«Եվրոպան ունի՛ միգրանտների կարիք. վախն ու կալանքը լուծում չեն». Կլաուդիա Բոնամինի
168TV-ն շարունակում է համագործակցությունը Մարդու Իրավունքների Գլոբալ Կամպուսի հետ՝ լուսաբանելով մարդու իրավունքների հետ կապված խնդիրները:
Երրորդ թողարկման ընթացքում զրուցել ենք միգրացիայի հարցերով եվրոպացի փորձագետ Կլաուդիա Բոնամինիի հետ՝ անդրադառնալով փախստականների իրավունքներին, ապաստան հայցելու և միգրացիայի հարցերին:
«2013-2014 թվականներին Եվրոպան և, հատկապես, ԵՄ-ն, բախվեցին մուտքերի կտրուկ աճի հետ։ Քաղաքացիական հասարակության շրջանակներում մենք երբեք դա «ճգնաժամ» չէինք անվանում, քանի որ այն այդպիսին չէր։ Այո, թվերն աճել էին, բայց քաղաքական կամքի առկայության դեպքում դա հնարավոր էր ճիշտ կառավարել։ Սակայն կամք չկար, և արձագանքը հիմնականում խուճապային էր։ Այդ պահից սկսած՝ վերջին 10-11 տարում մենք ականատես ենք եղել միգրացիայի շուրջ քաղաքականության կոշտացման։ Թեման դարձավ խիստ քաղաքականացված, և դա սնվում էր աջ և ծայրահեղ աջ քաղաքական ուժերի աճով։ Շատ հաճախ դա հիմնված էր ոչ թե փաստերի, այլ՝ հույզերի ու վախերի վրա, որոնք արհեստականորեն սերմանվում էին հասարակության մեջ։ Արդյունքում՝ վերջին տասնամյակում քաղաքականությունն ու օրենսդրությունը գնալով ավելի սահմանափակ դարձան։ Նույնիսկ այն երկրում, որտեղ հիմա ես ապրում եմ (Բելգիա), 20 տարի առաջ ապաստան հայցողների ընդունման բավականին կայուն համակարգ կար։ Այն ամբողջությամբ ապամոնտաժվել է, և այդ երկիրը մշտական ընդունման «ճգնաժամի» մեջ է։ Բայց, անկեղծ ասած, սա մարդու կողմից ստեղծված իրավիճակ է։ Ընդունված քաղաքականությունները չեն լուծում խնդիրը, այլ փորձում են պարզապես զսպել մարդկանց մուտքը։ Դա չի գործում, և արդյունքում մարդիկ հայտնվում են փողոցում»,- ասաց նա՝ հիշեցնելով, որ միգրացիան մարդկության պատմության այնքան հին երևույթ է, որքան ինքը՝ մարդը։
«Ճիշտ է, միգրացիան բերում է որոշ մարտահրավերներ՝ տարբեր սովորություններով, կրոններով ու լեզուներով մարդկանց համատեղ կյանքը ջանք է պահանջում, բայց այսօր աշխարհն ավելի շարժունակ է: Եթե հարյուրամյակներ առաջ միգրացիան դանդաղ գործընթաց էր, հիմա այն շատ արագ է տեղի ունենում։ Բացի այդ՝ աշխարհում ավելի ու ավելի շատ են հակամարտությունները, և ավելի շատ մարդիկ են հարկադրված լքել իրենց տները: Այս համադրությունը՝ մեծ թվով հարկադիր տեղահանվածներ և բարձր շարժունակություն, միգրացիան դարձնում է ավելի տեսանելի հասարակության մեջ, ինչը վախ է առաջացնում։ Երբ այդ վախին ավելանում է քաղաքական արձագանքը, իրավիճակը վատթարանում է։ Սա նաև արժեքների ճգնաժամ է․ մարդիկ չեն ուզում կիսվել իրենց բարեկեցությամբ՝ վախենալով այն կորցնել։ Այդ վախն ինքնին հասկանալի է, բայց արձագանքը՝ «մենք պահում ենք մեզ համար, մնացածը թող գնան», իմ կարծիքով՝ սխալ է։
Եվ, այնուամենայնիվ, երկար տարիներ առաջ մենք՝ որպես քաղաքակիրթ հասարակություն, համաձայնել էինք, որ հետապնդումից ու պատերազմից փախչող մարդկանց պետք է օգնենք։ Այսօր մենք դա չենք անում։ Պատճառն այն է, որ քաղաքական առաջնորդները ոչ թե փորձում են թուլացնել մարդկանց վախերը, այլ հակառակը՝ ավելի են սնում դրանք, փոխանակ ներդրումներ անելու համակեցության մեջ։ Ներդրումն անհրաժեշտ է երկու կողմից՝ և՛ տեղացիների, և՛ նորեկների»:
Կլաուդիա Բոնամինին շեշտեց, որ վերջին փոփոխությունները, որոնք հանգեցրին ԵՄ «Ապաստանի և միգրացիայի եվրոպական պակտի» ընդունմանը, իրավիճակը միայն վատթարացրին.
«Ես կկենտրոնանայի երկու առաջնահերթության վրա՝
1. Ապահով և օրինական մուտքի ապահովում՝ ԵՄ տարածք այն մարդկանց համար, ովքեր փախչում են պատերազմից կամ հետապնդումից։ Ներկայում դա գրեթե անհնար է. ապաստան խնդրելու վիզա գոյություն չունի, և բոլորը ստիպված են ապօրինի մուտք գործել՝ արդեն իսկ բացասական մեկնարկով։
2. Կալանքի պրակտիկայի վերացում և ներդրումներ կայուն ընդունման համակարգերում։ Այսօր կալանքը հաճախ օգտագործվում է որպես զսպման միջոց, սակայն այն չի գործում և ստեղծում է նոր խնդիրներ։
Ներդրումը նաև հնարավորություն կտար գտնելու կամավոր վերադարձի լուծումներ այն մարդկանց համար, ովքեր վերջնականորեն չեն ստանա իրավական կարգավիճակ»:
Կլաուդիա Բոնամինին թերահավատորեն է մոտենում եվրոպացի այն քաղաքական գործիչներին, ովքեր պնդում են, թե՝ միգրանտները գալիս են Եվրոպա՝ պետության հաշվին ապրելու, և աշխատելու ցանկություն չունեն: Նա նշեց, որ Եվրոպան ունի միգրանտների կարիքը, և շեշտեց, որ իր 15-20 տարվա միգրացիայի ոլորտում աշխատանքի ընթացքում երբեք չի հանդիպել որևէ մեկին, ով ասեր, թե եկել է Եվրոպա՝ օգտվելու սոցիալական համակարգից.
«Ես միայն հանդիպել եմ մարդկանց, ովքեր ասում էին՝ «Ես ուզում եմ աշխատել, կառուցել ավելի լավ կյանք իմ երեխաների համար, ուզում եմ պաշտպանություն», բայց այդ ճանապարհի ընթացքում նրանք անցնում են դժվարությունների միջով: Պատերազմի պատճառով իրենց տները լքողները ստիպված են անցնել անապատներ, տառապել կալանքի պայմաններում, տարիներով սպասել ընդունման կենտրոններում կամ նույնիսկ փողոցում: Դու կոտրում ես մարդկանց, ովքեր սկզբում ամբողջովին ունակ էին ներդրում ունենալ։ Շատ միգրանտներ շատ երիտասարդ են, շատերն անգամ անչափահասներ են՝ առանց որևէ ուղեկցողի։ Եթե այս երեխաներին վերաբերվես այնպես, ինչպես մենք ենք անում, ապա չի կարելի զարմանալ, որ նրանք հետագայում ռադիկալիզացվեն կամ ընկնեն ծայրահեղական խմբերի ազդեցության տակ, որոնք նրանց հերոսներ են համարում։ Եվ հետո մենք զարմանում ենք, որ նրանք հակադրվում են մեր հասարակությանը»։
Ինչ վերաբերում է լուծումներին, Բոնամինին համոզված է, որ պետք է հաղթահարել վախերը, հանդիպել մարդկանց և նրանց նայել՝ որպես մարդու, ոչ թե՝ որպես սպառնալիքի. «Մենք պետք է ջանք թափենք՝ չհավատալու ամեն ինչին, ինչ մեզ ասում են միգրացիայի մասին, և փորձենք ինքներս այն զգալ ու հասկանալ»։
Մանրամասները՝ 168TV-ի տեսանյութում
