«Սա նախօրոք ծրագրած, նախապատրաստած գործողություն էր»
Բերձորում հունվարի 31-ին Հիմնադիր խորհրդարանի և ԼՂՀ ոստիկանության միջև տեղի ունեցածն իրավապաշտպան Վարդան Հարությունյանը բարբարոսություն է որակում: Մեզ հետ զրույցում անդրադառնալով կատարվածին` նա ասաց. «Եթե նրանք դեմ էին, որ այդ մարդիկ Արցախ այցելեն, հանգիստ կարող էին արգելել մուտքն Արցախ, շուռ տալ մեքենաները և հետ ուղարկել Հայաստան՝ ասելով՝ եթե դուք խնդիր ունեք ձեր երկրի իշխանությունների հետ, գնացեք և այնտեղ պայքարեք: Բայց կանգնեցնել ավտոմեքենաները, հարձակվել մարդկանց վրա, ծեծի ենթարկել, նյութական վնաս հասցնել` ջարդել մեքենաները, բարբարոսություն է: Կարծում եմ՝ բացարձակապես պատահականություն չէ: Դատելով ամեն ինչից, համացանցում առկա կադրերից՝ կարելի է միայն ասել, որ ամեն ինչ վաղօրոք նախապատրաստված է եղել, ծրագրված է եղել, և նրանք դա իրականացրել են` որպես ծրագիր: Այսինքն՝ դա չի կարելի համարել տեղում ծագած վեճի արդյունք»:
Հարցին՝ այդ դեպքում ի՞նչն է նման պլանավորված գործողությունների պատճառը, Վ. Հարությունյանը պատասխանեց, որ չգիտի, քանի որ այս գործողությունները տրամաբանությունից դուրս են. «Ընդհանրապես հայաստանյան իշխանությունների վերջին գործողությունները տրամաբանությունից դուրս են, և չեմ կարողանում դրանք հասկանալ և մեկնաբանել: Մեկնաբանելու համար հասկանալ է պետք:
Պետք է իմանաս՝ ինչու են նրանք ուզում դա անել, կամ՝ իրենց ինչի՞ն է դա պետք, կամ՝ ո՞ւմ է դա պետք: Կարծում եմ՝ վայրիվերո գործողություններ են, չգիտեմ՝ ինչ-որ մարդիկ իրենց իրավունք են վերապահել` պատժել ընդդիմադիրներին՝ նրանց պատճառելով նյութական վնաս, ֆիզիկական ցավ, բռնություն գործադրել նրանց նկատմամբ: Սա առաջին դեպքը չէ: Սա պարզապես շատ ավելի մեծ դեպք էր, քան եղած նախորդները, բայց առաջինը չէ:
Եթե հիշենք, որքան շատ կան դեպքեր: Այս վերջին ամիսների կամ տարվա ընթացքում այդ դեպքերը գնալով շատանում են»:
ԼՂՀ ոստիկանությունը հայտարարել էր, թե Հիմնադիր խորհրդարանի կողմից կազմակերպված ավտոերթի մասնակիցների ու Ոստիկանության միջև տեղի ունեցած միջադեպի հետևանքները դեռևս ուսումնասիրվում են:
Հարցին՝ արդյոք քրեական գործ պե՞տք է հարուցվի դեպքի կապակցությամբ, և արդյոք հարուցման դեպքում կարելի՞ է ինչ-որ բան ակնկալել՝ հաշվի առնելով, որ իր կարծիքով՝ գործողությունները նախօրոք պլանավորված են եղել, նա պատասխանեց.
«Կարդացի Ոստիկանության հայտարարությունը և եզրակացության եկա, որ, փաստորեն, Ոստիկանությունը պատասխանատվությունը վերցրել է իր վրա, և ոչ միայն Ոստիկանությունը, այլև բոլոր նրանք, ովքեր իրականացրել են այս գործողությունը, նրանք` գլուխները բարձր, ճակատները բաց, հայտարարում են, որ իրենք են արել: Այս առումով մտածել, որ նրանք կարող են քրեական գործ հարուցել, այնուհետև բացահայտել այդ քրեական գործը և մեղավորներին պատժել, իհարկե, միամտություն կլինի: Իհարկե, կարող են նաև ձևի համար քրեական գործ հարուցել: Չի բացառվում, բայց որ այդ քրեական գործի նպատակը չի լինելու մեղավորներին ի հայտ բերել և պատժելը, այլ լինելու է գործը կոծկելը, միանշանակ է»: ԼՂՀ «Ոստիկանության մասին» օրենքը կարգավորում է Ոստիկանության ծառայողների կողմից ֆիզիկական ուժի, հատուկ միջոցների ու հրազենի գործադրման հիմքերը, պայմաններն ու սահմանները: Վ. Հարությունյանից հետաքրքրվեցինք՝ արդյոք Ոստիկանության գործողությունները կարո՞ղ են օրինաչափ համարվել, նույնիսկ, եթե ավտոերթի մասնակիցների կողմից սադրանք է եղել:
«Անգամ, եթե սադրանք է եղել (չնայած դատելով նախապատրաստական աշխատանքներից՝ նրանք ծրագրել էին, որ դա պետք է տեղի ունենար), բայց անգամ եթե բացառենք, մոռանանք ամեն ինչ, ամեն ինչ վերագրենք սադրանքին, եթե այս ամեն ինչը սադրանքի արդյունքում եղած լիներ, բոլոր մեքենաները պետք է չջարդվեին: Ենթադրենք, միայն սադրանքի մասնակիցները պետք է բռնության ենթարկվեին: Բայց, որքան հասկացանք, բռնության են ենթարկվել անխտիր բոլորը, և պատճառվել է նյութական վնաս՝ մեքենաներն են ջարդել: Եվ սա սադրանքի արդյունք համարելը սխալ կլինի: Սա, նորից եմ կրկնում, նախօրոք ծրագրած, նախապատրաստած գործողություն է, որը ծրագրել և իրականացրել են»:
Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտեի նախագահ Ավետիք Իշխանյանն էլ մեզ հետ զրույցում ասաց, որ տեղի ունեցածը կապում է Հայաստանում քաղաքական գործիչների՝ դեռևս 2014թ. սկսված ահաբեկումների հետ: «Գուցե առաջին հայացքից՝ թվում է, թե կապակցված չէ, բայց ամեն դեպքում ես դրա շարունակությունը տեսնում եմ՝ Գյումրու ողբերգության հետ կապված մարդկանց ըմբոստանալուց հետո Ոստիկանության կողմից այդ հավաքի մասնակիցներին բերման ենթարկելը, հարցաքննությունը և, ինչպես ոստիկանապետն ասաց, քրեական գործերի հարուցումը: Տպավորությունս այնպիսին է, որ ՀՀ-ում իշխանությունները ցանկանում են ահաբեկել ցանկացած դիմադրողական շարժում՝ անհատական հաշվեհարդար տեսնելով և ահաբեկելով մյուսներին:
Թող ինձնից չվիրավորվեն ՀՀ-ի՝ ընդդիմադիր կոչվող և այլընտրանքային քաղաքական ուժերը, իմ տպավորությամբ` ՀՀ իշխանությունները նրանցից վտանգ չեն տեսնում և վտանգ են տեսնում այլ ուժերից, որոնք, այսպես ասենք, իրենց պատկերացումով համակարգային ընդդիմություն չեն: Ես սա տեսնում եմ այս համատեքստում, և այս անգամ շատ ավելի անընդունելի ձևով, որ կարծես թե իրենք չեն, այլ Ղարաբաղն է այդ հաշվեհարդարը տեսել: Ես համոզված եմ, որ դա եղել է ՀՀ իշխանությունների դրդմամբ, և այստեղ օգտագործվել են ԼՂ իրավապահ մարմինները, որը կարող է շատ վտանգավոր զարգացումների բերել:
Սա լրիվ անընդունելի բան է, որովհետև, ուզում եմ շեշտել, որ մինչև հիմա ԼՂ-ն բոլոր հայաստանցիների համար անձեռնմխելի է եղել, և ԼՂՀ իշխանություններն էլ իրենց միշտ ՀՀ ներքաղաքական զարգացումների նկատմամբ համեմատաբար չեզոք են պահել: Ես կուզենայի հիշեցնել, որ դեռևս 2007թ. նախագահական ընտրություններից առաջ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը ԼՂ այցելեց, և այնտեղ նրան ընդունեց նախագահը: Այսինքն՝ հաշվի չառավ, որ նա սուր ընդդիմադիր է ՀՀ իշխանություններին: Դա շատ դրական երևույթ էր: Նույնը կատարվեց հետագայում: Եթե չեմ սխալվում, Րաֆֆի Հովհաննիսյանն էլ էր այցելել, և այլն և այլն:
Այսինքն՝ շատ դրական էր, որ ԼՂ-ն Հայաստանի բոլոր քաղաքական ուժերի համար անձեռնմխելի էր, և ԼՂՀ իշխանություններն իրենց պատշաճ էին պահում: Ես կարծում եմ, ՀՀ իշխանությունները ստիպեցին ԼՂՀ իշխանություններին` իրենց ձեռքով հաշվեհարդար տեսնել ՀՀ-ի ընդդիմադիրների հետ: Եվ այդ ընթացքում իրենք, ժպիտները դեմքներին, կանգնած էին Սիրահարների այգում՝ Սուրբ Սարգիս էին նշում, և մտքներում արդեն հանձնարարությունը կար, և գիտեին, թե ինչ է կատարվելու»:
Ա. Իշխանյանն ասաց, որ ԼՂ իշխանությունները կատարվածից լուրջ հետևություններ պետք է անեն, ներողություն խնդրեն կատարվածի համար, և մի քանի հոգի պետք է պատժվի: Նա անհանգստություն հայտնեց, որ կատարվածը կարող է ՀՀ քաղաքացիների մոտ հեռուն գնացող վատ զգացմունքներ առաջացնել ԼՂՀ-ի նկատմամբ, ինչը վտանգավոր երևույթ է:
Ա. Իշխանյանը հարց հնչեցրեց, թե ի՞նչ վտանգ պետք է ստեղծվեր, եթե Հիմնադիր խորհրդարանի անդամներն անցկացնեին իրենց ավտոերթն Արցախում: Նրա կարծիքով՝ նրանք պետք է ցույց տային իրենց հավատարմությունն Արցախին, միասնությունը, գուցե և քննադատեին ՀՀ իշխանություններին, բայց որևէ լուրջ բան չէր կարող լինել: «Սա պարզապես անհնազանդների, ընդդիմադիրների նկատմամբ ահաբեկում է և վախի տարածում ՀՀ իշխանությունների կողմից»,- ասաց նա:
Ա. Իշխանյանն ասաց նաև, որ չի պարզվի այն հանգամանքը, որ կատարվածը դրդված է եղել ՀՀ իշխանությունների կողմից. «Հայտնի է, որ ԼՂՀ իշխանությունները ՀՀ իշխանությունների դեմ որևէ բան չեն բացահայտի: Դա չի բացահայտվի: Բայց ԼՂՀ իշխանությունները, ինչպես ասացի, գոնե պետք է ինչ-որ ձև գտնեն եղածի համար ներողություն խնդրելու, և ինչ-որ մարդիկ պետք է պատասխանատվության ենթարկվեն: Գոնե սա պետք է արվի՝ իրավիճակը շտկելու համար»:
ԼՂՀ նախագահի մամուլի քարտուղարը խոսեց նաև ավտոերթի մասնակիցների կողմից սադրանքների մասին: Հարցին՝ արդյոք հնարավոր համարո՞ւմ է, որ սադրանքներ եղած լինեն և, եթե նույնիսկ եղել են՝ դրանք արդարացնո՞ւմ են նման գործողությունները: «Երբ նայում ես կադրերը, այնտեղ լուրջ նախապատրաստված են եղել ավտոշարասյունը դիմավորելու: Այդ որտեղի՞ց գիտեին, որ սադրանքներ են լինելու, որ պետք է դիմավորեին այդ ավտոշարասյունը: Ի վերջո, այդ շարասյունն ամբողջ ՀՀ տարածքով անցել է, և որևէ բան չի կատարվել:
Այդ ի՞նչ պետք է լիներ: Այսինքն՝ նախապես պատրաստված են եղել: Երկրորդ՝ ես համոզված եմ, որ նրանք իրենց հերթին` նկարահանումներ են արել, և այդ դեպքում թող նրանք ցույց տան այդ սադրանքները: Երրորդը՝ ես համոզված եմ, որ երթի մասնակիցները չէին կարող միմյանց հետ պայմանավորվել և դեպքերի մասին նույն բանը պատմել: Ես նայել եմ դեպքի մասնակիցների, լուրջ մարդկանց պատմածները` դեպքի հետ կապված: Բոլորը համընկնում են՝ նրանց դիմավորել են, հետո համոզել են, որ ետ վերադառնան, նրանք ուզել են ետ վերադառնալ, հարձակվել են, սկսել ջարդել, ծեծել: Սա բոլորի պատմածն է: Իսկ մնացածն արդեն արդարացման հարցեր են՝ սադրանքներ և այլն»:
