Միլիարդների պարտքեր են կուտակել, հիմա էլ բյուջեն են դատարկում
Վարկերի սուբիդավորման և պետական այլ աջակցության ծրագրերի շրջանակներում կառավարությունն այնքան ֆինանսական բեռ է վերցրել, որ չի կարողանում ժամանակին կատարել։ Գոյացել են բավական մեծ պարտքեր՝ բանկերի նկատմամբ։
Դրանք փակելու համար էկոնոմիկայի նախարարությունը դիմել է կառավարությանը՝ լրացուցիչ միջոցներ հատկացնելու համար։ Խոսքն ավելի քան 16 մլրդ դրամի մասին է, ինչը լուրջ բեռ է բյուջեի համար։
Դա առաջացել է այն պատճառով, որ ժամանակին կառավարությունը չի կարողացել ճիշտ կանխատեսումներ անել։ Պլանավորվել են անհամեմատ ավելի քիչ միջոցներ, քան պիտի պլանավորվեին։
Միայն Քովիդի տնտեսական հետևանքների մեղման նպատակով իրականացված առաջին ծրագրի շրջանակներում նախատեսված արտոնյալ վարկերի տրամադրման գծով հուլիսի դրությամբ կառավարության չվճարված ֆինանսական պարտավորությունը կազմել է գրեթե 1,5 մլրդ դրամ։
«Կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքների չեզոքացման 1-ին միջոցառման շրջանակում նախատեսված է արտոնյալ պայմաններով վարկերի տրամադրում՝ միտված վարկառուների ներկա իրավիճակով պայմանավորված խնդիրների և ժամանակավոր դժվարությունների լուծմանը: Օժանդակությունը իրականացվում է միջոցառման շրջանակում տրամադրված արտոնյալ վարկերի տոկոսագումարների սուբսիդավորման ձևով։ 2020 թվականի պետական բյուջեով նշված գործընթացների իրականացման համար նախատեսված է 3,3 մլրդ դրամ, որը կանխատեսվել է՝ հաշվի առնելով, որ միջոցառման շահառուների թիվը կկազմի շուրջ 684։ 2021 թվականի փետրվար ամսին ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության կողմից իրականացվել է միջոցառման շահառուների քանակի, տրամադրված օժանդակության չափի և կանխատեսվող սուբսիդավորման ենթակա տոկոսագումարների վերաբերյալ վերլուծություն՝ հիմք ընդունելով միջոցառման գործընկեր հանդիսացող ֆինանսական կառույցների կողմից ստացված տեղեկատվությունները։ Այսպես․ ներկայումս միջոցառման շահառուների թիվը կազմում է 1087, տրամադրված օժանդակության ծավալը՝ շուրջ 83 մլրդ։ 2021 թվականին անհրաժեշտ սուբսիդավորվող տոկոսագումարը կազմում է 6,213 մլրդ դրամ»,- ֆինանսական միջոցներ հատկացնելու ակնկալիքով դիմելով կառավարությանը՝ Էկոնոմիկայի նախարարությունը հայտնել է, որ հուլիս ամսվա դրությամբ առկա չվճարված ֆինանսական պարտավորությունները կազմում են 1,482,774.3 հազար դրամ։
Գյուղատնտեսական հումքի մթերումների նպատակով ագրովերամշակման ոլորտին տրամադրվող վարկերի տոկոսադրույքների սուբսիդավորման ծրագրի շրջանակներում հուլիսի դրությամբ կառավարության չկատարած պարտավորություններն անցնում են 75 մլն դրամից։
Խաղողի, ժամանակակից տեխնոլոգիաներով մշակվող ինտենսիվ պտղատու այգիների և հատապտղանոցների հիմնման ծրագրի շրջանակներում էլ չի վճարվել 192 մլն դրամ։
Պատճառն նույնն է. ժամանակին այդ նպատակի համար բյուջեում անհամեմատ փոքր գումար է դրվել։ Նախատեսվել է 240 մլն դրամ, այն դեպքում, երբ տրամադրված վարկերի սուբսիդավորման համար անհրաժեշտ է ավելի քան 1,3 մլրդ դրամ։
Տարբերությունը հասնում է 5-6 անգամի։ Նույնիսկ դժվար է պատկերացնել, թե ինչպես են հաջողացրել այսպիսի մեծ շեղում թույլ տալ։
«Հայաստանի Հանրապետությունում խաղողի, ժամանակակից տեխնոլոգիաներով մշակվող ինտենսիվ պտղատու այգիների և հատապտղանոցների հիմնման համար վարկային տոկոսադրույքների սուբսիդավորում ծրագրի գծով ներկայումս տրամադրվել է 10,074 մլրդ դրամի չափով վարկ, որից 9 մլրդ դրամը՝ 14 տոկոսադրույքով, որն ամբողջությամբ սուբսիդավորվում է ՀՀ պետական բյուջեից: Տոկոսադրույքների սուբսիդավորման նպատակով տրամադրված վարկի նկատմամբ ստանձնած պարտավորությունները կազմում են շուրջ 1,354.1 մլն դրամ, սակայն 2021 թվականի պետական բյուջեով նախատեսված է 240,1 մլն դրամ»,- արձանագրել է Էկոնոմիկայի նախարարությունը։
Առաջացած անհամապատասխանությունը փակելու համար նախարարությունը ներկայացրել է լրացուցիչ 885,8 մլն դրամի տրամադրման անհրաժեշտություն։
Համավարակի հետևանքները մեղմելու համար, կառավարության իրականացրած ծրագրերից մեկն էլ վերաբերում էր գյուղացիական փոքր տնտեսություններին մինչև 1 մլն դրամի չափով սուբսիդավորվող վարկերի տրամադրմանը։
Անցած տարվա վերջին այդ ծրագրի շրջանակներում կառավարության պարտավորությունները կազմել էին 9,1 մլրդ դրամ։ Այս տարի ևս շարունակվել է վարկերի տրամադրումը, որոնց տոկոսների փոխհատուցումն ամբողջությամբ ստանձնել է կառավարությունը։ Ստանձնել է ու չի կատարել։ Դրա հետևանքով բավական մեծ պարտավորություն է կուտակել։
Այս ծրագրի շրջանակներում հուլիսի դրությամբ չվճարված պարտավորությունները հասնում են գրեթե 2 մլրդ դրամի։ Ու կրկին այն պատճառով, որ կառավարությունը ժամանակին բյուջեով անհամեմատ քիչ միջոցներ է նախատեսել դրա համար, քան պետք է նախատեսեր։
«Տրամադրված արտոնյալ վարկերի տոկոսադրույքների սուբսիդավորման նպատակով 2021 թվականի ՀՀ պետական բյուջեով սահմանված 4,0 մլրդ դրամ գումարից բացի, կպահանջվի ևս 8,5 մլրդ դրամ»,- ֆինանսական լրացուցիչ պահանջարկը հաշվարկել է Էկոնոմիկայի նախարարությունը։
Գյուղատնտեսության տեխնիկայի ֆինանսական վարձակալության՝ լիզինգի պետական աջակցության ծրագրի շրջանակներում էլ առաջացած ֆինանսական պարտավորությունը կազմել է 71,2 մլն դրամ։
Վարկերի սուբսիդավորման և պետական այլ աջակցության ծրագրերի շրջանակներում գոյացել են պարտքեր, որոնք պիտի մարվեն։ Այդ նպատակի համար կառավարությունը գումարներ արդեն հատկացրել է։ Խոսքը պետական բյուջեից հատկացված բավական մեծ գումարի մասին է։
Բայց գումարը ևս մի կողմ դնենք. Իսկ ի՞նչ է ստացել դրա արդյունքում պետությունը։
Վարկերի սուբսիդավորման շրջանակներում ծախսվել և ծախսվում են բավական մեծ միջոցներ, իսկ արդյունքները չեն երևում։ Այդպես է, որովհետև ոչ միշտ է, որ հատկացվող միջոցները գնում են այնտեղ, որտեղ պիտի գնային։ Պետությունը հարկատուների հաշվին ստանձնում է վարկերի սուբսիդավորման բեռը, իսկ դրանք չեն ծառայում իրենց նպատակին։ Բնականաբար, արդյունքն էլ այն չի լինում, ինչ պիտի լիներ։ Բյուջեի միջոցները փոշիանում են, իսկ տնտեսությունը ոչինչ կամ գրեթե ոչինչ չի ստանում։
ՀԱԿՈԲ ՔՈՉԱՐՅԱՆ
