Նիկոդեմոս
«Եվ փարիսեցիների մեջ Նիկոդեմոս անունով մի մարդ կար, որ հրեաների իշխանավոր էր» (Հովհ. 3։1):
Այսօրվա «Ճաշու Ավետարանում» հիշատակվող Նիկոդեմոսը նշանակալի տեղ չի գրավում ավետարանական պատմության մեջ: Միայն Հովհաննեսի Ավետարանում է, որ Նիկոդեմոսին հանդիպում ենք երեք դրվագներում:
Իսկապես որ, Նիկոդեմոսը չի ներկայանում որպես առանձնապես մեծ հարգանք ու պատիվ ունեցող մի անձնավորություն, քանի որ թեպետ Հիսուսի ծածուկ բարեկամը եղավ, սակայն չկարողացավ Նրա հայտնի աշակերտը լինել: Նիկոդեմոսի ընթացքը մշտապես լեցուն էր երկչոտությամբ և վերապահումներով, իսկ այդպիսի նկարագիր ունեցող մարդիկ չեն կարող կոչված լինել կարևոր դերակատարում ունենալու կյանքի թատերաբեմում:
Նշանավոր մարդ լինելու համար անհրաժեշտ է կա՛մ վեհանձնորեն բարիք գործել, կա՛մ էլ անողոքաբար չարագործել, կա՛մ պետք է դահիճ լինել, կա՛մ էլ՝ մարտիրոս… Արդ, Նիկոդեմոսը «բավականաչափ» չարագործ չէր, սակայն նաև քաջություն չունեցավ բարերար լինելու համար:
Այնուամենայնիվ, Նիկոդեմոսի նկարագիրը հետաքրքրական է և արժե նրա անձը բարոյականության տեսանկյունից ուսումնասիրության առարկա դարձնել: Աշխարհում, ինչպես նաև Եկեղեցում, եթե կա հասարակ ու ընդհանրացած մի երևույթ, ապա դա ա՛յն անձանց տրամադրությունն է, որոնք ո՛չ բարիք են գործում, ո՛չ էլ չարիք, ո՛չ ճշմարտության պաշտպան են և ո՛չ էլ հակառակորդ:
Մեր հասարակության մեջ շա՜տ կան նմանատիպ նկարագիր ունեցող մարդիկ: Ես կուզեի Նիկոդեմոսին որպես հայելի ներկայացնել ձեզ, որպեսզի նրա մեջ նայելով՝ տեսնեք մի նկարագիր, որին չպիտի ուզենայիք նմանվել, այլ պիտի նախընտրեիք զորեղ ու քաջարի ընթացքով քայլել դեպի զոհողություն, դեպի անձնվիրութուն:
Ա․
Նիկոդեմոսի նկարագիրը հատկանշական է երկու հակապատկերների պատճառով, որոնք կցանկանամ հաջորդաբար ներկայացնել ձեզ:
Նիկոդեմոսը փարիսեցի էր, ինչը նշանակում է, որ նա ուսյալ ու բարեպաշտ մի հրեա էր՝ իրավամբ հավակնելով կատարելապես ուսումնասիրած լինելու և պահպանելու օրենքը: Բացի դրանից, Նիկոդեմոսը հրեական Ատյանի (Սինեդրիոնի) անդամ էր: Այդ ատյանի անդամ կարող էին լինել միայն նրանք, ովքեր օժտված էին բացառիկ կարողություններով և իմացական բարձր արժանիքներով, ինչպես նաև համբավ էին վայելում:
Ինչպես երևում է, Նիկոդեմոսը կարևորագույն դերակատարություն ուներ հրեական Սինեդրիոնում, և աներկբայորեն նրա այդ դիրքը պայմանավորված էր Նիկոդեմոսի հմտություններով ու հանճարով:
Հրեական այս Ատյանի անդամներից մեկը, որը բազմում էր ժողովը նախագահողի ձախ կողմում, կոչվում էր «վարդապետ»: Մեկնիչները ենթադրում են, որ Նիկոդեմոսը զբաղեցնում էր այդ բարձր դիրքը, և այդ ենթադրությունը հիմնավորվում է այն հանգամանքով, որ Հիսուս Նիկոդեմոսին կոչում է ոչ թե «Իսրայելի վարդապետներից մեկը», ինչպես որ անուշադրությամբ թարգմանում է Ավետարանի մեր աշխարհաբար տարբերակը, այլ նրան անվանում է հենց «Իսրայելի վարդապետ»:
Եվ արդարև, այս լուսավորյալ փարիսեցին և Իսրայելի գիտուն վարդապետը, որը թերևս հրեական Ատյանի առաջնորդող լույսն էր, որևէ բան չկարողացավ հասկանալ «երկնավոր բաներից», այն աստիճանի, որ Տերը զարմանքով մեղադրեց նրան:
Ուսյալ և իմաստուն՝ երկրային ամեն հարցում, սակայն տգետ և անգիտակ՝ հոգևոր անդաստանում: Սրանում համոզվելու համար արժե ընթերցել Հովհաննեսի Ավետարանի այն հատվածը, որտեղ նկարագրվում է Նիկոդեմոսի՝ Հիսուսի հետ տեսակցության պատմությունը:
Այդ տեսակցության ժամանակ Նիկոդեմոսն այնպիսի անհեթեթ հարցումներ է հղում Հիսուսին, որ մարդ սկսում է խորհել, որ միգուցե գրչագրական ընդմիջարկություններով խեղաթյուրումներ են ներմուծվել այդ պատմության մեջ: Երբ Հիսուս խոսում է «վերստին ծննդյան» մասին, Նիկոդեմոսը տառացիորեն է հասկանում այդ խոսքը և զարմանքով հարցնում է, թե մարդ ինչպե՞ս կարող է մտնել իր մոր որովայնը և նորից ծնվել:
Հիսուս անհրաժեշտություն է տեսնում բացատրելու, որ Իր խոսքերը վերաբերում են ոչ թե մարմնական ծնունդին, այլ ջրից և հոգուց ծննդյանը: Նիկոդեմոսը, սակայն, դարձյալ չըմբռնելով «վերստին ծննդյան» նշանակությունը, մանկական միամտությամբ կրկին հարցնում է. «Այդ ինչպե՞ս կարող է լինել»:
Ներկայումս նույնպես նիկոդեմոսներ կան, որոնք կրոնական ճշմարտությունների վերաբերյալ միևնույն տգիտությունն են ցուցաբերում և անհասկանալի են համարում քրիստոնեական հավատին առնչվող ամեն իրողություն ու զարմանքով հարցնում են. «Այդ ինչպե՞ս կարող է լինել»:
Այո՛, բանականությամբ առաջնորդվելը մարդու իրավունքն է, և երբ նա ցանկանում է գիտական բանաձևումներով վերլուծել կրոնն ու ըստ այդմ էլ դատողություններ անել, չի կարողանում ըմբռնել հոգևոր երևույթները և դրանք անընդունելի ու նույնիսկ ծիծաղելի է համարում:
Գիտության մեթոդաբանությունն ուրիշ է, հավատքինը՝ ուրիշ: Մեկը պատկանում է մտքին, մյուսը՝ զգացումին: Ահա այդ պատճառով էլ Նիկոդեմոսի նման շատ մարդիկ հաճախ չեն կարողանում քրիստոնեական վարդապետությունից որևէ բան հասկանալ: Սակայն երբ գիտուն մարդը քրիստոնեական հայտնությունները սրտով ու խղճով է վերլուծում, այդժամ կարողանում է տեսնել քրիստոնեության աստվածայնության մեծությունն ու քրիստոնեական հավատքի փրկարար դերակատարությունը:
Ահա թե ինչու է անհրաժեշտ, որ գիտուն մարդը մտքից ավելի խղճո՛վ ու սրտո՛վ մոտենա կրոնին, քանի որ երբ մարդ մտքով է մոտենում հավատքին, այդժամ Աստված չի հայտնվում, Աստված չի «զգացվում»: Աստծու հետ պետք է հարաբերվել միայն սրտով ու հոգով, այլապես Աստված անտեսանելի կլինի մարդու համար: Այդ պատճառով էլ Հիսուս ասում է. «Գոհություն եմ հայտնում Քեզ, Հա՛յր, որ ծածկեցիր այս բանը իմաստուններից և գիտուններից ու հայտնեցիր մանուկներին» (հմմտ. Մատթ. 11։25):
Պողոս առաքյալն էլ ասում է. «Քանի որ խաչի քարոզությունը կորուսյալների համար հիմարություն է, իսկ մեզ՝ փրկվածներիս համար Աստծու զորություն» (Ա Կորնթ. 1։18): Սակայն ես պարտականություն եմ զգում որոշակիորեն հայտնելու, որ քրիստոնյա լինելու համար կարիք չկա բանականությունը ոտքի տակ առնելու: Բանականությունը, ինչպես և սիրտն ու խիղճը, Աստծու սքանչելի պարգևն է, որ Նա շնորհել է Իր արարածին:
Ըստ իս՝ հարկ է Ավետարանն ընդունել որչափ բանականությամբ, այդչափ էլ սրտով ու խղճով: Ես բարձրագոչ հայտարարում եմ, որ Սուրբ Գիրքը ոչ միայն դեմ չէ բանականությանը, այլև ցանկանում է բարձր պահել այն (հմմտ. Առակ. 3։13-20): Պողոս առաքյալը, որը հեղինակել է Հռոմեացիներին ուղղված նամակը, որն իսկապես մի գլուխգործոց է փիլիսոփայության պատմության մեջ, չպիտի կարողանար գրել այն, եթե անտեսեր իր իմացական կարողությունները:
Եթե Նիկոդեմոսն՝ իբրև գիտուն մարդ, մշակած լիներ իր սրտի ու խղճի տրամադրությունները, ասել է թե՝ հոգևոր ներաշխարհը, նրա համար տարօրինակ չէր հնչի վերստին ծննդյան գաղափարը, և նա չպիտի ասեր, թե «այդ ինչպե՞ս կարող է լինել»:
Բ.
Բարոյական օրենքի վարդապետ լինել, սակայն այդուամենայնիվ անկարող լինել հասկանալու հավատքին վերաբերող ամենատարրական բաները. ահա՛ ամբողջ պատկերը, ահա՛ թե ով էր Նիկոդեմոսը: Սա է այն առաջին հակապատկերը, որին ականատես ենք լինում նրա նկարագիրը քննելիս: Այժմ անցում կատարենք Նիկոդեմոսի կերպարի մեջ առկա երկրորդ հակապատկերին:
Փարիսեցիական այն խումբը, որին պատկանում էր Նիկոդեմոսը, հրեության մեջ ամենաժողովրդական ու ամենաազդեցիկ կրոնական կուսակցությունն էր: Սինեդրիոնը, որի ամենահեղինակավոր անդամներից մեկն էր Նիկոդեմոսը, շատ հարգված ու միաժամանակ խիստ պատկառազդու մի դատարան էր: Հետևաբար Նիկոդեմոսը բավականին ազդեցիկ մարդ պետք է որ եղած լիներ այդ Ատյանում:
Սակայն, զամանալի մի երևույթ, Նիկոդեմոսն այստեղ ևս ներկայանում է շա՜տ երկչոտությամբ ու վերապահորեն: Նա այն աստիճանի է գերի դարձել հանրային կարծիքին, որ դողում է այդ հանրության վճռի առջև՝ նմանվելով այն ամբաստանյալին, որը հրեական Ատյանի առջև է կանգնեցվում…
Իբրև Հիսուսի հրաշքների վկա՝ Նիկոդեմոսն ասում էր ինքն իրեն. «Ոչ ոք չի կարող գործել այն հրաշքները, որը Նա է գործում, եթե իհարկե Աստված Նրա հետ չլինի»: Դարձյալ, որքան էլ որ մեծ ցանկություն ուներ տեսակցություն ունենալու «Աստծուց եկած վարդապետ»-ի հետ, սակայն միշտ երկչոտ տրամադրվածությամբ էր խորհում այն մասին, որ միգուցե ժողովուրդն այն կարծիքին հանգի, թե Նիկոդեմոսը միացել է մաքսավորների խմբին և հետևում է Քրիստոսին:
Նիկոդեմոսը նաև անհանգստանում էր, թե ինչ պիտի ասեին փարիսեցիներն ու քահանայապետերը և Սինեդրիոնի իր ընկերները. մի՞թե իր վարկանիշը չպիտի ընկներ այդ ընթացքով շարժվելու դեպքում: Ուրեմն ի՞նչ որոշում պետք է կայացներ Նիկոդեմոսը: Հանրության կարծիքից վախեցող այդ երկչոտ մարդը ստիպված էր գիշերով գնալ ու գտնել Հիսուսին և խոսել Նրա հետ այնպիսի պայմաններում, որ ոչ ոք չկարողանար իրեն տեսնել: Այդպիսով ահա Նիկոդեմոսը ապացուցում է, որ ինքը հանրության կարծիքի կատարյալ գերին է ու ամաչում է այդ կարծիքից:
Այդ տեսակցությունից հետո Նիկոդեմոսն իսկապես չդադարեց Հիսուսին սիրելուց, և եթե չդարձավ Հիսուսի ծածուկ աշակերտներից մեկը, եղավ, սակայն, Նրա ծածուկ համակիրներից մեկը միայն, և Նիկոդեմոսին նաև առիթ ընձեռվեց Հիսուսի օգտին արտահայտվելու համար: Դա տեղի ունեցավ Սինեդրիոնի նիստերից մեկի ժամանակ:
Այդ ահարկու ժողովի անդամները որոշում են ձերբակալել տալ Հիսուսին, և այդ որոշումն ընդունելու ժամանակ Նիկոդեմոսը ժողովականներից մեկն էր: Ի՞նչ պետք էր անել և ի՞նչ պետք էր ասել: Նիկոդեմոսը կարող էր շատ բան անել ու խոսել: Սակայն նա միայն մի երկչոտ բողոք բարձրացրեց իր ընկերակիցների որոշման դեմ՝ ասելով. «Մի՞թե մեր օրենքը դատապարտում է մարդուն, եթե նախ նրանից լսած և կամ իմացած չլինի, թե ինչ է գործել նա» (Հովհ. 7։51):
Հազիվ ավարտած իր խոսքը՝ ժողովականներից մեկը խստորեն հարցնում է Նիկոդեմոսին, թե արդյոք նա էլ այն գալիլեացիներից չէ: Իսկ Նիկոդեմոսը խոհեմություն է համարում խնդիրը չսրելու համար չպատասխանել այդ ամբաստանությանը, որը վիրավորանքից առավել մի սպառնալիք էր՝ ուղղված իր անձի դեմ:
Նիկոդեմոսն այլևս համոզված լինելով, որ Հիսուսի մահն արդեն իսկ որոշված է՝ չհամարձակվեց պնդել իր տեսակետը: Սակայն եթե այդ ժողովի ընթացքում Հիսուսի դատը շահեր, Նիկոդեմոսը որոշակիորեն կպաշտպաներ Նրան, բայց քանի որ Նա դատապարտված էր մեռնելու, ուստի Նիկոդեմոսը նախընտրեց լռել՝ այն մտքին լինելով, որ եթե Տիրոջ դեմ այդքան խիստ վարմունք էին ցուցաբերում, որքա՜ն առավել սաստիկ խստությամբ պիտի վարվեին Նրա աշակերտների հետ, «որովհետև երբ դալար փայտին այսպես անեն, չորի՛ն ինչ կպատահի» (Ղուկ. 23։31):
Նիկոդեմոսը, որը մի ժամանակ զգուշանում էր հանրության կարծիքից, այժմ սկսում է վախենալ դրանից։ Արդ, չե՞ք ճանաչել կամ չե՞ք հանդիպել այսպիսի նկարագիր ունեցող մարդկանց՝ ձեր շրջապատում, այստեղ-այնտեղ կամ առհասարակ ամենուրեք։
Սակայն ուրիշներին վերագրելու փոխարեն ինքներս մեզ նայենք, և պիտի տեսնենք, որ մենք էլ որոշ չափով գերի ենք դարձել հասարակության կարծիքին ու նույնիսկ դողում ենք դրա առջև։ Մենք շատ ենք տարված հանրության կարծիքով։ Եթե ձեզ հարցնեմ, թե ինչու եք այս տեսակի հագուստ հագնում, և ոչ թե մեկ այլ տեսակի, կամ ինչու եք բնակվում այսինչ թաղամասում, և ոչ թե այնինչում, ձեր պատասխանը հաստատապես հետևյալը կլինի՝ հանրության կարծիքի պատճառով։
Եթե ձեզ հարցնեմ, թե ինչու եք մսխում ձեր հնարավորությունները, կամ ինչու եք սպառում ձեր ուժերը մի շարք ավելորդ ձևականությունների վրա, ձեր պատասխանը դարձյալ այս պիտի լինի՝ հանրության կարծիքի պատճառով։
Երբ ձեզ հարցնում եմ, թե ինչու են ձեր շուրթերը խոսում ամբողջովին հակառակը, ինչ որ խորհում է ձեր սիրտը, կամ թե ինչու է ձեր ներքին կյանքը տարբերվում արտաքին, ամենքին տեսանելի կյանքից, ձեր պատասխանը նորից նույնն է լինում՝ հանրության կարծիքի պատճառով։
Մենք ամենքս, ինչ դասակարգի էլ որ պատկանենք, ամաչում կամ վախենում ենք և գերի ենք ուրիշի կարծիքին, և այդ «ուրիշ»-ն էլ իր հերթին գերի է մեր կարծիքին։ Մենք ամենքս նիկոդեմոսներ ենք միմյանց հետ հարաբերություններում, այսինքն՝ ամենքս էլ կախված ենք հանրության կարծիքից։
Մենք ոչ միայն կյանքի մանրուքների մեջ ենք ազդվում հանրության կարծիքից, այլ նաև և առավելաբար Հիսուսին հետևելու, ծառայելու և վկայելու հարցում ենք այդպիսին։ Ո՞վ չի նկատում, որ մեր տաճարներում գնալով ավելի քիչ թիվ են զբաղեցնում երիտասարդները։ Մեր այս եկեղեցում էլ երիտասարդներն ավելի հաճախ բացակայում են, քան թե ներկա են, և երևում են միայն մեծ ու տաղավար տոներին։
Ինչպե՞ս կարելի է բացատրել այս երևույթը, այս օտարումը։ Թերևս ասեք, որ կրթական համակարգը թերացել է նրանց կրոնական զգացում ներշնչելու հարցում, ինչի հետևանքով էլ կրոնական պարտականություններն ու սովորությունները նրանց համար անտանելի լուծ են դարձել։
Ավա՜ղ, թվարկված բոլոր տարբերակներն էլ ճիշտ են, սակայն կա նաև մեկ այլ պատճառ, որը ևս չպետք է զանց առնել ու չպիտի մոռանալ, քանի որ դա նախորդներից ավելի զորավոր պատճառ է։ Երիտասարդության մեջ նորույթ (մոդա) է շատ կրոնասեր չլինելը, և մեր երիտասարդները բավականաչափ քաջություն չունեն այդ նորույթի ճիրաններից իրենք իրենց ազատելու համար։
Կան այնպիսի երկրներ, որոնցում կրոնասեր լինելը հոգեկան ամենամեծ տկարությունն է համարվում, և այնտեղ մարդիկ բնավ չեն ցանկանում հոգով տկար երևալ։ Հակառակ ծնողների տոհմական բարեպաշտությանը, հակառակ հոգևոր պաշտոնյաների հորդորներին՝ մեր երիտասարդները, հանրության կարծիքից ազդվելով, այն տեսակետն են դավանում, որ կրոնասեր լինելով՝ հոգեպես տկար պիտի համարվեն։
Մինչդեռ ընդհակառակն է՝ միայն կրոնասիրությունը կարող է երիտասարդների հոգում զորեղ մի ոգի փայփայել, անկա՛խ մի ոգի, որը պիտի տոկա կյանքի ամենադժվարին ու դաժան հանգամանքներում անգամ։
Մի՞թե առաջացած տարիքում գտնվողների մեջ էլ, հավատացյալների մեջ էլ նիկոդեմոսներ չկան։ Զոր օրինակ՝ ինչո՞ւ ենք շվարում, երբ մեր կրոնական զգացումը հայտնելու առիթն է ներկայանում, ինչո՞ւ ենք լռում, երբ մեր կրոնական զգացումը վիրավորող հարձակում է տեղի ունենում, և մենք մեր լռությամբ ասես հարձակվելու իրավունք ենք ընձեռում մյուսներին։
Ինչո՞ւ չենք ուզում հրապարակայնորեն վկայել Նրան, Ով մեր Տերն ու Փրկիչն է եղել ու մեզ Իր սիրո առարկան է դարձրել։ Ինչո՞ւ ենք արդարացնում ինքներս մեզ՝ ասելով, որ մեր կրոնական հմտությունը բավարար չէ և խոսելու ընդունակություն չունենք։ Պատճառն ուրիշ տեղ պետք է փնտրենք։ Պատճառն ա՛յն է, որ մենք նմանվում ենք Նիկոդեմոսին, որն ամաչեց Հիսուսի աշակերտը լինելուց։
Երբ առիթ է ներկայանում հասարակական, ազգային, քաղաքական հարցերի վերաբերյալ վիճաբանելու, մենք ամենքս մի մարդու պես դառնում ենք հասարակական գործիչներ ու դիվանագետներ, և հակառակ մեր տգիտությանը՝ քաջությամբ ու եռանդով և նույնիսկ պերճախոսությամբ պաշտպանում ենք մեզ հարազատ տեսակետը։
Սակայն երբ հերթը հասնում է Ավետարանը, Հիսուս Քրիստոսին պաշտպանելուն, Նրա՛ն, Ով պետք է լիներ մեր հավատքի ու հույսի առարկան, Նրա՛ն, Ով մեր ունեցած սեփականությունների մեջ ամենաթանկագինն ու ամենանվիրականը պետք է լիներ, մենք չենք համարձակվում ընդդիմանալ, հազիվ մեկ-երկու բառ ասելով՝ կարկամում ենք ու չենք ցանկանում ավելի առաջանալ՝ անհանգստանալով, որ գուցե է՛լ առավել անվանարկվենք և Նիկոդեմոսի նման գուցե մեզ էլ ասվի հետևյալը․ «Արդյո՞ք դու էլ այն գալիլեացիներից չես»։
Գ․
Սակայն ի՞նչ է, մի՞թե Նիկոդեմոսի պատմությունը վերջացավ, և արդյո՞ք նրա անունը հավիտենապես պետք է մնա որպես տգիտության ու տկարության խորհրդանիշը, ինչպես որ Պիղատոսի անունն է մնացել որպես եսասիրության խորհրդանիշ, Կայիափայի անունը՝ որպես կույր կրքի ու անգթության նշան։
Ո՛չ և ո՛չ։ Նիկոդեմոսի պատմությունն այստեղ չի վերջանում։ Ինչ որ նա նախատեսել էր Հիսուսի վախճանի մասին, իրականություն դարձավ։ Փրկիչը ենթարկվեց մեծամեծերի ատելությանը և ժողովրդական զանգվածների անտարբերությանը։
Հիսուսին «առաջնորդեցին» կառափնատեղի, այնուհետև՝ Նրան գամեցին խաչափայտին։ Դժբախտաբար, ո՛չ խաչի վրայից արտաբերած Նրա սիրո խոսքերը, և ո՛չ էլ տիրող սաստիկ մթությունը չկարողացան ընդհատել կամ մեղմել ամբոխի կատաղությունը։
Այդ ամբոխի մեջ, սակայն, կային երկու ուշագրավ դեմքեր՝ Սինեդրիոնի երկու անդամներ, որոնք հեռվից դիտում էին Գողգոթայի վրա տեղի ունեցող այդ անլուր եղեռնագործությունը։ Ովքե՞ր էին նրանք։ Արդյո՞ք նրանք հասկացել էին Խաչյալի կրած տառապանքների նպատակը։ Հասկացե՞լ էին, որ այդ խաչի վրա հավետ ողջագուրվել են արդարությունն ու սերը։
Հասկացե՞լ էին արդյոք, որ մի Սուրբ էր մեռնում աշխարհի և հենց իրենց իսկ փրկության համար։ Այդ մեզ հայտնի չէ, սիրելինե՛ր։ Սակայն այդ երկու մարդիկ համոզված էին հետևյալում․ Հիսուսին անարդարացիորեն էին խաչում։ Այդ երկու մարդկանց դեմքերը վկայում էին, որ նրանք խորին վշտով էին համակված և խղճի խայթ էին զգում․․․
Երբ ամեն բան արդեն ավարտվել էր, և Հիսուս արդեն ավանդել էր հոգին, այս երկու անծանոթները մեծ երկյուղածությամբ ու ակնածանքով մոտեցան Խաչին և աստվածային Խաչյալին ու մի աստիճան դնել տվեցին, ելան վեր՝ Խաչի վրա, գամերը հանեցին Նրա մարմնից և առ ոչինչ համարելով ամբոխի զայրացկոտ ու արհամարհական հայացքները՝ Փրկչին իջեցրին ու տարան-ամփոփեցին մի նոր գերեզմանի մեջ։
Այդ երկու մարդկանցից մեկը Հովսեփ Արիմաթիացին էր, իսկ մյուսը՝ մեր այսօրվա Ավետարանի մեջ հիշատակվող Նիկոդեմոսը։ Ո՛չ մեկը, ո՛չ մյուսն իրենց կյանքի ընթացքում քաջություն չէին ունեցել Հիսուսին հայտնապես ծառայելու։ Նրանք, սակայն, խաչելության տեսարանից ազդված, ցանկություն են հղանում ծառայելու Հիսուսին։
Նրանք չհամարձակվեցին Գալիլիայի «ժողովրդական» Վարդապետի աշակերտները լինել, սակայն համարձակվեցին ամենքի աչքի առջև իրենց ներկայացնելու որպես Խաչյալի աշակերտներ։ Եթե Հիսուսի բառերը, խոսքերն ու հրաշքները չկարողացան փոփոխել այս երկուսի կեցվածքը և համակրություն ու սեր արթնացնել նրանց հոգում, Հիսուսի մահը, սակայն, ցնցեց նրանց ներաշխարհը և կերպարանափոխեց նրանց հոգին։
Միայն մեկ ժամ Խաչի պատվանդանի առջև, և Նիկոդեմոսի երկչոտ սիրտը փոխակերպված էր․․․
Ո՜վ հավատացյալներ, ահա այդ Խաչի առջև եմ ուզում ձեզ տեսնել և ինքս էլ ցանկանում եմ ձեզ հետ մնալ այնտեղ։ Միայն այնտեղ է, որ մենք ի վիճակի կլինենք ինքներս մեզ տրամադրելու նվիրումի և զոհողության։ Փրկչի խաչափայտի առջև է, որ փորձությունների ժամանակ պիտի կարողանանք բեկված, բայց անկեղծ սրտով կրկնել Հիսուսի՝ Գեթսեմանիում արտաբերած աղոթքը․ «Հա՛յր, ոչ թե իմ, այլ Քո՛ կամքը թող լինի»։
Այնտե՛ղ է, որ մենք պիտի գիտենանք զոհողություններից ամենահաճելին մատուցել, այսինքն՝ մեր մարմինները պատրաստել որպես Աստծու կենդանի պատարագ։ Եվ վերջապես, այնտե՛ղ է, որ մենք պետք է սովորենք մեր անձն անվերապահորեն ընծայել Նրան, Ով Ինքն Իրեն պարգևեց մեզ։ Մենք Նրա անունը պիտի խոստովանենք առանց ամաչելու, և պիտի գիտենանք աներկյուղ ծառայել Նրան նույնիսկ այն ժամանակ, երբ աննպաստ հանգամանքները կշրջապատեն ու կընդդիմանան մեզ։
Տեր Ղևոնդ եպս. Դուրյան, «Պարզ քարոզներ», Զ հատոր,
Արևելահայերենի վերածեց Գևորգ սրկ. Կարապետյանը
