Որքա՞ն կարելի է հանդուրժել անգրագիտությունը

«Խոսքը վերաբերում է դասագրքերի մրցույթում «հաղթած» «Անտարես» հրատարակաչության «Քիմիա 7» և «Քիմիա 8» դասագրքերին, որոնք, որպես այլընտրանքային, գործածության մեջ են դրվել հայաստանյան դպրոցներում 2013 թվականից:

Նշված գրքերը թարգմանական են (ռուսերենից, հեղինակներ Գ. Ռուձիտիս, Ֆ. Ֆելդման), որոնք օգտագործվել են դեռևս խորհրդային ժամանակներում, նաև Հայաստանում (Երևան, Լույս, 1990 թ): Սակայն, քանի որ նշված ռուսական գրքերի բովանդակությունը էականորեն տարբերվում է ՀՀ ԿԱԻ պահանջներից (չափորոշիչների և առարկայական ծրագրերի տարբերություններ), ապա Անտարեսը նշված դասագրքերը լրամշակելու և տեղական պահանջներին հարմարեցելու դժվարագույն խնդիր է դրել իր առջև:

Լրամշակումը, հարմարեցումը և խմբագրումը կատարել է Կ. Ավետիսյանը: Նշենք նաև, որ ռուսական հեղինակները որևէ մասնակցություն չեն ունեցել հայաստանյան հրատարակության աշխատանքներին:

Հիշյալ թարգմանական դասագրքերում այնքան շատ են անգրագիտությանը հարող մասնագիտական սխալները, անճիշտ սահմանումները, խճողված և ամնհասկանալի մտքերը, որ հնարավոր չէ դրանք բոլորը տեղավորել լրագրային ակնարկի շրջանակում: Այդ պատճառով այստեղ ներկայացնենք դրանցից միայն մի քանիսը:

ՔԻՄԻԱ 7

1. Դասագրքում բերված են 50-100 տարվա վաղեմություն ունեցող փորձերի և վերլուծությունների նկարագրություններ, որոնք գիտության և կրթության զարգացման ներկա փուլում համարվում են հնացած (էջ` 32, 36, 40, 46, 64):

2. Շարադրանքներում չեն պահպանված քիմիական նշանաբանության միջազգայնորեն ընդունված կանոնները /էջ` 51, 59, 62, 63/:

3. Առկա են բազմաթիվ անտրամաբանական եզրակացություններ և անցումներ, որոնք տանում են դեպի մտքի փակուղի (էջ` 64, 65):

4. Անգրագիտությունը և անփութությունը այնպիսի չափեր են ընդունել, որ ամբողջ աշխարհում ճանաչված ,,պարբերական,, համակարգը, չգիտես ինչու, դարձել է ,,փոփոխական,, աղյուսակ (շապիկի դարձերեսներին): Անգրագիտությունն առավել ցայտուն դրսևորումներ է ունեցել ատոմի կառուցվածքին առնչվող նյութերը ներկայացնելիս (էջ` 77, 78, 80, 82-85, 101, 103, 116):

5. Որոշ հաշվարկային բանաձևեր ներկայացված են կոպիտ սխալներով (էջ` 63, 64) կամ սխալ մեկնաբանություններով (էջ` 65, 78):

6. Ծանրագույն փորձության առջև է կանգնում աշակերտը, երբ գրքի շարադրանքից փորձում է զանազանել քիմիական միացությունը ոչ քիմիական միացությունից (էջ` 40, 101, 103):

7. Մարդու գիտակցության մեջ չի տեղավորվում այն իրողությունը, թե ինչպես կարելի է մի ամբողջ տարի փորձել քիմիա սովորեցնել աշակերտին առանց քիմիական ռեակցիաների հավասարումների: Ինչպե՞ս կարելի է հանդուրժել նման ծրագրային անհեթեթություն: Հնարավո՞ր է գտնել մի երկիր, որտեղ ցուցաբերված լինի նման մոտեցում:

ՔԻՄԻԱ 8

Անգրագիտությունների շարքը շարունակվում է նաև այստեղ:

1. Քիմիական հաշվարկների և խնդիրների լուծման մեթոդաբանությունը ոչ միայն հետ է շպրտվել 50-100 տարով, այլև դրսևորվում է անգրագետ և սխալ անցումներով: Օրինակ, հաշվարկային բանաձևից հետևում է 1700 մոլ, այնինչ գրվում է 1,7 մոլ, 315 կգ ազոտական թթուն համարվում է 5 մոլ` 5000-ի փոխարեն, 1 մոլ նատրիումի հիդրօքսիդի զանգվածը 40 կգ` 40 գ-ի փոխարեն և այլն (§ 3.6):

2. Պահանջվում է որոշել ազոտի(I) օքսիդում և ազոտական թթվում ազոտի վալենտականությունը, մի բան, որը կարող է դժվարանալ անգամ քիմիկոսը, եթե լավատեղյակ չէ ռեզոնանսային տեսությանը:

Նշված դասագրքերի սխալներին և թերություններին առավել հանգամանորեն և ամբողջական կարելի է ծանոթանալ chemistry.am/qimia-7-antares-2013 կայքում:

Ցանականում ենք հարց ուղղել պատկան մարմիններին: Որքա՞ն կարելի է հանդուրժել անգրագիտությունը: Միթե հնարավո՞ր է անորակ դասագրքերով ապահովել կրթության բարձր որակ»:

ԵՊՀ դեղագիտության և քիմիայի ֆակուլտետի դասախոսներ`

ԳԵՎՈՐԳ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
ԳՐԻԳՈՐ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
ՆԱՐԻՆԵ ԴՈՒՐԳԱՐՅԱՆ
ԱՌԼԻԿ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ
ՀԵՂԻՆԵ ՂԱԶՈՅԱՆ
ԱՐՄԵՆ ՄԱՐՏԻՐՅԱՆ
16.06.2015