Թե չէ միայն «ջան» էին ասելու, «ջան» լսեն. «Փաստ»
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Հայաստան-Եվրամիություն խորհրդարանական գործընկերության կոմիտեի նիստը բավականին հետաքրքիր ստացվեց: Իսկ հետաքրքրություն ու որոշակի քաղաքական բովանդակություն այդ նիստին հաղորդեցին խորհրդարանական ընդդիմության ներկայացուցիչները, կոնկրետ՝ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Լևոն Քոչարյանի ու «Պատիվ ունեմ» խմբակցության ղեկավար Հայկ Մամիջանյանի ելույթները:
Մինչ հնչեցված շեշտադրումներին անդրադառնալը, այս համատեքստում, կարծում ենք, տեղին է հիշեցնել պարբերաբար շրջանառվող ու չարչրկված այն թեզի մասին, թե՝ «ինչո՞ւ ընդդիմությունը մանդատները վայր չի դնում»:
Բազմիցս արծարծվել է այս «թեզը»: Նախ՝ «մանդատները վայր դնելը» առկա համակարգում ոչ մի իրավաքաղաքական հետևանք չի հարուցում: Դա ընդամենը բերելու է այն բանին, որ ՔՊ-ն, բավականին հարմարավետ պայմաններում, ինքն իրենով, առանց որևէ քաղաքական դիմադրության, էլ ավելի սաստկաբար է անելու այն, ինչ ուզում է: Երկրորդ՝ մանդատները վայր դնելը ընդդիմությանը զրկելու է հանրությանը դիմելու լրացուցիչ ու կարևոր հնարավորությունից: Նաև զրկելու է իշխանության բերած հարցերը հենց ԱԺ ամբիոնից, խորհրդարանի դահլիճում քննադատական քննության ենթարկելու հնարավորությունից:
Մյուս կողմից՝ այդպիսով ընդդիմությունը ինքն իրեն զրկելու էր նաև միջազգային խորհրդարանական կառույցներում, միջխորհրդարանական հարթակներում կարևոր հարցադրումներ ու հայտարարություններ անելու հնարավորություններից:
Այսինքն, պայմանական ասած՝ մանդատը միայն խորհրդարանի դահլիճում ներկա գտնվելու կամ, ասենք, չորեքշաբթի օրերը իշխանության ներկայացուցիչներին հարցեր ուղղելու համար չէ: Եվ Հայաստան-Եվրամիություն խորհրդարանական գործընկերության կոմիտեի նախօրեի նիստը վերը ասվածի լավագույն դրսևորումներից կարելի է համարել, եթե չհաշվենք ԵԽԽՎ-ում կամ ԵԱՀԿ ԽՎ-ում ընդդիմության ներկայացուցիչների ելույթները:
Ինչ վերաբերում է Լևոն Քոչարյանին ու Հայկ Մամիջանյանին, ապա հատկանշական է, որ հիշյալ՝ ՀՀ-ԵՄ խորհրդարանական գործընկերության կոմիտեի նիստում նրանք նախ ցրեցին Հայաստանում Փաշինյանի կողմից թմբկահարվող, իսկ իրականում բզկտված ժողովրդավարության վերաբերյալ այն վարդագույն պատկերը, որ «նկարում» էին իշխանության ներկայացուցիչները: Պարզ, հստակ ու ապացուցելի շեշտադրումներով, ԵՄ ներկայացուցիչներին հասկանալի լեզվով ու ձևակերպումներով ներկայացվեց իրական պատկերը՝ քաղաքական հետապնդումների, բռնաճնշումների և հակաժողովրդավարական այլ դրսևորումների հետ կապված: Ու կարևոր է, որ դա ոչ թե բողոք էր, այլ ավելի շուտ հանդիմանանք, թե «երկակի ստանդարտները» որքան հեռուն կարող են տանել թեկուզ նույն ԵՄ-ին, որն իր կանխամտածված լռությամբ ընդամենն իր իսկ հանդեպ ձևավորում է բացասական կարծիք կոնկրետ հանրության մեջ:
Շեշտադրումների մյուս շերտը վերաբերում է Բաքվի կողմից պատանդառված ու ապօրինաբար պահվող, կամայական դատաստանի ենթարկվող հայերին ու նրանց՝ գերությունից վերադարձնելու հետ կապված խնդիրներին: Հատկանշական է, որ այն գործը, որը պետք է աներ իշխանությունը, հարկադրված են անել ու անում են ընդդիմության ներկայացուցիչները: Դա գոնե թույլ է տալիս նույն ԵՄ ներկայացուցիչներին պարզորոշ հասկացնել, որ ամեն ինչ ոչ միայն «այնքան էլ օ-քեյ» չէ, ինչպես իրենք կցանկանային ձևացնել, այլև ընդհանրապես շատ կարևոր, առանցքային հարցերում «բանը բանից անցել է»: Եվ, եթե փաշինյանական իշխանությունները «խոնարհաբար» լռում են գերեվարված հայերի, Արցախի հայության՝ իր հայրենիքում ապրելու հիմնարար իրավունքի իրացման հարցերի հետ կապված, դա չի նշանակում, թե նման հարցեր չկան, թե դրանք հայկական քաղաքական օրակարգից հեռացված են, թե 21րդ դարում հայության դեմ իրականացված ցեղասպանական ոճրագործությունն արդեն մարսված է:
Դե, իսկ հիմա մի պահ պատկերացրեք, թե ինչպես էին ընդդիմադիրները բոլոր այդ հարցադրումներն ու շեշտադրումներն անելու, եթե իրենք իրենց զրկած լինեին պատգամավորական մանդատներից: ԵՄ ներկայացուցիչներն ու քպականները «ջան էին ասելու, ջան էին լսելու»: Իշխանական սազանդարներն էլ օրնիբուն դա էին ծլնգացնելու բոլոր հնարավոր ծակուծուկերից:
