոնֆլիկտներ է առաջացնում, և ես գիտեմ, որ պրակտիկան մի քիչ ուրիշ է՝ կարող են շրջանցել:
– Իսկ այդ շրջանցումն ինչպե՞ս են կանխելու:
– Կարծում եմ՝ օրենսդիրները կամ գործադիրը, կամ հենց ԿԲ-ն հնարավորություն կունենան առաջարկներով հանդես գալ՝ այս մասով: Ես սա դրական պրոցես եմ համարում, օբյեկտիվ է սա, և պետք է այս ճանապարհով գնալ:
